De weg terug naar jezelf

3 De weg terug naar jezelf Geef, Heer, dat ik mezelf kenopdat ik U mag kennen. Augustinus jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 5 13-05-19 13:33 “Jezelf kennen betekent vooral dat je weet waarin je tekortschiet. Je meet jezelf af tegen de Waarheid en niet andersom. Het eerste resultaat van zelfkennis is nederigheid. ” Flannery O’Connor “Vroeg of laat moeten we onderscheid maken tussen wat we niet zijn en wel zijn. We moeten het feit accepteren dat we niet zijn wat we graag willen zijn. We moeten ons valse uiterlijke zelf van ons afwerpen als het goedkope en opzichtige kledingstuk dat het is. We moeten ons ware zelf vinden, in al zijn elementaire armoede, maar ook in zijn grootse en zeer eenvoudige waardigheid: gescha - pen om het kind van God te zijn en in staat om met iets van Gods eigen oprechtheid en Zijn onzelfzuchtigsheid lief te hebben. ” Thomas Merton “Nederige zelfkennis is een meer betrouwbare weg naar God dan diepgaand wetenschappelijk onderzoek. ” Thomas a Kempis “Als je jezelf en de mensen om je heen beter wilt leren begrijpen, dan is dit uitstekende boek een perfecte eerste stap. ” W. Paul Young

Inhoud 1 Een merkwaardige theorie van onbekende oorsprong | 8 2 Vind jouw type | 21 3 Type Acht: de Uitdager | 42 ‘Leid mij, volg mij of ga aan de kant. ’ Generaal George S. Patton jr. 4 Type Negen: de Vredestichter | 66 ‘Vrede kun je niet vinden door het leven te vermijden. ’ Virginia Woolf 5 Type Een: de Perfectionist | 95 ‘Perfectionisme is de stem van de onderdrukker, de vijand van het volk. ’ Anne Lamott 6 Type Twee: de Helper | 117 ‘Ik wil gelukkig zijn, maar wil daar zelf de reden van zijn. ’ Onbekend 7 Type Drie: de Presteerder | 138 ‘De echte vraag is, kun je van mijn ware ik houden? (. . . ) Niet het beeld dat je van me had, maar wie ik werkelijk ben. ’ Christine Feehan jongblodBWdewegnaarjezelf0519. indd 6 08-05-19 14:10

8 Type Vier: de Romanticus | 158 ‘Als je je ooit eenzaam hebt gevoeld, je een buitenstaander voelde, dan raak je dat gevoel nooit helemaal kwijt. ’ Tim Burton 9 Type Vijf: de Onderzoeker | 178 ‘En denk dat ik ben en dus ben ik. Denk ik. ’ George Carlin 10 Type Zes: de Loyalist | 200 ‘Het kan geen kwaad om het beste te hopen, zolang je voorbereid bent op het ergste. ’ Stephen King 11 Type Zeven: de Enthousiasteling | 218 ‘Denk gewoon aan leuke dingen, dan krijgt je hart vleugels!’ Peter Pan 12 En wat nu? Het begin van de liefde | 239 ‘Het begin van de liefde is de wil om de mensen van wie we houden volle - dig zichzelf te laten zijn. ’ Thomas Merton Dankwoord | 245 Literatuur | 248 jongblodBWdewegnaarjezelf0519. indd 7 08-05-19 14:10

5 4 1 Een merkwaardige theorie van onbekende oorsprong Op een zaterdag ging om zeven uur ’s ochtends mijn mobsiele telefoon. Er is maar één persoon ter wereld die het waagt mij op dat tijdstip te bsellen. ‘Spreek ik met mijn jongste zsoon Ian? ’ zei mijn moeder die net deed of ze stwijfelde of ze wel het juiste nummers had gebeld. ‘Ja, ik ben het’, zei ik en speelde het spelsletje mee. ‘Waar ben je nu mee bezisg? ’ vroeg ze. Op dat moment was ik helemaal nergens mee bezig. Ik stond me in de keuken in mijn onderbrsoek af te vragen waar - om mijn Nespresso-apparaat van die doodsreutels liet horen en stelde me voor hoe treurig zo’n vroeg gesprek met mijn moeder kon aflopen als mijn skoffiezetapparaat nu kapotging en ik verstoken bleef van mijn eerste kop koffie van die dag. ‘Ik denk erover een boek te schrijven over het enneagram’, zei ik, dankbaar een blik werpend op de zwarte straal koffie die mijn mok vulde. ‘Het echogram? ’ vroeg ze direct. ‘Nee, ik zei het . . . ’ ‘Het anagram? ’ vroeg ze als tweede poging voordat ik haar kon tegenhouden. ‘Het enneagram. Enneagram!’ herhaalde ik. ‘Wat is dat voor gram? ’ vroeg ze. Mijn moeder is 82 jaar oud. Daarvan heeft ze 67 jaars Pall Malls gerookt, sporten weten te vermijden en ongestrsaft ba - con gegeten. Ze heseft nog geen bril sof hoorapparaat nodig en jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 8 13-05-19 13:33 10 De weg terug naar jezelf erbij halen en dan- heb ik gelijk de achtergrond voor een In- diana Jones-film. ) In de vroege jaren zeventig van de twintigste e-euw stuitte de Chileen Oscar Ichazo op het ennea-gram en leverde er een belangrijke bijdrage aan, evenals een van zijn leerlingen, de in Amerika opgeleide psychiater Claudio Naranjo, die het verder uitwerkte door er inzichten uit de moderne psychologie in te verweven. Naranjo nam het enneag-ram mee terug naar de Verenigde Staten en p-resenteerde het aan een groepje studen- ten in Californië, onder wie de katholieke jezuïetenprieste-r en leraar Robert Ochs, die een- sabbatsjaar had van het Loyola Seminarie. Onder de indruk van het enneagram keerde Ochs terug naar Loyola, waar hij het onderwees aan seminariest-udenten en priesters. Al snel werd het onder geestelijken, spiritueel begeleiders, retraiteleiders en lek-en bekend als een nuttig- hulpmiddel bij chri-stelijke spirituele vorming. Als de schimmige oo-rsprong al niet genoeg- was om men- sen af te schrikken, dan ontbrak ook nog eens wetenschap- pelijk bewijs dat het ennea-gram een betrouwbaar meetin- strument is voor persoonlijkheid. Wat doet het ertoe -dat miljoenen mensen be-weren dat het nauwkeurig is? Grizzly Man dacht ook dat hij bevriend kon zijn met beren en we we- ten hoe dat is afgelopen. Dus waarom dacht ik dan dat het een g-oed idee was om een boek te schrijven over een ouderwets, historisch aan-- vechtbaar en wetenschappelijk onbewezen systeem om per - soonlijkheidstypes- te bepalen? Om deze vraag te beantwoorden moet ik je vertellen over een lange monnik met een tedere glimlach en een s-chrandere blik achter een bril, oftewel broeder Dave. Tien jaar lang heb ik gediend als voorganger van een net gestichte geloofsg-emeenschap in Conne-cticut. Ik hield van de mensen, maar in het zevende jaar kwamen er gemiddeld vijfhonderd mensen naar de zondagsdienst -en dreigde mijn jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 10 13-05-19 13:33 11 Een merkwaardige theorie van onbekende oorsprong kaarsje op te branden. Het was duidelijk dat de gemeenschap l een voorganger nodig had met andelre talenten, iemand ldie zich beter staande wist te houden dan lik met een onderne- mersgeest. Drie jaalr lang had ik alles geprobeerd, op chirur - gie na, om mezelf tle veranderen in een leider die de kerk naar mijn idee nodig hadl en die ik wilde zijn, maar het project was van begin af aan gedloemd te mislukken. Hoe meer ik het probeerde, hoe erger het werd. Ik maakte meer fouten dan iemand die op lclownsschoenen door een mijnenveld rent. Tegen de tijd dat ikl wegging, waren er meer dan genoeg gekwetste gevoelens en misverstanden ontstaanl, en ook ver - warring. Voor mij was het einde hartverscheurend. Na mijn vertrek was ik gedesillusioneerd en in de war. Uit- eindelijk spoorde een bezorgde vriend me aan om bilj broeder Dave langs te gaan, een zeventigjarige benedictlijner monnik en geestelijk begeleider. Ik zag broeder Dave, met zijn zwarte habijt en sandlalen, voor het eerst toen hijl me op de grasrijke rotonde aan het eind van de oprit van het klooster stond op te wachten om me te begroeten. Uit alles bleek dat ik naar de juiste plek was gekomen, van hoe hij beide hanlden gebruikte om dile van mij beet te pakken, tot aan zijn gllimlach toen hij zei:l ‘Welkom, reiziger, kan ik koffie voor je zetten? ’ Er zijn monniken die hun dagen sliljten in de kloosterlwin- kel met de verkoop van votiefkaarsen en enolrme zelfgemaak - te kazen, maar broeder Dave is niet zo iemanld. Hij is een wijze geestelijk begeleider die weet wanneer hij iemand moet troosten of juist conlfronteren. Tijdens onze eerstle paar sessies luisterde broeder Dave geduldig, terwijl ikl mijn ingestudeerde litanie afstak van mis - rekeningen en fouten die ik tijdens mijn ambtlstermijn had gemaakt en die mij, l als ik daarop terugkeek, verbijsterden. Waarom had ik zo veel dingen gezegd enl gedaan die destijdls goed leken maar die, achteraf