Dog m atie k v o or i e d ere en
Alm atin e L e en e & W im M ark us D O GM ATIE K V O OR IE D ER EEN W ete n w at j e g elo oft U it g ev erij J e s! Z o ete rm eer
Bij d e p ro d u ctie v a n d it b oek i s g eb ru ik g em aak t v a n p ap ie r d at h et k eu rm erk F o re st S te w ard sh ip C ou n cil ¨( F SC ¨) d ra ag t. B ij d it p ap ie r i s h et z e k er d at d e p ro d u ctie n ie t t o t b osv ern ie tig in g h eeft g ele id . O ok i s h et p ap ie r 1 0 0% c h lo or� e n z w av elv rij g eb le ek t. D e b ijb elt e k ste n i n d eze u it g av e z ijn o n tle en d a an D e N ie u w e B ijb elv erta lin g © 20 04 /2 0 07 N ed erla n ds B ijb elg en oots c h ap H aarle m , t e n zij a n ders a an geg ev en IS B N 9 78 9 0 2 3 9 7 0 93 4 N UR 7 0 0 O ntw erp o m sla g F la sh w ork s V orm gev in g b in nen w erk : A nto n S in ke, w ww.a n to n sin ke.n l © 2 0 16 U it g ev erij J e s! Ð Z o ete rm eer w ww.j e sv o orjo u .n l U it g ev erij J e s! i s e en s a m en w erk in g t u sse n U it g ev erij B oek en ce n tr u m e n d e A lle r e ch te n v o orb eh ou den
IN H O UD 11 In le id in g . W at i s d og m atie k ? 13 Th eo lo g ie e n d og m atie k 15 Waaro m z o u j e d it b oek l e ze n ? 17 H oofd stu k 1 . Ik g elo of, g elo of i k É 18 God l e re n k en nen 18 Voor G od k ie ze n 19 God e rv a re n 20 Tw ijf e l i n s o orte n 23 De h ulp v a n a rg u m en te n 25 H oofd stu k 2 . W aaro m z o u j e g elo ve n ? 26 Ach t a rg u m en te n o m i n G od t e g elo ven 26 1 Gelo ve n g eeft e en v e rk la rin g v o or d e o ors p ro n g v a n s c h oon heid e n co m ple x it e it v a n d e s c h ep pin g 27 2 Gelo ve n g eeft e en v e rk la rin g v o or o n s m ore le b ese f 28 3 Gelo ve n v e rv u lt o n ze d ie p ste v e rla ngen s 29 4 Gelo ve n g eeft a n tw oord o p b asis v ra gen i n o n s l e ve n 29 5 God l a a t z ic h k en nen 31 6 Gelo ve n Ô w erk tÕ i n d e l e ve n s v a n m en se n 32 7 God s v e rlo ssin gsp la n p ast b ij o n ze d ie p ste l e ve n sv ra gen 33 8 Het i s w aa r 35 H oofd stu k 3 . D e B ij b el a ls b etr o u w bare b ro n 37 Onts ta an v a n d e B ijb el 39 God deli jk e n m en se li jk b oek 4 0 Canon vo rm in g 41 Betr o u w baarh eid v a n d e B ijb el 4 1 Is d e t e k st b etr o u w baa r? 4 3 De g o ed e b ijb elb oeken ? 4 3 Arg u m en te n v o or d e b etr o u w baa rh eid v a n h et O ud e T esta m en t 47 Arg u m en te n v o or d e b etr o u w baa rh eid v a n h et N ie u w e T esta m en t
47 Betr o u w bare s c h rij v e rs v a n b etr o u w bare g eb eu rte n is se n 4 8 And ere a rg u m en te n 51 Betr o u w baarh eid e n g eza g v a n b ijb els e l e efr e g els 5 1 Vertr o u w en 52 Ond ers c h eid m aken 52 Bete ken is e n b ed oeli n g 54 Gevo el a ls n orm ? 54 Help en d e g esp re k ken 56 H oofd stu k 4 . W ie i s G od d e D rie �e n e? 56 Wie i s G od ? 58 Drie �e en heid i n d e B ijb el 59 Een heid e n s p ecia li s m e 62 Drie �e en heid i n s o orte n 6 2 Meer o f m in d er G od ? 