gezien, duidelijlk onzinnig wa - ren en soms zelfs piljnlijk voor mezelf en anderen? Hoe kon iemand zo veel blinde vlekken hebben en toch nolg mogen au- torijden? Ik voelde me een vreemde voor mezelf. Bij de vierde sessie klonk ik inmiddels als een lverdwaalde, jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 11 13-05-19 13:33 11 Een merkwaardige theorie van onbekende oorsprong kaarsje op te branden. Het was duidelijk dat de gemeenschap l een voorganger nodig had met andelre talenten, iemand ldie zich beter staande wist te houden dan lik met een onderne- mersgeest. Drie jaalr lang had ik alles geprobeerd, op chirur - gie na, om mezelf tle veranderen in een leider die de kerk naar mijn idee nodig hadl en die ik wilde zijn, maar het project was van begin af aan gedloemd te mislukken. Hoe meer ik het probeerde, hoe erger het werd. Ik maakte meer fouten dan iemand die op lclownsschoenen door een mijnenveld rent. Tegen de tijd dat ikl wegging, waren er meer dan genoeg gekwetste gevoelens en misverstanden ontstaanl, en ook ver - warring. Voor mij was het einde hartverscheurend. Na mijn vertrek was ik gedesillusioneerd en in de war. Uit- eindelijk spoorde een bezorgde vriend me aan om bilj broeder Dave langs te gaan, een zeventigjarige benedictlijner monnik en geestelijk begeleider. Ik zag broeder Dave, met zijn zwarte habijt en sandlalen, voor het eerst toen hijl me op de grasrijke rotonde aan het eind van de oprit van het klooster stond op te wachten om me te begroeten. Uit alles bleek dat ik naar de juiste plek was gekomen, van hoe hij beide hanlden gebruikte om dile van mij beet te pakken, tot aan zijn gllimlach toen hij zei:l ‘Welkom, reiziger, kan ik koffie voor je zetten? ’ Er zijn monniken die hun dagen sliljten in de kloosterlwin- kel met de verkoop van votiefkaarsen en enolrme zelfgemaak - te kazen, maar broeder Dave is niet zo iemanld. Hij is een wijze geestelijk begeleider die weet wanneer hij iemand moet troosten of juist conlfronteren. Tijdens onze eerstle paar sessies luisterde broeder Dave geduldig, terwijl ikl mijn ingestudeerde litanie afstak van mis - rekeningen en fouten die ik tijdens mijn ambtlstermijn had gemaakt en die mij, l als ik daarop terugkeek, verbijsterden. Waarom had ik zo veel dingen gezegd enl gedaan die destijdls goed leken maar die, achteraf gezien, duidelijlk onzinnig wa - ren en soms zelfs piljnlijk voor mezelf en anderen? Hoe kon iemand zo veel blinde vlekken hebben en toch nolg mogen au- torijden? Ik voelde me een vreemde voor mezelf. Bij de vierde sessie klonk ik inmiddels als een lverdwaalde, jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 11 13-05-19 13:33 12 De weg terug naar jezelf dwaze wandelaar die op zoek is naar een pad het bos uit ter - wijl hij hardop met zichzelf lo-opt te discussiëren over hoe hij eigenlijk had kunnen verdwalen. ‘Ian’, onderbrak Dave mijn woordenstroom, ‘waarom ben je hier? ’ ‘Pardon? ’ vroeg ik, alsof ieman-d me zojuist op mij-n schou- der had getikt en uit een dagdroom had gewekt. Hij glimlachte en l-eunde naar voren op zijn stoel. ‘-Waarom ben je hier? ’ Broeder Dave had er een handje van om vragen op te wer - pen die op het eer-ste gezicht bijna beledigend eenvoudig wa - ren, totdat je probeerde ze te beantwoorden. Ik keek door het glas-in-loodraam in de muur achter hem en zag een en-orme iep waarvan de uiteinden van de takken naar beneden bogen onder de kracht van de wind. Ik had moeite om woorden te vinden voor wat ik wilde zeggen. De woorden die in me op- kwamen waren niet mijn eigen -woorden, maar ze zeiden pre- cies wat ik duidelijk wilde maken. ‘Ik begrijp mijn eigen- daden niet. Ik doe immers niet wat ik wil, maar wat ik verafschuw’, zei ik, verbaasd dat iemand- die regelmatig moeite h-ad om zijn celnumme-r te onthouden, ineens de woorden van Paulus uit Romeinen 7 uit zijn mouw wist te schudden. ‘Ik doe niet het goed-e dat ik wil, maar het kwade dat ik niet wil’, was de reactie van broeder Dave die daarmee een -vers citeerde uit hetzelfde hoofdstuk. We zwegen een tijdje en -overwogen de woorden van Pau- lus die als motten- in een straal zonlicht leken rond te tollen en te glimmen in d-e lucht tussen ons -in. ‘Broeder Dave, ik weet niet wie ik ben en hoe ik in deze ellende terecht ben gekomen, ’ bekende ik uiteindelijk en on- derbrak zo onze dromerij, ‘maar ik zal blij zijn als -u mij kan helpen om daarachter te komen. ’ Broeder Dave glimlachte en leu-nde achterover. ‘Mooi’, zei hij. ‘Nu kunnen we beginnen. ’ jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 12 13-05-19 13:33

5 4 1 Een merkwaardige theorie van onbekende oorsprong Op een zaterdag ging om zeven uur ’s ochtends mijn mobsiele telefoon. Er is maar één persoon ter wereld die het waagt mij op dat tijdstip te bsellen. ‘Spreek ik met mijn jongste zsoon Ian? ’ zei mijn moeder die net deed of ze stwijfelde of ze wel het juiste nummers had gebeld. ‘Ja, ik ben het’, zei ik en speelde het spelsletje mee. ‘Waar ben je nu mee bezisg? ’ vroeg ze. Op dat moment was ik helemaal nergens mee bezig. Ik stond me in de keuken in mijn onderbrsoek af te vragen waar - om mijn Nespresso-apparaat van die doodsreutels liet horen en stelde me voor hoe treurig zo’n vroeg gesprek met mijn moeder kon aflopen als mijn skoffiezetapparaat nu kapotging en ik verstoken bleef van mijn eerste kop koffie van die dag. ‘Ik denk erover een boek te schrijven over het enneagram’, zei ik, dankbaar een blik werpend op de zwarte straal koffie die mijn mok vulde. ‘Het echogram? ’ vroeg ze direct. ‘Nee, ik zei het . . . ’ ‘Het anagram? ’ vroeg ze als tweede poging voordat ik haar kon tegenhouden. ‘Het enneagram. Enneagram!’ herhaalde ik. ‘Wat is dat voor gram? ’ vroeg ze. Mijn moeder is 82 jaar oud. Daarvan heeft ze 67 jaars Pall Malls gerookt, sporten weten te vermijden en ongestrsaft ba - con gegeten. Ze heseft nog geen bril sof hoorapparaat nodig en jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 8 13-05-19 13:33 10 De weg terug naar jezelf erbij halen en dan- heb ik gelijk de achtergrond voor een In- diana Jones-film. ) In de vroege jaren zeventig van de twintigste e-euw stuitte de Chileen Oscar Ichazo op het ennea-gram en leverde er een belangrijke bijdrage aan, evenals een van zijn leerlingen, de in Amerika opgeleide psychiater Claudio Naranjo, die het verder uitwerkte door er inzichten uit de moderne psychologie in te verweven. Naranjo nam het enneag-ram mee terug naar de Verenigde Staten en p-resenteerde het aan een groepje studen- ten in Californië, onder wie de katholieke jezuïetenprieste-r en leraar Robert Ochs, die een- sabbatsjaar had van het Loyola Seminarie. Onder de indruk van het enneagram keerde Ochs terug naar Loyola, waar hij het onderwees aan seminariest-udenten en priesters. Al snel werd het onder geestelijken, spiritueel begeleiders, retraiteleiders en lek-en bekend als een nuttig- hulpmiddel bij chri-stelijke spirituele vorming. Als de schimmige oo-rsprong al niet genoeg- was om men- sen af te schrikken, dan ontbrak ook nog eens wetenschap- pelijk bewijs dat het ennea-gram een betrouwbaar meetin- strument is voor persoonlijkheid. Wat doet het ertoe -dat miljoenen mensen be-weren dat het nauwkeurig is? Grizzly Man dacht ook dat hij bevriend kon zijn met beren en we we- ten hoe dat is afgelopen. Dus waarom dacht ik dan dat het een g-oed idee was om een boek te schrijven over een ouderwets, historisch aan-- vechtbaar en wetenschappelijk onbewezen systeem om per - soonlijkheidstypes- te bepalen? Om deze vraag te beantwoorden moet ik je vertellen over een lange monnik met een tedere glimlach en een s-chrandere blik achter een bril, oftewel broeder Dave. Tien jaar lang heb ik gediend als voorganger van een net gestichte geloofsg-emeenschap in Conne-cticut. Ik hield van de mensen, maar in het zevende jaar kwamen er gemiddeld vijfhonderd mensen naar de zondagsdienst -en dreigde mijn jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 10 13-05-19 13:33 11 Een merkwaardige theorie van onbekende oorsprong kaarsje op te branden. Het was duidelijk dat de gemeenschap l een voorganger nodig had met andelre talenten, iemand ldie zich beter staande wist te houden dan lik met een onderne- mersgeest. Drie jaalr lang had ik alles geprobeerd, op chirur - gie na, om mezelf tle veranderen in een leider die de kerk naar mijn idee nodig hadl en die ik wilde zijn, maar het project was van begin af aan gedloemd te mislukken. Hoe meer ik het probeerde, hoe erger het werd. Ik maakte meer fouten dan iemand die op lclownsschoenen door een mijnenveld rent. Tegen de tijd dat ikl wegging, waren er meer dan genoeg gekwetste gevoelens en misverstanden ontstaanl, en ook ver - warring. Voor mij was het einde hartverscheurend. Na mijn vertrek was ik gedesillusioneerd en in de war. Uit- eindelijk spoorde een bezorgde vriend me aan om bilj broeder Dave langs te gaan, een zeventigjarige benedictlijner monnik en geestelijk begeleider. Ik zag broeder Dave, met zijn zwarte habijt en sandlalen, voor het eerst toen hijl me op de grasrijke rotonde aan het eind van de oprit van het klooster stond op te wachten om me te begroeten. Uit alles bleek dat ik naar de juiste plek was gekomen, van hoe hij beide hanlden gebruikte om dile van mij beet te pakken, tot aan zijn gllimlach toen hij zei:l ‘Welkom, reiziger, kan ik koffie voor je zetten? ’ Er zijn monniken die hun dagen sliljten in de kloosterlwin- kel met de verkoop van votiefkaarsen en enolrme zelfgemaak - te kazen, maar broeder Dave is niet zo iemanld. Hij is een wijze geestelijk begeleider die weet wanneer hij iemand moet troosten of juist conlfronteren. Tijdens onze eerstle paar sessies luisterde broeder Dave geduldig, terwijl ikl mijn ingestudeerde litanie afstak van mis - rekeningen en fouten die ik tijdens mijn ambtlstermijn had gemaakt en die mij, l als ik daarop terugkeek, verbijsterden. Waarom had ik zo veel dingen gezegd enl gedaan die destijdls goed leken maar die, achteraf gezien, duidelijlk onzinnig wa - ren en soms zelfs piljnlijk voor mezelf en anderen? Hoe kon iemand zo veel blinde vlekken hebben en toch nolg mogen au- torijden? Ik voelde me een vreemde voor mezelf. Bij de vierde sessie klonk ik inmiddels als een lverdwaalde, jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 11 13-05-19 13:33 11 Een merkwaardige theorie van onbekende oorsprong kaarsje op te branden. Het was duidelijk dat de gemeenschap l een voorganger nodig had met andelre talenten, iemand ldie zich beter staande wist te houden dan lik met een onderne- mersgeest. Drie jaalr lang had ik alles geprobeerd, op chirur - gie na, om mezelf tle veranderen in een leider die de kerk naar mijn idee nodig hadl en die ik wilde zijn, maar het project was van begin af aan gedloemd te mislukken. Hoe meer ik het probeerde, hoe erger het werd. Ik maakte meer fouten dan iemand die op lclownsschoenen door een mijnenveld rent. Tegen de tijd dat ikl wegging, waren er meer dan genoeg gekwetste gevoelens en misverstanden ontstaanl, en ook ver - warring. Voor mij was het einde hartverscheurend. Na mijn vertrek was ik gedesillusioneerd en in de war. Uit- eindelijk spoorde een bezorgde vriend me aan om bilj broeder Dave langs te gaan, een zeventigjarige benedictlijner monnik en geestelijk begeleider. Ik zag broeder Dave, met zijn zwarte habijt en sandlalen, voor het eerst toen hijl me op de grasrijke rotonde aan het eind van de oprit van het klooster stond op te wachten om me te begroeten. Uit alles bleek dat ik naar de juiste plek was gekomen, van hoe hij beide hanlden gebruikte om dile van mij beet te pakken, tot aan zijn gllimlach toen hij zei:l ‘Welkom, reiziger, kan ik koffie voor je zetten? ’ Er zijn monniken die hun dagen sliljten in de kloosterlwin- kel met de verkoop van votiefkaarsen en enolrme zelfgemaak - te kazen, maar broeder Dave is niet zo iemanld. Hij is een wijze geestelijk begeleider die weet wanneer hij iemand moet troosten of juist conlfronteren. Tijdens onze eerstle paar sessies luisterde broeder Dave geduldig, terwijl ikl mijn ingestudeerde litanie afstak van mis - rekeningen en fouten die ik tijdens mijn ambtlstermijn had gemaakt en die mij, l als ik daarop terugkeek, verbijsterden. Waarom had ik zo veel dingen gezegd enl gedaan die destijdls goed leken maar die, achteraf gezien, duidelijlk onzinnig wa - ren en soms zelfs piljnlijk voor mezelf en anderen? Hoe kon iemand zo veel blinde vlekken hebben en toch nolg mogen au- torijden? Ik voelde me een vreemde voor mezelf. Bij de vierde sessie klonk ik inmiddels als een lverdwaalde, jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 11 13-05-19 13:33 12 De weg terug naar jezelf dwaze wandelaar die op zoek is naar een pad het bos uit ter - wijl hij hardop met zichzelf lo-opt te discussiëren over hoe hij eigenlijk had kunnen verdwalen. ‘Ian’, onderbrak Dave mijn woordenstroom, ‘waarom ben je hier? ’ ‘Pardon? ’ vroeg ik, alsof ieman-d me zojuist op mij-n schou- der had getikt en uit een dagdroom had gewekt. Hij glimlachte en l-eunde naar voren op zijn stoel. ‘-Waarom ben je hier? ’ Broeder Dave had er een handje van om vragen op te wer - pen die op het eer-ste gezicht bijna beledigend eenvoudig wa - ren, totdat je probeerde ze te beantwoorden. Ik keek door het glas-in-loodraam in de muur achter hem en zag een en-orme iep waarvan de uiteinden van de takken naar beneden bogen onder de kracht van de wind. Ik had moeite om woorden te vinden voor wat ik wilde zeggen. De woorden die in me op- kwamen waren niet mijn eigen -woorden, maar ze zeiden pre- cies wat ik duidelijk wilde maken. ‘Ik begrijp mijn eigen- daden niet. Ik doe immers niet wat ik wil, maar wat ik verafschuw’, zei ik, verbaasd dat iemand- die regelmatig moeite h-ad om zijn celnumme-r te onthouden, ineens de woorden van Paulus uit Romeinen 7 uit zijn mouw wist te schudden. ‘Ik doe niet het goed-e dat ik wil, maar het kwade dat ik niet wil’, was de reactie van broeder Dave die daarmee een -vers citeerde uit hetzelfde hoofdstuk. We zwegen een tijdje en -overwogen de woorden van Pau- lus die als motten- in een straal zonlicht leken rond te tollen en te glimmen in d-e lucht tussen ons -in. ‘Broeder Dave, ik weet niet wie ik ben en hoe ik in deze ellende terecht ben gekomen, ’ bekende ik uiteindelijk en on- derbrak zo onze dromerij, ‘maar ik zal blij zijn als -u mij kan helpen om daarachter te komen. ’ Broeder Dave glimlachte en leu-nde achterover. ‘Mooi’, zei hij. ‘Nu kunnen we beginnen. ’ jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 12 13-05-19 13:33

7 6 12 De weg terug naar jezelf dwaze wandelaar die op zoek is naar een pad het bos uit ter- wijl hij hardop met zichzelf lo-opt te discussiëren over hoe hij eigenlijk had kunnen verdwalen. ‘Ian’, onderbrak Dave mijn woordenstroom, ‘waarom ben je hier? ’ ‘Pardon? ’ vroeg ik, alsof ieman-d me zojuist op mij-n schou- der had getikt en uit een dagdroom had gewekt. Hij glimlachte en l-eunde naar voren op zijn stoel. ‘-Waarom ben je hier? ’ Broeder Dave had er een handje van om vragen op te wer - pen die op het eer-ste gezicht bijna beledigend eenvoudig wa - ren, totdat je probeerde ze te beantwoorden. Ik keek door het glas-in-loodraam in de muur achter hem en zag een en-orme iep waarvan de uiteinden van de takken naar beneden bogen onder de kracht van de wind. Ik had moeite om woorden te vinden voor wat ik wilde zeggen. De woorden die in me op- kwamen waren niet mijn eigen -woorden, maar ze zeiden pre- cies wat ik duidelijk wilde maken. ‘Ik begrijp mijn eigen- daden niet. Ik doe immers niet wat ik wil, maar wat ik verafschuw’, zei ik, verbaasd dat iemand- die regelmatig moeite h-ad om zijn celnumme-r te onthouden, ineens de woorden van Paulus uit Romeinen 7 uit zijn mouw wist te schudden. ‘Ik doe niet het goed-e dat ik wil, maar het kwade dat ik niet wil’, was de reactie van broeder Dave die daarmee een -vers citeerde uit hetzelfde hoofdstuk. We zwegen een tijdje en -overwogen de woorden van Pau- lus die als motten- in een straal zonlicht leken rond te tollen en te glimmen in d-e lucht tussen ons -in. ‘Broeder Dave, ik weet niet wie ik ben en hoe