64 Oost e n W est 6 4 Wie i s d e b ela ngrijk ste ? 6 6 Bete k en is v o or j o u 66 God i s d ic h tb ij 6 7 God i s e en m yste rie 6 8 Andere g o d sd ie n ste n 70 H oofd stu k 5 . G od d e V ad er e n z ij n s ch ep pin g 71 Sch ep pin g 72 Ook e vo lu tie ? 75 Nie t a lle en w erk v a n d e V ad er 76 Sp ore n v a n d e S ch ep per 76 Buit e n a a rd s l e ve n ? 79 En d a g r u st 8 1 Gelo of e n w ete n sc h ap 8 1 Tw ee b rille n 8 2 Tw ee v o orb eeld en 8 3 God s v o orz ie n ig h eid e n h et l ijd en 8 5 Hoe a lm ach tig i s G od ? 86 Kw ets b are a a rd e 87 Alle en t o ela tin g? 8 9 Het e ch te h eil 9 0 Alle s d oen m eew erk en 9 3 H oofd stu k 6 . Jij a ls G od s s ch ep se l e n z ij n l e id in g 94 Jijz e lf a ls G od s u n ie k e s c h ep pin g 95 Rela tie s, j o u w i n te lle ct e n j e b ezig h ed en
96 Roze o f b la uw e m uis je s 9 7 Afh a nkeli jk h eid e n s te re o ty p en 9 8 Hoe f o u t h et g in g 98 Sch a a m te e n s c h u ld 1 0 0 Wat i s z o n d e p re cie s? 1 0 0 In z o n d e o n tv a ngen e n g eb ore n 10 1 Een n ie u w m en s 10 3 God s l e id in g v a n j o u w l e v en 10 3 Mis v e rs ta nd en 10 5 Geeste li jk e o efe n in gen 10 6 Weg w ijz e rs : 7 x B 10 7 Verk eerd e b esli s sin g? 10 9 H oofd stu k 7 . G od d e Z o on e n j o u w r e d din g 110 God e n m en s 111 Hon d erd p ro ce n t m en s, h on d erd p ro ce n t G od 113 Geb ore n u it e en m aag d ? 114 Hoe v e rk la a r j e d at? 1 15 Je zu sb eeld en i n d e v ie r e v a n geli n 115 Syn op tis c h e e va ngeli n 117 Het l e v en v a n J e zu s i n c h ro n olo g is c h e v o lg o rd e 117 Het l e ve n v a n J e zu s 118 Het s te rv e n v a n J e zu s 119 De b ete ken is v a n z ijn s te rv e n 119 Ove rw in nin gsm od el 12 0 Offe rm od el 12 1 Voorb eeld m od el 12 1 Opgesta a n u it d e d ood 12 3 Hem elv a a rt 1 2 5 Excu rs b ij h oofd stu k 7 : E en p la ats v o or d e h em el 12 6 ÔH ogerÕ d an d e b la uw e l u ch te n 12 6 Meer r u im te n od ig 1 2 9 Hem elv a a rt 1 3 1 H oofd stu k 8 . G od d e h eil ig e G eest e n j o u w l e ve n 13 2 Wie d e G eest i s 1 3 2 Sch ep per v a n l e ve n 13 2 Toeru ste r v a n m en se n 13 3 Sch en ker v a n g o d deli jk e k ra ch t 13 3 Tra nsfo rm eerd er v a n m en se n 13 4 De G eest e n d e D rie �e en heid I N H O UD
13 5 Hoe H ij i n j e w erk t 13 6 De G eest g eeft g elo of 13 6 De G eest g eeft b evrijd in g 13 6 De G eest m aa kt j e e en m ooi m en s 13 7 De G eest b id t v o or j e 1 3 7 De G eest v e rb in d t o n s a a n e lk a a r 13 8 Wat H ij g eeft 1 3 8 Vru ch t v a n d e G eest 14 1 Gave n v a n d e G eest 14 2 Gen ezin g e n k la nkta a l a ls s p ecia le g a ve n 14 3 Doop m et d e h eili g e G eest? 1 4 5 Zon d e t e g en d e h eili g e G eest 14 7 H oofd stu k 9 . G od s v e rk ie zin g e n j o u w k eu ze 14 7 Voora f 14 9 God s v erk ie zin g 15 0 Uit v e rk ie zin g v a n e eu w ig h eid 1 5 0 Leer v a n d e k erk 1 5 2 Geen p asse n d e w oord en 15 3 Myste rie e n u it k o m st 15 3 Kun j e h et w ete n ? 