ik in deze ellende terecht ben gekomen, ’ bekende ik uiteindelijk en on- derbrak zo onze dromerij, ‘maar ik zal blij zijn als -u mij kan helpen om daarachter te komen. ’ Broeder Dave glimlachte en leu-nde achterover. ‘Mooi’, zei hij. ‘Nu kunnen we beginnen. ’ jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 12 13-05-19 13:33 13 Een merkwaardige theorie van onbekende oorsprong Tijdens onze volgende ontmoetinga vroeg broeder Dave: ‘Ben je bekend met het enneagraam? ’ ‘Een beetje, ’ zei ik en schoof wat heen en weer, ‘maar dat is nogal een gek verhaal. ’ Broeder Dave vertrok zijn gezicht en moaest lachen toen ik hem vertelde over mijn eerste kennismaking ermee aaan het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw, toen ik doctoraalstudent was aan het traditionele seminariae. Tij- dens een weekendretraite vond ik een exemplaar van het boek Discovering the EnTneagram: An Ancient Tool for a New Spiritual Journey dat broeder Richard Rohr schreef samen met Andreas Ebert. Daarin beschrijven zij de eigenschaap- pen en onderliggende motivaties die ten grondslag liggen aan elk van de negen basispearsoonlijkheidstypesa van het enneagram. Op basis van mijn eigen levenservaring en wat ik had geleerd in mijn opleidinag tot psycholoog, vond ik hun beschrijvingen van de types griezelaig accuraat. Ik had het gevoel dat ik op een wonderbaarlijk hulpmiddel voor chris- tenen was gestuit. Op maandagochtend vroeg ik een van mijn hoogleraren of hij er weleens van gehoord had. Aan zijn blik te zien leek het of ik pentagram had gezegd. Hij zeia dat de Bijbel bezwaeringen, tovenarij, horoscopen en heksen verwerpt – wat volgens mij geen van alle in het boek werd genoemd – en dat aik het on- middellijk moest weggooien. In die tijd was ik een jonge, gemakkelijk beïnvloedbare evangelical en hoewel mijn intuïtie mae zei dat de reactie van mijn hoogleraar grensde aan paranoia, volgde ik zijn advies op – behalve dat stukje over het in de vuilnisbak gooien. Voor echte boekenliefhebbers is data namelijk een onvergeeflijke zonde die de heiligae Geest verdriet aandoet. Ik wist precies op welke plank van de boekenkast in mijn studaeerkamer mijn exemplaar met ezelsoren stond van het boek van Rohr en Ebert. ‘Het is jammer dat je hoogleraar je afraadde om je te ver - diepen in het enneaagram’, vertelde broeder Dave me. ‘Het be- vat veel wijsheid voor mensen die hun eigaen weg willen gaan en willen worden zoals ze eigenlaijk zijn geschapen. ’ jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 13 13-05-19 13:33 13 Een merkwaardige theorie van onbekende oorsprong Tijdens onze volgende ontmoetinga vroeg broeder Dave: ‘Ben je bekend met het enneagraam? ’ ‘Een beetje, ’ zei ik en schoof wat heen en weer, ‘maar dat is nogal een gek verhaal. ’ Broeder Dave vertrok zijn gezicht en moaest lachen toen ik hem vertelde over mijn eerste kennismaking ermee aaan het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw, toen ik doctoraalstudent was aan het traditionele seminariae. Tij- dens een weekendretraite vond ik een exemplaar van het boek Discovering the EnTneagram: An Ancient Tool for a New Spiritual Journey dat broeder Richard Rohr schreef samen met Andreas Ebert. Daarin beschrijven zij de eigenschaap- pen en onderliggende motivaties die ten grondslag liggen aan elk van de negen basispearsoonlijkheidstypesa van het enneagram. Op basis van mijn eigen levenservaring en wat ik had geleerd in mijn opleidinag tot psycholoog, vond ik hun beschrijvingen van de types griezelaig accuraat. Ik had het gevoel dat ik op een wonderbaarlijk hulpmiddel voor chris- tenen was gestuit. Op maandagochtend vroeg ik een van mijn hoogleraren of hij er weleens van gehoord had. Aan zijn blik te zien leek het of ik pentagram had gezegd. Hij zeia dat de Bijbel bezwaeringen, tovenarij, horoscopen en heksen verwerpt – wat volgens mij geen van alle in het boek werd genoemd – en dat aik het on- middellijk moest weggooien. In die tijd was ik een jonge, gemakkelijk beïnvloedbare evangelical en hoewel mijn intuïtie mae zei dat de reactie van mijn hoogleraar grensde aan paranoia, volgde ik zijn advies op – behalve dat stukje over het in de vuilnisbak gooien. Voor echte boekenliefhebbers is data namelijk een onvergeeflijke zonde die de heiligae Geest verdriet aandoet. Ik wist precies op welke plank van de boekenkast in mijn studaeerkamer mijn exemplaar met ezelsoren stond van het boek van Rohr en Ebert. ‘Het is jammer dat je hoogleraar je afraadde om je te ver - diepen in het enneaagram’, vertelde broeder Dave me. ‘Het be- vat veel wijsheid voor mensen die hun eigaen weg willen gaan en willen worden zoals ze eigenlaijk zijn geschapen. ’ jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 13 13-05-19 13:33 14 De weg terug naar jezelf ‘Wat houdt dat in, jve eigen weg gaan? ’ vroeg ik, want dat had ik al vaak in mijn leven willen doen, maar had geen idee hoe dat moest. ‘Dat heeft te maken met zelfkennis. De meeste menvsen nemen aan dat ze bevgrijpen wie ze zijn terwijlv dat niet zo is’, legde broeder Dave uit. ‘Ze twijfelen niet aan de levns waar - door zij de wereld zien; waar die vandaan komt, hoe die hun leven heeft gevormd, of zelfs of dev blik op de realiteit die deze lens hun geeft, vertekend is of niet. Nog zorgwekkender is dat de meeste mensen zicvh niet bewust zijn van hoe dingen die v hen hielpen om zichv als kind staande tev houden, hen nu alsv volwassene belemmeren. Ze slapen. ’ ‘Slapen? ’ echode ik met een verwarde blik. Broeder Dave keek even naar het plafond en fronste. Nu was hij degene die zvocht naar de juiste woordencombinatie die het antwoord zou geven op een schijnbaavr eenvoudige vraag. ‘Wat we niet over onszelf weten, kan en zal onvs pijn doen, om nog maar te zwijgen over anderen’, zei hij met zijn vvinger wijzend naar mij en vervolgens naar zichzelf. ‘Zolang we in het duister tasten over hoe wij de wereld zien en de verwon- dingen en overtuigingen die onsv hebben gevormd, zijn we gevangenen van onze geschiedenivs. We blijven op de automa - tische piloot door het leven gaan en doen dingenv die onszelf en anderen om ons heen pijnv doen en in verwarring brengen. Uiteindelijk zijn we zo gewend om dezelfde fouten steeds maar weer te maken, dat ze ons in svlaap wiegen. We moeten ontwaken. ’ Ontwaken. Dat was nu precies wat ik wilde. ‘Aan de slag gaan met het enneagrvam helpt mensen om de zelfkennis te ontwikkelen die ze nodig hvebben om te be- grijpen wie ze zijn en waarom ze de wereld op die bepaaldev manier zien’, ging broeder Dave door. ‘Zodra dat gebeurt, kun je je eigen weg gaan en meer de persoon worden zoals God je heeft geschapen. ’ Nadat hij had gehoovrd dat zijn afspraak die middag was geannuleerd, besteedde broeder Dave extra tijd aan mij om tev praten over het belang van zelfkennis op het spirituvele pad. Of jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 14 13-05-19 13:33