15 5 Ku n nen G od s k eu ze e n j o u w k eu ze s a m en gaan ? 15 6 God i s e erli jk 1 5 7 Onze k eu ze 15 7 Erv a rin g 15 8 Lie ve r l o ve n 16 0 H oofd stu k 1 0 . D e k erk e n a n d ere h ulp m id dele n 16 1 Myste rie 1 6 2 Wat d e k erk i s 1 6 3 Gem een sc h a p v a n a a nb id ders 1 6 3 Gem een sc h a p v a n o n d erli n ge l i e fd e e n z o rg 1 6 4 Gem een sc h a p v a n g etu ig en 16 5 Gem een sc h a p v a n l e erli n gen 16 6 Gem een sc h a p v a n G od s n ie u w e R ijk 1 6 7 Gem een sc h a p v a n m an e n v ro u w , jo n g e n o u d , r ijk e n a rm , w it e n zw art, g ele erd e n o n gele erd 1 6 8 Gem een sc h a p v a n l u is te ra a rs 1 6 9 Gem een sc h a p v a n h eili g en 16 9 Sacra m en te n 17 0 God s g en a d e: n a uw eli jk s t e g elo ve n 17 1 Het e x tr a ? 17 1 Teken e n z e g el v a n g en a d e
17 2 Sa m en va ttin g ( d oop) 17 6 Sa m en va ttin g ( a vo n d m aa l) 1 7 7 Vie r v e rb in d in gen 17 8 Am bts d ra g ers i n d e k erk 1 8 1 H oofd stu k 1 1. In g esp re k m et G od 18 1 Bid den i n s o orte n 18 3 Bid den o p v e rs c h ille n d e m anie re n 18 4 Heeft b id den z in ? 18 6 Geb ed sg en ezin g 18 7 Gave e n g elo of 18 8 Alt ijd v erh orin g? 19 1 H oofd stu k 1 2 . W at k o m en g aat 19 2 Het s te rv en o vers la an ? 19 3 Tu sse n h een gaan e n o p sta an 19 5 God s b eo ord elin g 19 6 Het e in doord eel 19 9 Het n ie u w e d at k o m t 20 0 Wanneer? 2 0 2 Er g a a t i e ts m ee 20 3 Geen v e rn ie li n g, m aa r v e rn ie u w in g 20 5 Met w at v o or l i c h a a m ? 20 6 Herk en nin g? 20 7 Wat z u lle n w e d an d oen ? 20 8 Alt ijd f e est 2 12 Beg rip pen verk la rin g 219 Reg is te r v a n b eg rip pen IN H O UD
Uit le g i c o n en Tu sse n d e lo p en d e t e kst v in d je r e g elm atig g ed eelt e n d ie i n sp rin gen e n a an geg eve n w ord en m et e en k le in p la atje ( ic o on). H ie ro nd er s ta an d eze ic o nen o p e en r ij m et d e b e� te ke n is e rv a n . N a z o Õn g ed eelt e g aat d e l o p en d e t e kst w eer ve rd er. S om s is h et d uid elij k e r o m d e lo p en d e t e kst v a n e en b e� p aald g ed eelt e e e rs t h ele m aa l t e l e ze n e n d aa rn a d e g ed eel� t e n e rtu sse n d ie m et e en i c o on s ta an g em ark e erd . H ie r v in d j e e en c a su s o f e en v o orb eeld a ls v e rd uid elij k in g. D e g en o em de b ij b elg ed eelt e n s lu it e n a an b ij w at j e z o ju is t g ele ze n h eb t. H et f il m pje d at h ie r s ta at b esch re ve n is e en e xtr a t o elic h � tin g. G eb ru ik d e Q R�s ca n ner o p j e m ob ie l. D eze g ed eelt e n g eve n je e xtr a in fo rm atie . Z e z ij n b ed oeld a ls v e rd ie p in g v a n w at j e z o ju is t g ele ze n h eb t. W ie z ic h n o g m eer w il v e rd ie p en i n h et t h em a v a n d it h oofd � stu k v in d t h ie r p asse n d l e esw erk .