7 6 12 De weg terug naar jezelf dwaze wandelaar die op zoek is naar een pad het bos uit ter- wijl hij hardop met zichzelf lo-opt te discussiëren over hoe hij eigenlijk had kunnen verdwalen. ‘Ian’, onderbrak Dave mijn woordenstroom, ‘waarom ben je hier? ’ ‘Pardon? ’ vroeg ik, alsof ieman-d me zojuist op mij-n schou- der had getikt en uit een dagdroom had gewekt. Hij glimlachte en l-eunde naar voren op zijn stoel. ‘-Waarom ben je hier? ’ Broeder Dave had er een handje van om vragen op te wer - pen die op het eer-ste gezicht bijna beledigend eenvoudig wa - ren, totdat je probeerde ze te beantwoorden. Ik keek door het glas-in-loodraam in de muur achter hem en zag een en-orme iep waarvan de uiteinden van de takken naar beneden bogen onder de kracht van de wind. Ik had moeite om woorden te vinden voor wat ik wilde zeggen. De woorden die in me op- kwamen waren niet mijn eigen -woorden, maar ze zeiden pre- cies wat ik duidelijk wilde maken. ‘Ik begrijp mijn eigen- daden niet. Ik doe immers niet wat ik wil, maar wat ik verafschuw’, zei ik, verbaasd dat iemand- die regelmatig moeite h-ad om zijn celnumme-r te onthouden, ineens de woorden van Paulus uit Romeinen 7 uit zijn mouw wist te schudden. ‘Ik doe niet het goed-e dat ik wil, maar het kwade dat ik niet wil’, was de reactie van broeder Dave die daarmee een -vers citeerde uit hetzelfde hoofdstuk. We zwegen een tijdje en -overwogen de woorden van Pau- lus die als motten- in een straal zonlicht leken rond te tollen en te glimmen in d-e lucht tussen ons -in. ‘Broeder Dave, ik weet niet wie ik ben en hoe ik in deze ellende terecht ben gekomen, ’ bekende ik uiteindelijk en on- derbrak zo onze dromerij, ‘maar ik zal blij zijn als -u mij kan helpen om daarachter te komen. ’ Broeder Dave glimlachte en leu-nde achterover. ‘Mooi’, zei hij. ‘Nu kunnen we beginnen. ’ jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 12 13-05-19 13:33 13 Een merkwaardige theorie van onbekende oorsprong Tijdens onze volgende ontmoetinga vroeg broeder Dave: ‘Ben je bekend met het enneagraam? ’ ‘Een beetje, ’ zei ik en schoof wat heen en weer, ‘maar dat is nogal een gek verhaal. ’ Broeder Dave vertrok zijn gezicht en moaest lachen toen ik hem vertelde over mijn eerste kennismaking ermee aaan het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw, toen ik doctoraalstudent was aan het traditionele seminariae. Tij- dens een weekendretraite vond ik een exemplaar van het boek Discovering the EnTneagram: An Ancient Tool for a New Spiritual Journey dat broeder Richard Rohr schreef samen met Andreas Ebert. Daarin beschrijven zij de eigenschaap- pen en onderliggende motivaties die ten grondslag liggen aan elk van de negen basispearsoonlijkheidstypesa van het enneagram. Op basis van mijn eigen levenservaring en wat ik had geleerd in mijn opleidinag tot psycholoog, vond ik hun beschrijvingen van de types griezelaig accuraat. Ik had het gevoel dat ik op een wonderbaarlijk hulpmiddel voor chris- tenen was gestuit. Op maandagochtend vroeg ik een van mijn hoogleraren of hij er weleens van gehoord had. Aan zijn blik te zien leek het of ik pentagram had gezegd. Hij zeia dat de Bijbel bezwaeringen, tovenarij, horoscopen en heksen verwerpt – wat volgens mij geen van alle in het boek werd genoemd – en dat aik het on- middellijk moest weggooien. In die tijd was ik een jonge, gemakkelijk beïnvloedbare evangelical en hoewel mijn intuïtie mae zei dat de reactie van mijn hoogleraar grensde aan paranoia, volgde ik zijn advies op – behalve dat stukje over het in de vuilnisbak gooien. Voor echte boekenliefhebbers is data namelijk een onvergeeflijke zonde die de heiligae Geest verdriet aandoet. Ik wist precies op welke plank van de boekenkast in mijn studaeerkamer mijn exemplaar met ezelsoren stond van het boek van Rohr en Ebert. ‘Het is jammer dat je hoogleraar je afraadde om je te ver - diepen in het enneaagram’, vertelde broeder Dave me. ‘Het be- vat veel wijsheid voor mensen die hun eigaen weg willen gaan en willen worden zoals ze eigenlaijk zijn geschapen. ’ jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 13 13-05-19 13:33 13 Een merkwaardige theorie van onbekende oorsprong Tijdens onze volgende ontmoetinga vroeg broeder Dave: ‘Ben je bekend met het enneagraam? ’ ‘Een beetje, ’ zei ik en schoof wat heen en weer, ‘maar dat is nogal een gek verhaal. ’ Broeder Dave vertrok zijn gezicht en moaest lachen toen ik hem vertelde over mijn eerste kennismaking ermee aaan het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw, toen ik doctoraalstudent was aan het traditionele seminariae. Tij- dens een weekendretraite vond ik een exemplaar van het boek Discovering the EnTneagram: An Ancient Tool for a New Spiritual Journey dat broeder Richard Rohr schreef samen met Andreas Ebert. Daarin beschrijven zij de eigenschaap- pen en onderliggende motivaties die ten grondslag liggen aan elk van de negen basispearsoonlijkheidstypesa van het enneagram. Op basis van mijn eigen levenservaring en wat ik had geleerd in mijn opleidinag tot psycholoog, vond ik hun beschrijvingen van de types griezelaig accuraat. Ik had het gevoel dat ik op een wonderbaarlijk hulpmiddel voor chris- tenen was gestuit. Op maandagochtend vroeg ik een van mijn hoogleraren of hij er weleens van gehoord had. Aan zijn blik te zien leek het of ik pentagram had gezegd. Hij zeia dat de Bijbel bezwaeringen, tovenarij, horoscopen en heksen verwerpt – wat volgens mij geen van alle in het boek werd genoemd – en dat aik het on- middellijk moest weggooien. In die tijd was ik een jonge, gemakkelijk beïnvloedbare evangelical en hoewel mijn intuïtie mae zei dat de reactie van mijn hoogleraar grensde aan paranoia, volgde ik zijn advies op – behalve dat stukje over het in de vuilnisbak gooien. Voor echte boekenliefhebbers is data namelijk een onvergeeflijke zonde die de heiligae Geest verdriet aandoet. Ik wist precies op welke plank van de boekenkast in mijn studaeerkamer mijn exemplaar met ezelsoren stond van het boek van Rohr en Ebert. ‘Het is jammer dat je hoogleraar je afraadde om je te ver - diepen in het enneaagram’, vertelde broeder Dave me. ‘Het be- vat veel wijsheid voor mensen die hun eigaen weg willen gaan en willen worden zoals ze eigenlaijk zijn geschapen. ’ jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 13 13-05-19 13:33 14 De weg terug naar jezelf ‘Wat houdt dat in, jve eigen weg gaan? ’ vroeg ik, want dat had ik al vaak in mijn leven willen doen, maar had geen idee hoe dat moest. ‘Dat heeft te maken met zelfkennis. De meeste menvsen nemen aan dat ze bevgrijpen wie ze zijn terwijlv dat niet zo is’, legde broeder Dave uit. ‘Ze twijfelen niet aan de levns waar - door zij de wereld zien; waar die vandaan komt, hoe die hun leven heeft gevormd, of zelfs of dev blik op de realiteit die deze lens hun geeft, vertekend is of niet. Nog zorgwekkender is dat de meeste mensen zicvh niet bewust zijn van hoe dingen die v hen hielpen om zichv als kind staande tev houden, hen nu alsv volwassene belemmeren. Ze slapen. ’ ‘Slapen? ’ echode ik met een verwarde blik. Broeder Dave keek even naar het plafond en fronste. Nu was hij degene die zvocht naar de juiste woordencombinatie die het antwoord zou geven op een schijnbaavr eenvoudige vraag. ‘Wat we niet over onszelf weten, kan en zal onvs pijn doen, om nog maar te zwijgen over anderen’, zei hij met zijn vvinger wijzend naar mij en vervolgens naar zichzelf. ‘Zolang we in het duister tasten over hoe wij de wereld zien en de verwon- dingen en overtuigingen die onsv hebben gevormd, zijn we gevangenen van onze geschiedenivs. We blijven op de automa - tische piloot door het leven gaan en doen dingenv die onszelf en anderen om ons heen pijnv doen en in verwarring brengen. Uiteindelijk zijn we zo gewend om dezelfde fouten steeds maar weer te maken, dat ze ons in svlaap wiegen. We moeten ontwaken. ’ Ontwaken. Dat was nu precies wat ik wilde. ‘Aan de slag gaan met het enneagrvam helpt mensen om de zelfkennis te ontwikkelen die ze nodig hvebben om te be- grijpen wie ze zijn en waarom ze de wereld op die bepaaldev manier zien’, ging broeder Dave door. ‘Zodra dat gebeurt, kun je je eigen weg gaan en meer de persoon worden zoals God je heeft geschapen. ’ Nadat hij had gehoovrd dat zijn afspraak die middag was geannuleerd, besteedde broeder Dave extra tijd aan mij om tev praten over het belang van zelfkennis op het spirituvele pad. Of jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 14 13-05-19 13:33