IN LE ID IN G W AT I S D O GM ATIE K ? Str o om sto rin g H eb j e w el e en s e en s tr o om sto rin g m eeg em aa kt? I n N ed erla nd k o m t dat n ie t z o ve el v o or, m aa r i n l a nd en z o a ls Z uid �A fr ik a o f I n d ia r e � g elm atig . O ve rd a g m erk j e d aa r w ein ig v a n. A lh oew el, a ls j e c o m pu� te r u it v a lt e n j e d e d ea d li n e v a n j e o p d ra ch t d aa rd oor n ie t h a a lt , i s d at k n a p v e rv e le n d . A ls j e v e rv o lg en s e en k o p je t h ee w ilt z e tte n , b ese f j e d at d e w ate rk o ker h et n ie t d oet e n i e ts v e rw arm en i n d e m agn etr o n i s e r o ok n ie t b ij. A ls h et d on ker e n k o u d i s , i s e en str o om sto rin g n og v e rv e le n d er. M et e en g a sla m pje o f z a kla m p o p j e m ob ie l k u n j e n og w el i e ts z ie n , m aa r d aa rm ee d ou ch en o f j e k a m er o p ru im en g a a t l a stig . B in nen d e k o rts te k ere n t r e k j e d e d ik ste t r u i a a n d ie j e h eb t. O p z o Õn m om en t i s h et o ok n ie t a a n t e r a d en d e w eg o p t e g a a n: s to p li c h te n w erk en n ie t e n e r i s g een s tr a a tla n ta a rn d ie h et d oet. E le k tr ic it e it m aa kt e en g ro ot v e rs c h il i n o n s l e ve n . D at b ese f j e v a a k pas a ls e r e en s tr o om sto rin g i s . I n d e t ijd v a n d e B ijb el k en d e m en h ele m aa l g een s tr o om . H et w as o ve ra l p ik d on ker z o d ra d e z o n on d er w as. A ls J o h a nnes z ijn b oek b eg in t m et J e zu s h et L ic h t t e n oe� m en , s p re ek t d at d e l e ze rs d ir e ct a a n. I n h et d on ker w as h et l e ve n s� g eva a rli jk : w ild e d ie re n e n r o ve rs w are n o ve ra l. L ic h t k o n j e l e ve n re d den . V olg en s d e t h eo lo og K arl R ahn er ( 1 9 0 4�1 9 84) k u n j e e en d ogm a o ok ve rg eli jk en m et e en s tr a a tla n ta a rn . O m d ie v e rg eli jk in g t e b eg rijp en is h et g o ed o m e ers t t e b esp re ken w at h et w oord Ôd ogm aÕ b ete ken t. D at w oord i s G rie k s e n b ete ken t l e ers te lli n g e n m en in g. E en l e ers te l� l i n g i s b ij v o orb eeld d at J e zu s i s o p gesta a n. T och k o m en w e o ve r d e bete ken is d aa rv a n v e rs c h ille n d e m en in gen t e g en . D aa ro m z ijn b eid e b ete ken is se n v a n h et w oord Ôd ogm aÕ b ela ngrijk . A ls i e ts e en d ogm a w ord t g en oem d, b ete ken t d at n ie t d at d aa rm ee d e g esp re k� k en o p hou d en . H et d ie n t a ls e en h u lp m id del o m e ro ve r t e s p re ken , nie t a ls e en s to k o m m ee t e s la a n. A ls d at h et g eva l i s d an i s e en d ogm a a ls e en s tr a a tla n ta a rn d ie d e w eg w ijs t. 1 1
'D og m a's z ij n a ls s tr a atla n ta arn s. Z e help en d e w eg t e v in d en i n h et d uis te r. M aar a lle en d ro n k en la p pen k la m pen z ic h e ra an v ast.' K arl R ah ner D og m a i n d e B ij b el O ok i n d e B ij b el k o m t h et w oord Ôd ogm aÕ v o or. I n L u ca s 2 :1 k o m en w e het t e g en a ls e en b eve l v a n d e k e iz e r. I n H an d elin gen 1 6 :4 v e rw ij s t h et n aar d e b eslu it e n d ie o p d e v e rg ad erin g v a n d e a p oste le n z ij n g en o � m en . O ok w ord t h et w oord i n E fe zi rs 2 :1 5 e n K olo sse n ze n 2 :1 4 g e� b ru ik t o m n aar d e g eb od en v a n M oze s t e v e rw ij z e n . A an h et b eg in v a n d e k e rk g esch ie d en is i s e r a l s p ra ke v a n s y ste m atis ch n ad en ke n o ve r h et g elo of, m aar d e b en am in g d ogm atie k v o or d e w ete n sch ap pelij k e stu d ie n aar w at g elo of i s , w erd p as g an gb aar v a n af d e z e ve n tie n d e eeu w . In d e B ijb el g aat h et o ver J e zu s, o ver h et o n ts ta an v a n l e v en , m en se n , d e t o e� k o m st v a n d e w ere ld , e n n og v ee l m eer. D ie t h em aÕs z ijn n ie t g eo rd en d p er o n � derw erp . E en b oek d at p ro b eert o m a lle b ela n grijk e o n derw erp en u it G od s W oord t e b esp re k en e n s a m en t e v a tte n n oem j e e en d og m atie k . H et i s p re ttig a ls j e v ers c h il le n de o n derw erp en p u n ts g ew ijs k u n t n ag aan . H ele m aal o m dat h et e r s o m s o p l ijk t o f b ijb elt e k ste n e lk aar t e g en sp re k en . B ijv o orb ee ld o ver G od s l ie fd e e n z ijn o ord eel, o f o ver d e k in der� e n v o lw asse n doop . D an i s h et g o ed o m a lle b ijb elp assa g es o ver d at o n derw erp n aast e lk aar t e l e g g en e n t e le ze n w at m en se n i n d e k erk g esc h ie d en is d aaro ver h eb b en g eze g d . O p d ie m a� n ie r k u n je je m en in g v o rm en e n d aaro ver m et a n dere n i n g esp re k g aan . Z o ku n nen d e o n derw erp en i n d it b oek o ok e en l ic h t b ie d en o p j e l e v en sp ad e n je m eer l e re n o ver g elo ven . V aak k en t e en d og m atie k m in im aal ze s th em aÕs : D e B ijb el, G od , Je zu s Ch ris tu s, d e m en s, d e k erk e n d e t o ek o m st. D it b oek h eeft t w aalf h oofd stu k� k en . D at b ete k en t d u s d at w e s o m mig e t h em aÕs h eb b en t o eg ev o eg d . M eesta l b eg in t e en d og m atie k m et r e d en en o m t e g elo ven e n e in dig t h et m et G od s t o e� k o m st. V oor a n dere h oofd stu kken i s h et m in der m ak kelijk o m d e v o lg o rd e t e b ep ale n . Z o k u n j e e ro ver d is c u ssi re n o f j e e ers t d e B ijb el b esp re ek t e n d aarn a w ie G od i s , o f a n ders o m . A an d e e n e k an t i s d e B ijb el d e b ro n v a n o n ze k en nis , m aar G od b esto n d a l v o or e r e en w oord o ver H em w as g esc h re v en . I n d it b oek is g ek o ze n o m e ers t G od s W oord t e b esp re k en , m aar d at w il n ie t z e g g en d at d ie k eu ze e en v o lg o rd e v a n b ela n grijk h eid l a at z ie n . 1 2
Dog m atie k en i n N ed erla n d In N ed erla n d z ij n v e rs ch il le n d e d ogm atie ke n v e rs ch en en . B ij v o orb eeld C h ris te lij k e d og m atie k , g esch re ve n d oor C ees v a n d er K ooi e n G ij s b ert v a n d en B rin k i n 2 0 12 . G eg ro nd g elo ofw aara an v e rs ch il le n d e s ch rij � v e rs d eeln am en v e rs ch een i n 1 9 96. E en w ere ld w ij d b eke n d g ew ord en d ogm atie k m et d e t it e l C h ris te lij k g elo ofsch re ef H en d rik u s B erk h of i n 1 9 73 . V erd er n o em en w e n o g B ek n o p te G ere fo rm eerd e d og m atie k va n J. v a n G en d ere n e n W .H . V ele m a i n 1 9 92 e n D e G ere fo rm eerd e D og m atie k va n d s. G .H . K ers te n . B en W en ts e l h eeft e en d ogm atie k g esch re ve n w aarin h ij h et g esp re k m et d e I s la m a an gaat. D at b oek d ra ag t d e t it e l: H ij � is �e r�b ij . H an d boek b ij b els e g elo ofs le er. E en o u d ere , i n vlo ed rij k e d ogm atie k i n N ed erla n d i s d ie v a n H erm an B avin ck . H et e ers te d eel v a n v ie r v e rs ch een i n 1 8 95 e n d e s e rie k re eg d e t it e l: G ere fo rm eerd e d og m atie k . S om mig e d ogm atie ke n b esla an e en b oek, a n d ere d us m eerd ere d ele n . Van d e r e eks v a n W .J . O uw en eel