9 8 14 De weg terug naar jezelf ‘Wat houdt dat in, jve eigen weg gaan? ’ vroeg ik, want dat had ik al vaak in mijn leven willen doen, maar had geen idee hoe dat moest. ‘Dat heeft te maken met zelfkennis. De meeste menvsen nemen aan dat ze bevgrijpen wie ze zijn terwijlv dat niet zo is’, legde broeder Dave uit. ‘Ze twijfelen niet aan de levns waar - door zij de wereld zien; waar die vandaan komt, hoe die hun leven heeft gevormd, of zelfs of dev blik op de realiteit die deze lens hun geeft, vertekend is of niet. Nog zorgwekkender is dat de meeste mensen zicvh niet bewust zijn van hoe dingen die v hen hielpen om zichv als kind staande tev houden, hen nu alsv volwassene belemmeren. Ze slapen. ’ ‘Slapen? ’ echode ik met een verwarde blik. Broeder Dave keek even naar het plafond en fronste. Nu was hij degene die zvocht naar de juiste woordencombinatie die het antwoord zou geven op een schijnbaavr eenvoudige vraag. ‘Wat we niet over onszelf weten, kan en zal onvs pijn doen, om nog maar te zwijgen over anderen’, zei hij met zijn vvinger wijzend naar mij en vervolgens naar zichzelf. ‘Zolang we in het duister tasten over hoe wij de wereld zien en de verwon- dingen en overtuigingen die onsv hebben gevormd, zijn we gevangenen van onze geschiedenivs. We blijven op de automa - tische piloot door het leven gaan en doen dingenv die onszelf en anderen om ons heen pijnv doen en in verwarring brengen. Uiteindelijk zijn we zo gewend om dezelfde fouten steeds maar weer te maken, dat ze ons in svlaap wiegen. We moeten ontwaken. ’ Ontwaken. Dat was nu precies wat ik wilde. ‘Aan de slag gaan met het enneagrvam helpt mensen om de zelfkennis te ontwikkelen die ze nodig hvebben om te be- grijpen wie ze zijn en waarom ze de wereld op die bepaaldev manier zien’, ging broeder Dave door. ‘Zodra dat gebeurt, kun je je eigen weg gaan en meer de persoon worden zoals God je heeft geschapen. ’ Nadat hij had gehoovrd dat zijn afspraak die middag was geannuleerd, besteedde broeder Dave extra tijd aan mij om tev praten over het belang van zelfkennis op het spirituvele pad. Of jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 14 13-05-19 13:33 15 Een merkwaardige theorie van onbekende oorsprong zoals Johannes Calvijn het zei: ‘Zondder kennis van onszelf is er geen kennis van God. ’ ‘Al eeuwenlang zeggen christdelijke leraren dat jezelf ken- nen net zo belangrijdk is als God kennen. Sommige mensden zullen zeggen dat dadt goedkope psychologie is terwijld het ei- genlijk gewoon goede theologie dis’, zei hij. Ik dacht even aan alle bijbeldodcenten en predikanten die ik kende, die dingen haddden gedaan die hun ledven en hun ambt ernstig haddden geschaad, vaak op een zeer in- drukwekkende wijze, omdat ze zicdhzelf niet kenden of niet door hadden hoe een mends in staat is om zdichzelf voor de gek te houden. Zij kenden de Bijbel door en door, maar niet zichzelf. Ik dacht aan hoeveel christelijke huwelijken ik op de klippen had ziend lopen, voornamelijk omdat geen van beiden de innerlijke pracht en gebrekkigheid van hun eigen ziel begreep. Toen dacht ik aan mezelf. Ik had altijd gedacht ddat ik zelf - bewuster was dan de meeste mednsen, maar als de afgelopen drie jaar me ook maar iets hadden geleerd, dan was het dat ik nog heel wat moest leren op het gebied van zelfkennis. Broeder Dave keek op zijn horloge en stond langzadam op. ‘De komende maand ben ik afwezig om retraites te leiden’, kondigde hij aan en rdekte zich uit om het bloed weer te laten stromen, na bijna twee uur te hebben gezeten. d‘Haal onder - tussen jouw boek onder het stof vandaan en herlees het. Je zult beseffen dat Rohr en Ebert meer naar het enneagram kijken door de lens van de christelijke spiritualiteit dadn van de psychologie. Ik zal je nog wat titels van andere boeken e-mailen die je ook kunt lezen. ’ ‘Ik kan u niet genoeg bedanken’, zei ik en stond op van mijn stoel en zwaaide mijn rugzak over mijn schouder. ‘De volgende keer dat we elkaar zien, hebben we genoeg te bespreken’, beloofde broeder Dave en omhelsde me voor - dat hij de deur van zijn kantoor opendeed om me uit te laten. ‘Gods vrede!’ hoorde ik hem achter me door de gang roepen. jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 15 13-05-19 13:33 15 Een merkwaardige theorie van onbekende oorsprong zoals Johannes Calvijn het zei: ‘Zondder kennis van onszelf is er geen kennis van God. ’ ‘Al eeuwenlang zeggen christdelijke leraren dat jezelf ken- nen net zo belangrijdk is als God kennen. Sommige mensden zullen zeggen dat dadt goedkope psychologie is terwijld het ei- genlijk gewoon goede theologie dis’, zei hij. Ik dacht even aan alle bijbeldodcenten en predikanten die ik kende, die dingen haddden gedaan die hun ledven en hun ambt ernstig haddden geschaad, vaak op een zeer in- drukwekkende wijze, omdat ze zicdhzelf niet kenden of niet door hadden hoe een mends in staat is om zdichzelf voor de gek te houden. Zij kenden de Bijbel door en door, maar niet zichzelf. Ik dacht aan hoeveel christelijke huwelijken ik op de klippen had ziend lopen, voornamelijk omdat geen van beiden de innerlijke pracht en gebrekkigheid van hun eigen ziel begreep. Toen dacht ik aan mezelf. Ik had altijd gedacht ddat ik zelf - bewuster was dan de meeste mednsen, maar als de afgelopen drie jaar me ook maar iets hadden geleerd, dan was het dat ik nog heel wat moest leren op het gebied van zelfkennis. Broeder Dave keek op zijn horloge en stond langzadam op. ‘De komende maand ben ik afwezig om retraites te leiden’, kondigde hij aan en rdekte zich uit om het bloed weer te laten stromen, na bijna twee uur te hebben gezeten. d‘Haal onder - tussen jouw boek onder het stof vandaan en herlees het. Je zult beseffen dat Rohr en Ebert meer naar het enneagram kijken door de lens van de christelijke spiritualiteit dadn van de psychologie. Ik zal je nog wat titels van andere boeken e-mailen die je ook kunt lezen. ’ ‘Ik kan u niet genoeg bedanken’, zei ik en stond op van mijn stoel en zwaaide mijn rugzak over mijn schouder. ‘De volgende keer dat we elkaar zien, hebben we genoeg te bespreken’, beloofde broeder Dave en omhelsde me voor - dat hij de deur van zijn kantoor opendeed om me uit te laten. ‘Gods vrede!’ hoorde ik hem achter me door de gang roepen. jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 15 13-05-19 13:33 16 De weg terug naar jezelf Omdat ik op een veel te laat sabbatwsverlof van drie maanden was, en zeer veel tijd had, nam ikw het advies van broeder Dave ter harte en stortte mwe op het enneagram. Wekenlang liep ik bijna elke ochtend naar het koffiezaakje aan het ewind van onze straat en verdiepte me in de boweken die hij me had aanbevolen en maakte veel aantekeningen. Elke avond bracht ik verslag uit aan mijn vrouw, Anne, van alles wat ik had ge- leerd over het enneagram. Geïntrigeerd begon zij er ook over te lezen. In die pweriode hadden we enkele van de mooiste en meest zinvolle gesprekken van ons huwelijk. Kennen we onszelf eigenlijkw wel? Hoezeer belemmert ons verleden ons heden? Zien we de wereld door onze eigen ogen, of door die van de kinderen die we ooit waren? Wat zijn de verborgen kwetsuren en verkeerde overtuigingen die wij als kinderen oppikken en die stiekem vanuit de schaduw ons le- ven blijven bepalen? En hoe kan de worsteling met dit wsoort vragen ons helpen om wGod beter te leren kennen? Dit waren een paar van de vragen die ik enthousiast op broeder Dave afvuurde toen hij terug was van zijn reizen. In zijn werkkamer vertelde ik hem enkele van de vele aha-mo- menten die ik had gehad bij de bewstudering van het enne- agram. ‘En wat vond je ervan toen je je eigenw type ontdekte? ’ vroeg broeder Dave. ‘Niet alles was aanleiding om dwe vlag uit te hangen’, zei ik. ‘Ik ben ook wat pijnlijke dingen over mezelf te weten geko- men. ’ Broeder Dave draaide zich om, paktwe een boek van zijn bureau en sloeg dat owpen op de plek waar een rood papiertje uitstak. ‘Jezelf kennen betekent vooral dat je weet waarin je tekortschiet. Je meet jezelf af tewgen de Waarheid en niet an- dersom. Het eerste resultaat van zelfkennis is nederigheiwd’, zei hij. ‘Dat is wel een goede samenwvatting’, zei ik grinnikend. ‘Het is van Flannery O’Connor’, zei broeder Dave, terwijl hij het boek dichtsloeg en weer teruglegde op zijnw bureau. ‘Er is maar weinig wat ze niet goed sawmenvat. ’ ‘En Anne? ’ vervolgde hij. ‘Hoe was het voor haar? ’ jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 16 13-05-19 13:33