v e rs ch een i n 2 0 13 h et l a ats te v a n d e tw aalf d ele n . O ok B ra m v a n d e B eek w erk t a l v a n af h et j a ar 2 0 00 a an e en r e eks d ogm atis ch e b oeke n d ie d e t it e l S pre k en o ve r G od dra ag t. ' D og m atie k i s n ie t a n d ers d an e en p og in g e en b eetje f a ts o en lij k t e p ra te n o ver d e v erh oud in g G od , m en s en w ere ld .' C ees v a n d er K ooi Th eo lo g ie e n d og m atie k D og m atie k m aak t o n derd eel u it v a n d e t h eo lo g ie . D aaro m i s h et b ela n grijk k o rt te b esp re k en w at t h eo lo g ie p re cie s i s . T h eo lo g ie i s e en w ete n sc h ap d ie n ad en kt over G od e n d e g o d delijk e o p en barin g i n d e B ijb el b estu deert. M et Ô o p en barin gÕ b ed oele n w e d at G od z ic h ze lf b ek en dm aak t d oor J e zu s, m aar o ok d oor z ijn W oord e n d e s c h ep pin g. D aaro m g eb ru ik t t h eo lo g ie o ok d e a n dere w ete n sc h ap � pen a ls b ro n o m k en nis o ver G od t e v erg are n . V erd er k ijk t d e t h eo lo g ie o ok n aar d e t r a d it ie , d at w il z e g g en : z ij b esp re ek t d e g ed ach te n v a n m en se n d oor d e e eu � w en h een o ver G od e n z ijn W oord . E n a ls l a ats te s p ele n e rv a rin g e n p ra k tijk o ok een b ela n grijk e r o l. T en s lo tte k an t h eo lo g ie n ie t o m d e w erk elijk h eid v a n e lk e d ag h een e n i s z ij b ela n grijk v o or d e p ra k tijk . I N LE ID IN G |W AT I S D O GM ATIE K ? 13
Vie r b ro n nen v o or t h eo lo g ie P atr ic k N ulle n s e n R aym ond V o lg ers b esp re ke n i n h un b oek T u sse n t w ee w ere ld en . E en k en nis m akin g m et d e c h ris te lij k e t h eo lo g ie vie r t h eo lo gi� s ch e b ro nnen d ie t e ru ggaan o p d e t h eo lo gie v a n J o h n W esle y ( 1 7 0 3� 17 9 1): B ij b el, t r a d it ie , r e d e e n e rv a rin g. Z e l e g gen u it d at d eze v ie r b ro nnen z o rg en v o or e ve n w ic h t, w an t o p z ic h ze lf z ij n z e e en zij d ig . A ls j e s le ch ts g eric h t b en t o p h et v e rs ta n d ( r e d e) k a n h et g eb eu re n d at je a lle s w at n ie t t e b eva tte n i s a ls o nw aar z ie t. V o ora l s in d s d e Verlic h tin g ( e en t ij d perk r o nd d e 1 7 ee n 1 8 ee eu w w aarin w ete n sch ap e n i n te lle ctu ele u it w is se lin g c e n tr a al s to nd en ) i s d it d en ke n p op ula ir g ew ord en . D aar t e g en ove r s ta at e rv a rin g. A ls d at d e e n ig e b ro n i s , ra akt t h eo lo gie o ngelo ofw aard ig . O ok d e t r a d it ie k a n n ie t a ls d e e n ig e au to rit e it g eld en , w an t d aard oor d oe j e d e t h eo lo gie t e ko rt. A ls l a ats te k a n Ð l o s v a n d e a n d ere d rie b ro nnen Ð z e lf s d e B ij b el v e rk e erd w ord en g eb ru ik t. H et k a n v ro om k lin ke n a ls j e a lle en h et W oord a ls a u to rit e it z ie t, m aar j e d oet m eer r e ch t a an d e B ij b el a ls j e b ij h et b estu d ere n d aarv a n o ok u it d e a n d ere b ro nnen p ut. T h eo lo g ie i s g een g es o le erd e w ete n sc h ap . T w ee w ete n sc h ap pen d ie v erw an t zijn aan th eo lo g ie zijn de go d sd ie n stw ete n sc h ap pen en de fil o so fie . G od sd ie n stw ete n sc h ap , o ok w el re lig ie w ete n sc h ap g en oem d, h ou dt z ic h v o ora l o p e en b esc h rijv en de m an ie r b ezig m et v ers c h il le n de g o d sd ie n ste n . D e th eo lo g ie m oet z ic h t o t d eze w ete n sc h ap v erh ou den , w an t j e k u n t n ie t d e o gen slu it e n v o or a n dere r e lig ie s. O ok f il o so fie h eeft e en n au w e v erb in te n is m et th eo lo g ie . H is to ris c h g ezie n g aat d eze w ete n sc h ap a an d e t h eo lo g ie v o ora f: a l i n d e z e sd e e eu w v o or C h ris tu s w are n e r i n h et w este n f il o so fe n . F il o so fie b ete k en t Ô l ie fd e v o or d e w ijs h eid Õ e n d aaro m w ord t z e o ok w el w ijs b eg eerte g en oem d. F il o so fie z o ek t n aar d e d ie p ere z in e n s a m en han g v a n a lle s w at w aar t e n em en i s . D at d oet d e t h eo lo g ie o ok. D aaro m z ijn v eel t h eo lo gen o ok fil o so fe n . T e d en ken v a lt a an d e A fr ik aan A ure liu s A ugu stin us ( 3 54 �4 30 ), d e It a lia an T h om as v a n A qu in o ( 1 2 25�1 2 74 ), e n d e D een S ¿re n K ie rk eg aard ( 1 8 13 � 18 55). B ij d e f il o so fie z ijn d e B ijb el e n G od n ie t h et u it g an gsp u n t, m aar h et eig en r a tio n ele v erm ogen . W el b esp re ek t d e f il o so fie h et b esta an v a n G od . B ij d e t h eo lo g ie v o rm en d e B ijb el e n G od w el h et o n derw erp e n u it g an gsp u n t. B in nen d e t h eo lo g ie z ijn v ers c h il le n de a fd elin gen t e o n ders c h eid en . D e s tu die t h eo lo g ie w ord t a an e en u n iv ers it e it e n h ogesc h ool v a ak o p ged eeld i n d rie g e� b ie d en . I n d e b eg rip pen verk la rin g a ch te r i n d it b oek v in d j e e en d efin it ie v a n d e v a k ken d ie h ie rn a w ord en g en oem d. U it e ra ard s ta an d eze d rie g eb ie d en n ie t o p z ic h ze lf , z e h eb b en e lk aar n od ig . D e d og m atie k v a lt o n der d e s y ste m atis c h e t h eo lo g ie . B ij d at o n derd eel w ord en th em aÕs u it d e B ijb el u it g ele g d i n h un v ers c h il le n de v erb an den e n g aat h et vo ora l o m w at c h ris te n en b elijd en . A ls j e z e g t d at G od d e V ad er, Z o on e n G eest 14
alle d rie G od z ijn , p ro b eert d e s y ste m atis c h e t h eo lo g ie d ie u it s p ra ak u it t e l e g� g en e n u it e in delijk o ok t e b ep ale n w at d it v o or o n s l e v en n u b ete k en t. I n d e dog m atie k m aak t m en g eb ru ik v a n d e a n dere v a k ken d ie o n der s y ste m atis c h e th eo lo g ie v a lle n , z o als k erk g esc h ie d en is , e th ie k ( g elo ofs le v en ), a p olo getie k (g elo ofs v erd ed ig in g) e n k erk re ch t ( r e g els v a n d e k erk ). M aar o ok d e a n dere o n � derd ele n v a n d e t h eo lo g ie , d e b ijb elw ete n sc h ap pen e n p ra k tis c h e t h eo lo g ie z ijn n od ig . W aaro m z o u j e d it b oek l e ze n ? M is sc h ie n v in d j e h et w oord Ôd og m atie k Õ e rg d ro og, s a ai e n i n gew ik keld k lin � ken . N ie ts i s m in der w aar. H et i s j u is t h eel b oeie n d o m e en b oek i n h uis t e h eb � ben d at e en o verz ic h t b ie d t v a n w at g elo ven i n hou dt. K en nis o p doen o ver w at je g elo oft e n d aaro ver n ad en ken i s e rg m ooi o m t e d oen . S om mig e m en se n w il� l e n n ie ts v a n d og m aÕs w ete n o m dat d eze e en l e v en d g elo of i n d e w eg z o u den sta an . D at k an s o m s w el z o z ijn , m aar d at h oeft n ie t: h et k an j u is t j e g elo of v er� s te rk en . I e d ere en h eeft l e ers te llin gen . O ok d e u it s p ra ak d at j e d ie n ie t h eb t i s e en l e er� s te llig e u it s p ra ak . H et i s a lt ijd g o ed o m l e ers te llin gen t e o n derz o ek en . E n a ls ie m an d e en a n dere m en in g h eeft , i s h et g o ed o m s a m en t e z o ek en n aar w at d e B ijb el z e g t. D at h oeft