9 8 14 De weg terug naar jezelf ‘Wat houdt dat in, jve eigen weg gaan? ’ vroeg ik, want dat had ik al vaak in mijn leven willen doen, maar had geen idee hoe dat moest. ‘Dat heeft te maken met zelfkennis. De meeste menvsen nemen aan dat ze bevgrijpen wie ze zijn terwijlv dat niet zo is’, legde broeder Dave uit. ‘Ze twijfelen niet aan de levns waar - door zij de wereld zien; waar die vandaan komt, hoe die hun leven heeft gevormd, of zelfs of dev blik op de realiteit die deze lens hun geeft, vertekend is of niet. Nog zorgwekkender is dat de meeste mensen zicvh niet bewust zijn van hoe dingen die v hen hielpen om zichv als kind staande tev houden, hen nu alsv volwassene belemmeren. Ze slapen. ’ ‘Slapen? ’ echode ik met een verwarde blik. Broeder Dave keek even naar het plafond en fronste. Nu was hij degene die zvocht naar de juiste woordencombinatie die het antwoord zou geven op een schijnbaavr eenvoudige vraag. ‘Wat we niet over onszelf weten, kan en zal onvs pijn doen, om nog maar te zwijgen over anderen’, zei hij met zijn vvinger wijzend naar mij en vervolgens naar zichzelf. ‘Zolang we in het duister tasten over hoe wij de wereld zien en de verwon- dingen en overtuigingen die onsv hebben gevormd, zijn we gevangenen van onze geschiedenivs. We blijven op de automa - tische piloot door het leven gaan en doen dingenv die onszelf en anderen om ons heen pijnv doen en in verwarring brengen. Uiteindelijk zijn we zo gewend om dezelfde fouten steeds maar weer te maken, dat ze ons in svlaap wiegen. We moeten ontwaken. ’ Ontwaken. Dat was nu precies wat ik wilde. ‘Aan de slag gaan met het enneagrvam helpt mensen om de zelfkennis te ontwikkelen die ze nodig hvebben om te be- grijpen wie ze zijn en waarom ze de wereld op die bepaaldev manier zien’, ging broeder Dave door. ‘Zodra dat gebeurt, kun je je eigen weg gaan en meer de persoon worden zoals God je heeft geschapen. ’ Nadat hij had gehoovrd dat zijn afspraak die middag was geannuleerd, besteedde broeder Dave extra tijd aan mij om tev praten over het belang van zelfkennis op het spirituvele pad. Of jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 14 13-05-19 13:33 15 Een merkwaardige theorie van onbekende oorsprong zoals Johannes Calvijn het zei: ‘Zondder kennis van onszelf is er geen kennis van God. ’ ‘Al eeuwenlang zeggen christdelijke leraren dat jezelf ken- nen net zo belangrijdk is als God kennen. Sommige mensden zullen zeggen dat dadt goedkope psychologie is terwijld het ei- genlijk gewoon goede theologie dis’, zei hij. Ik dacht even aan alle bijbeldodcenten en predikanten die ik kende, die dingen haddden gedaan die hun ledven en hun ambt ernstig haddden geschaad, vaak op een zeer in- drukwekkende wijze, omdat ze zicdhzelf niet kenden of niet door hadden hoe een mends in staat is om zdichzelf voor de gek te houden. Zij kenden de Bijbel door en door, maar niet zichzelf. Ik dacht aan hoeveel christelijke huwelijken ik op de klippen had ziend lopen, voornamelijk omdat geen van beiden de innerlijke pracht en gebrekkigheid van hun eigen ziel begreep. Toen dacht ik aan mezelf. Ik had altijd gedacht ddat ik zelf - bewuster was dan de meeste mednsen, maar als de afgelopen drie jaar me ook maar iets hadden geleerd, dan was het dat ik nog heel wat moest leren op het gebied van zelfkennis. Broeder Dave keek op zijn horloge en stond langzadam op. ‘De komende maand ben ik afwezig om retraites te leiden’, kondigde hij aan en rdekte zich uit om het bloed weer te laten stromen, na bijna twee uur te hebben gezeten. d‘Haal onder - tussen jouw boek onder het stof vandaan en herlees het. Je zult beseffen dat Rohr en Ebert meer naar het enneagram kijken door de lens van de christelijke spiritualiteit dadn van de psychologie. Ik zal je nog wat titels van andere boeken e-mailen die je ook kunt lezen. ’ ‘Ik kan u niet genoeg bedanken’, zei ik en stond op van mijn stoel en zwaaide mijn rugzak over mijn schouder. ‘De volgende keer dat we elkaar zien, hebben we genoeg te bespreken’, beloofde broeder Dave en omhelsde me voor - dat hij de deur van zijn kantoor opendeed om me uit te laten. ‘Gods vrede!’ hoorde ik hem achter me door de gang roepen. jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 15 13-05-19 13:33 15 Een merkwaardige theorie van onbekende oorsprong zoals Johannes Calvijn het zei: ‘Zondder kennis van onszelf is er geen kennis van God. ’ ‘Al eeuwenlang zeggen christdelijke leraren dat jezelf ken- nen net zo belangrijdk is als God kennen. Sommige mensden zullen zeggen dat dadt goedkope psychologie is terwijld het ei- genlijk gewoon goede theologie dis’, zei hij. Ik dacht even aan alle bijbeldodcenten en predikanten die ik kende, die dingen haddden gedaan die hun ledven en hun ambt ernstig haddden geschaad, vaak op een zeer in- drukwekkende wijze, omdat ze zicdhzelf niet kenden of niet door hadden hoe een mends in staat is om zdichzelf voor de gek te houden. Zij kenden de Bijbel door en door, maar niet zichzelf. Ik dacht aan hoeveel christelijke huwelijken ik op de klippen had ziend lopen, voornamelijk omdat geen van beiden de innerlijke pracht en gebrekkigheid van hun eigen ziel begreep. Toen dacht ik aan mezelf. Ik had altijd gedacht ddat ik zelf - bewuster was dan de meeste mednsen, maar als de afgelopen drie jaar me ook maar iets hadden geleerd, dan was het dat ik nog heel wat moest leren op het gebied van zelfkennis. Broeder Dave keek op zijn horloge en stond langzadam op. ‘De komende maand ben ik afwezig om retraites te leiden’, kondigde hij aan en rdekte zich uit om het bloed weer te laten stromen, na bijna twee uur te hebben gezeten. d‘Haal onder - tussen jouw boek onder het stof vandaan en herlees het. Je zult beseffen dat Rohr en Ebert meer naar het enneagram kijken door de lens van de christelijke spiritualiteit dadn van de psychologie. Ik zal je nog wat titels van andere boeken e-mailen die je ook kunt lezen. ’ ‘Ik kan u niet genoeg bedanken’, zei ik en stond op van mijn stoel en zwaaide mijn rugzak over mijn schouder. ‘De volgende keer dat we elkaar zien, hebben we genoeg te bespreken’, beloofde broeder Dave en omhelsde me voor - dat hij de deur van zijn kantoor opendeed om me uit te laten. ‘Gods vrede!’ hoorde ik hem achter me door de gang roepen. jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 15 13-05-19 13:33 16 De weg terug naar jezelf Omdat ik op een veel te laat sabbatwsverlof van drie maanden was, en zeer veel tijd had, nam ikw het advies van broeder Dave ter harte en stortte mwe op het enneagram. Wekenlang liep ik bijna elke ochtend naar het koffiezaakje aan het ewind van onze straat en verdiepte me in de boweken die hij me had aanbevolen en maakte veel aantekeningen. Elke avond bracht ik verslag uit aan mijn vrouw, Anne, van alles wat ik had ge- leerd over het enneagram. Geïntrigeerd begon zij er ook over te lezen. In die pweriode hadden we enkele van de mooiste en meest zinvolle gesprekken van ons huwelijk. Kennen we onszelf eigenlijkw wel? Hoezeer belemmert ons verleden ons heden? Zien we de wereld door onze eigen ogen, of door die van de kinderen die we ooit waren? Wat zijn de verborgen kwetsuren en verkeerde overtuigingen die wij als kinderen oppikken en die stiekem vanuit de schaduw ons le- ven blijven bepalen? En hoe kan de worsteling met dit wsoort vragen ons helpen om wGod beter te leren kennen? Dit waren een paar van de vragen die ik enthousiast op broeder Dave afvuurde toen hij terug was van zijn reizen. In zijn werkkamer vertelde ik hem enkele van de vele aha-mo- menten die ik had gehad bij de bewstudering van het enne- agram. ‘En wat vond je ervan toen je je eigenw type ontdekte? ’ vroeg broeder Dave. ‘Niet alles was aanleiding om dwe vlag uit te hangen’, zei ik. ‘Ik ben ook wat pijnlijke dingen over mezelf te weten geko- men. ’ Broeder Dave draaide zich om, paktwe een boek van zijn bureau en sloeg dat owpen op de plek waar een rood papiertje uitstak. ‘Jezelf kennen betekent vooral dat je weet waarin je tekortschiet. Je meet jezelf af tewgen de Waarheid en niet an- dersom. Het eerste resultaat van zelfkennis is nederigheiwd’, zei hij. ‘Dat is wel een goede samenwvatting’, zei ik grinnikend. ‘Het is van Flannery O’Connor’, zei broeder Dave, terwijl hij het boek dichtsloeg en weer teruglegde op zijnw bureau. ‘Er is maar weinig wat ze niet goed sawmenvat. ’ ‘En Anne? ’ vervolgde hij. ‘Hoe was het voor haar? ’ jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 16 13-05-19 13:33