n ie t z o i n gew ik keld t e z ijn , a l i s e en d og m atie k m eesta l een m oeil ijk b oek e n v a ak s le ch t l e esb aar v o or d e n ie t� g esc h oold e t h eo lo og. D e t it e l v a n d it b oek g eeft a an d at h et o n ze b ed oelin g i s d eze d og m atie k v o or ie d ere en l e esb aar t e m ak en . D aaro m v in d j e i n tr o d u ctie v erh ale n , v erd ie p en de ged eelt e n , v erw ijz in gen n aar f il m pje s e n b oeie n de c it a te n . O ok v in d j e a an h et ein d v a n e en h oofd stu k s u gg estie s v o or b oek en d ie j e o ver d at o n derw erp v er� d er k u n t l e ze n . C alv ij n o ve r d og m atie k Jo h an nes C alv ij n ( 1 5 0 9 �1 5 6 4) w as e en F ra n s�Z w it s e rs e t h eo lo og d ie v e el h eeft b ete ke n d i n d e t ij d v a n d e R efo rm atie . I n z ij n b eke n d ste b oek I n stit u tie (o nd erw ij z in g) v a n d e c h ris te lij k e r e lig ie sch rij f t h ij d at h et d oel v a n d ogm atie k i s o m k e n nis v a n G od e n v a n o nsze lf t e k rij g en . Je v in d t i n d e I n stit u tie m eer d an z e ve n d uiz e n d b ij b elc it a te n , w an t v o l� g en s C alv ij n m oet e en d ogm atie k e en e ch o z ij n v a n b ij b elt e kste n e n IN LE ID IN G |W AT I S D O GM ATIE K ? 15 O nd erd eel va kken B ijb elw ete n sc h ap pen Oude T esta m en t, N ie u w e T esta m en t, e x eg ese , h er� m en eu tie k , v erta lin g Syste m atis c h e t h eo lo g ie Kerk g esc h ie d en is , d og m atie k , e th ie k , a p olo getie k , kerk re ch t Pra k tis c h e t h eo lo g ie Pasto ra at, l it u rg ie k , g em een te o p bou w , m is sio lo g ie , h om il e tie k , c a te ch etie k , j e u gd w erk
no g m eer: e en k a d er w aard oor d e B ij b el b ete r t e b eg rij p en i s . Z ij n b oek h eeft h ij g eo rd en d v o lg en s d e A posto lis ch e G elo ofs b elij d en is . 'E lk e s c h rif tte k st i s d oor G od g eõn sp ir e erd e n k an g eb ru ik t w ord en o m o n d erric h t t e g ev en , o m d w alin g en e n f o ute n t e w eerle g gen , en o m o p t e v o ed en t o t e en d eu g dza am l e v en , z o d at e en d ie n aar v an G od v o or z ij n t a ak b ere k en d i s e n v o or e lk g oed d oel v o lle d ig i s t o eg eru st.' 2 T im ote s 3:1 6 �1 7 D e s c h rijv ers v a n d eze d og m atie k s ta an i n d e p ro te sta n ts e t r a d it ie e n d at g a je w aars c h ijn lijk o ok m erk en . D at w il n ie t z e g g en d at w e b ep aald e t h em aÕs u it d e w eg g aan . J e g elo of w ord t j u is t v erd ie p t a ls j e i n g esp re k g aat m et a n dere s tr o m in gen e n d en kw ijz e n . W e h eb b en e lk aar n od ig i n h et n ad en ken o ver w ie G od i s e n a lle a n dere o n derw erp en d ie j e i n d e B ijb el v in dt. A ls r e g el w ord t i n d it b oek d e N ie u w e B ijb elv erta lin g ( N BV ) g eb ru ik t. W an neer in b ep aald e g ev a lle n e en a n dere v erta lin g g ek o ze n i s s ta at d at a an geg ev en . G ra ag w il le n w e v ie r m en se n m et n am e b ed an ken d ie a lle h oofd stu kken g e� le ze n e n o p e en p osit ie v e m an ie r v a n k rit is c h c o m men ta ar h eb b en v o orz ie n . H et h eeft o n s b ijz o n der g eh olp en o m d it b oek t e m ak en z o als h et n u i s . I n a l� f a b etis c h e v o lg o rd e: p ro f. d r. G . v a n d en B rin k, K elly K ea sb erry , p ro f. d r. W . Verb oom e n H erm an v a n W ijn gaard en . W e w en se n j e v eel l e esp le zie r! A lm atin e L een e e n W im M ark u s Ste lle n bosc h / B erg sc h en hoek 16 :