11 10 16 De weg terug naar jezelf Omdat ik op een veel te laat sabbatwsverlof van drie maanden was, en zeer veel tijd had, nam ikw het advies van broeder Dave ter harte en stortte mwe op het enneagram. Wekenlang liep ik bijna elke ochtend naar het koffiezaakje aan het ewind van onze straat en verdiepte me in de boweken die hij me had aanbevolen en maakte veel aantekeningen. Elke avond bracht ik verslag uit aan mijn vrouw, Anne, van alles wat ik had ge- leerd over het enneagram. Geïntrigeerd begon zij er ook over te lezen. In die pweriode hadden we enkele van de mooiste en meest zinvolle gesprekken van ons huwelijk. Kennen we onszelf eigenlijkw wel? Hoezeer belemmert ons verleden ons heden? Zien we de wereld door onze eigen ogen, of door die van de kinderen die we ooit waren? Wat zijn de verborgen kwetsuren en verkeerde overtuigingen die wij als kinderen oppikken en die stiekem vanuit de schaduw ons le- ven blijven bepalen? En hoe kan de worsteling met dit wsoort vragen ons helpen om wGod beter te leren kennen? Dit waren een paar van de vragen die ik enthousiast op broeder Dave afvuurde toen hij terug was van zijn reizen. In zijn werkkamer vertelde ik hem enkele van de vele aha-mo- menten die ik had gehad bij de bewstudering van het enne- agram. ‘En wat vond je ervan toen je je eigenw type ontdekte? ’ vroeg broeder Dave. ‘Niet alles was aanleiding om dwe vlag uit te hangen’, zei ik. ‘Ik ben ook wat pijnlijke dingen over mezelf te weten geko- men. ’ Broeder Dave draaide zich om, paktwe een boek van zijn bureau en sloeg dat owpen op de plek waar een rood papiertje uitstak. ‘Jezelf kennen betekent vooral dat je weet waarin je tekortschiet. Je meet jezelf af tewgen de Waarheid en niet an- dersom. Het eerste resultaat van zelfkennis is nederigheiwd’, zei hij. ‘Dat is wel een goede samenwvatting’, zei ik grinnikend. ‘Het is van Flannery O’Connor’, zei broeder Dave, terwijl hij het boek dichtsloeg en weer teruglegde op zijnw bureau. ‘Er is maar weinig wat ze niet goed sawmenvat. ’ ‘En Anne? ’ vervolgde hij. ‘Hoe was het voor haar? ’ jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 16 13-05-19 13:33 17 Een merkwaardige theorie van onbekende oorsprong ‘Op een avond las ze in bed jeen beschrijving van haar type aan me voor en moest huilen’, zei ik. ‘Ze heefjt er altijd moeite mee gehad om de woorden te vinden om te beschrjijven hoe het is om in haar lijf te zitten. Het enneagram was een ge- schenk voor haar. ’ ‘Dat klinkt alsof juljlie allebei goed van start zijn gegaan’, zei broeder Dave. ‘Het is ongelooflijk. jWat we tot nu toe van het enneagram hebben geleerd, heeft nu al veranderd hoe wij denken over huwelijk, vriendschap en oudejrschap’, zei ik. ‘Onthoud wel dat dit maar één hulpmiddel is jom onze lief - de voor God en anderen te verdiepen’, waarschuwde broeder Dave. ‘Er zijn er nog veel meer. Wel is belangrijk dat hoe meer zelfkennis jij en Anne krijgen, hoe mejer je je bewust wordt van je behoefte aan jGods genade. Bovendien zul je meer com- passie hebben voor jezelf en anderen. ’ ‘Ik wil je dit citaat van Thomas Merton voorlezen dat ik heb gevonden’, zei ik bladerend in mijn dagboek. j Broeder Dave wreef in zijn handen jen knikte: ‘Ah, Merton. Je maakt het jezelf jwel erg moeilijk’, glimlachte hij. ‘Hier staat het’, zei ik toen ik de pagina had gevonden waar ik het citaat had opjgeschreven. Ik schraapte mijn keel. ‘Vroeg of laat moeten we onderscheid maken tussen wat we niet zijn en wel zijn. We moeten het feit accepteren dat we niet zijn wat we graag willen zijn. We moeten ons valse uiterlijke zelf van ons afwerpen als het goedkjope en opzichtige kjledingstuk dat het is . . . ’, zei ik steeds langzamer, verbaasd om de brok in mijn keel die het me moeijlijk maakte om door te gaan. ‘Ga door’, zei broeder Dave rustig. Ik haalde diep adem. j‘We moeten ons ware zelf vinden, in al zijn elementaire armoede, maar ook in zijn grootse en zeer eenvoudige waardigheid: geschapen jom het kind van God te zijn en in staat omj met iets van Gods eigen oprechtheid en Zijn onzelfzuchtighejid lief te hebben. j’ Ik sloeg mijn dagboek dicht en keek op, blozend van schaamte omdat ik zo emotioneel was geworden. Broeder Dave hield zijn hoofd schuin. ‘Wat in Mertons woorden heeft jou nu precies geraakt? ’ jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 17 13-05-19 13:33 17 Een merkwaardige theorie van onbekende oorsprong ‘Op een avond las ze in bed jeen beschrijving van haar type aan me voor en moest huilen’, zei ik. ‘Ze heefjt er altijd moeite mee gehad om de woorden te vinden om te beschrjijven hoe het is om in haar lijf te zitten. Het enneagram was een ge- schenk voor haar. ’ ‘Dat klinkt alsof juljlie allebei goed van start zijn gegaan’, zei broeder Dave. ‘Het is ongelooflijk. jWat we tot nu toe van het enneagram hebben geleerd, heeft nu al veranderd hoe wij denken over huwelijk, vriendschap en oudejrschap’, zei ik. ‘Onthoud wel dat dit maar één hulpmiddel is jom onze lief - de voor God en anderen te verdiepen’, waarschuwde broeder Dave. ‘Er zijn er nog veel meer. Wel is belangrijk dat hoe meer zelfkennis jij en Anne krijgen, hoe mejer je je bewust wordt van je behoefte aan jGods genade. Bovendien zul je meer com- passie hebben voor jezelf en anderen. ’ ‘Ik wil je dit citaat van Thomas Merton voorlezen dat ik heb gevonden’, zei ik bladerend in mijn dagboek. j Broeder Dave wreef in zijn handen jen knikte: ‘Ah, Merton. Je maakt het jezelf jwel erg moeilijk’, glimlachte hij. ‘Hier staat het’, zei ik toen ik de pagina had gevonden waar ik het citaat had opjgeschreven. Ik schraapte mijn keel. ‘Vroeg of laat moeten we onderscheid maken tussen wat we niet zijn en wel zijn. We moeten het feit accepteren dat we niet zijn wat we graag willen zijn. We moeten ons valse uiterlijke zelf van ons afwerpen als het goedkjope en opzichtige kjledingstuk dat het is . . . ’, zei ik steeds langzamer, verbaasd om de brok in mijn keel die het me moeijlijk maakte om door te gaan. ‘Ga door’, zei broeder Dave rustig. Ik haalde diep adem. j‘We moeten ons ware zelf vinden, in al zijn elementaire armoede, maar ook in zijn grootse en zeer eenvoudige waardigheid: geschapen jom het kind van God te zijn en in staat omj met iets van Gods eigen oprechtheid en Zijn onzelfzuchtighejid lief te hebben. j’ Ik sloeg mijn dagboek dicht en keek op, blozend van schaamte omdat ik zo emotioneel was geworden. Broeder Dave hield zijn hoofd schuin. ‘Wat in Mertons woorden heeft jou nu precies geraakt? ’ jongbloedBWdewegterugnaarjezelf0519. indd 17 13-05-19 13:33 18 De weg terug naar jezelf Ik zweeg, niet wetend hoe ik moest antwoorden. Buiten klonken de klokken van het klooster die de monniken oprie- pen tot gebed. ‘Ik heb het gevoel dat ik lange tijd heb ges. lapen, maar mis- schien begin ik nu te ontwaken’, zei ik. ‘Dat hoop ik in ieder geval. ’ Altijd als ik iets zei waarvan broeder Dave dacht dat het belangrijk was, sloot hij zijn . ogen om daarover na te denken. Dit was zo’n moment. Broeder Dave opende zijn ogen . weer. ‘Mag ik, voordat je gaat, een zegengebe. d voor je uitspreken? ’ vroeg hij. ‘Natuurlijk’, antwoordde ik en schoof zover naar voren op mijn stoel dat broeder Dave zijn beide hande. n om die van mij kon leggen. Dat je in je leven de aanwezigheid, de kracht en het licht van je ziel mag herkennen. Dat je beseft dat j. e nooit alleen bent. , dat je ziel jou i. n al haar helderheid en nabijheid . nauw verbindt met het ri. tme van het universum. Dat je respect mag hebben voor je individualiteit en verschillen. Dat je mag beseffen dat de vorm van jouw ziel uniek is, dat je een bijzond. ere bestemming hier hebt, dat achter de façade van je leven iets moois en e. euwigdurends gaande is. Dat je mag leren om jezelf te zie. n met dezelfde vreugde, trots en verwachting als waarmee God jou op e. lk moment ziet. ‘Amen’, zei broeder Dave en kneep in mijn . handen. ‘Dat dat zo mag zijn. ’, fluisterde ik en kneep op mijn b. eurt in zijn handen. De zegen van broede