treurige toestand. overheid? Waarom niet jongens? Iedereen vond het maar een mand willen dat tienermeisjes in arbeidsdienst gingen voor de - rucht dat op het punt stond een wet te worden. Waarom zou ie - de ronde deed door de steden en dorpen van Slowakije … het ge Daarom was het zo moeilijk geweest het gerucht te geloven dat heid, hun hoop. Hun onschuld. - wen we op meisjes vanwege hun opgewektheid, hun onstuimig - om te zeggen: Moet je dat zien! Als we ouder worden, vertrou wezen in het universum. Zelfs de sterren staan stil in de hemel in die van jou haken, voel je je het meest geliefde en gewaardeerde en aardig zijn, zijn zij het liefst en aardigst. Wanneer ze hun arm En toch draait de wereld juist vanwege meisjes. Wanneer ze lief te werken? meisjes geen klap uitvoeren. Welke tiener vindt het nou leuk om schoonmaken en trots moet zijn op je werk, zouden de meeste de borden. Als hun moeders hun niet zouden leren hoe je moet raam naar Jacob gluurde, de zoon van de rabbi, in plaats van naar aan de randen kleeft, omdat de afwasser door het kugel nog steeds Priska had moeten vegen! En moet je de borden eens zien waar werk verzetten. Moet je maar eens kijken naar de keukenvloer die hun haar en hun vingernagels dan dat ze op een dag ”ink wat gen krampen en worden chagrijnig. Ze maken zich drukker om Het eerste transport. aan het giechelen en het volgende barsten ze in tranen uit. Ze krij ziek. En meisjes? Meisjes zijn het ergst! Het ene moment zijn ze - len oppakken om hen te werk te stellen? Tieners zijn lui en twist - Het sloeg nergens op. Waarom zou iemand tienermeisjes wil En nu wilden ze hun meisjes hebben? zei de moeder van Ivan Rauchwerger. 9 Het enige dat joden mochten doen, was zelfmoord plegen, pensatie. - De joodse eigenaar kreeg voor deze overname geen enkele com zaak aan de arische eigenaar zo snel mogelijk te laten verlopen alle zakelijke praktijken om de overdracht van de voornoemde die niet-joden in staat stelde legaal joodse zaken over te nemen Niemand kon de arisering van joodse zaken hebben voorspeld, zich na 21. 00 uur op straat te bevinden. tere aantallen dan vijf. Het is geen enkele jood toegestaan - ken, bioscopen of culturele festivals, of bijeenkomen in gro - ariërs, toegelaten worden tot ziekenhuizen, theaters bezoe Joden mogen geen ariërs in dienst hebben, noch omgaan met En nog eentje: Joden mogen geen openbare parken betreden. Toen werd er een andere wet aangenomen. middelbare school niet afmaken. het feit dat ze snel van begrip waren, mochten ze als joden de ouder waren dan veertien. En ondanks hun zucht naar kennis en bevonden Edith en Lea zich in een lastig parket, omdat ze al dus moesten ze de vijfde klas driemaal overdoen! Ondertussen ten ze volgens de wet nog naar school tot ze veertien waren. En - naar school tot en met de vijfde klas. Toen ze klaar waren, moes merden in haar onderricht. broers en zussen gingen nog - Edith schudt nog altijd haar hoofd bij de wetten die haar belem niet rapporten opvragen bij de diverse staatsautoriteiten. Joden mogen niet langer naar middelbare scholen en ook Het eerste transport. qxp_Het eerste transport-binnenwerk komen niet in aanmerking voor operaties. Joden worden tot geen enkel ziekenhuis toegelaten en veren. - Joden moeten hun motor“etsen, auto's en vrachtwagens inle van de Hlinka- Garde. Joden moeten hun bontjassen afgeven bij het hoofdkwartier kunnen verspreiden. BB C en geen radio's of camera's, zodat ze niet de leugens van de Joden mogen geen huisdieren hebben … zelfs niet een kat! … hoofdkantoor van de Hlinka- Garde. Joden moeten al hun juwelen binnen 24 uur afgeven bij het gen? - kende een lid van de Hlinka- Garde dat hun verzoek zou inwilli Maar welke jood had er nu honderd kronen? En welke jood Garde hun verzoek goedkeurt. len. Ze kunnen dit alleen krijgen als een lid van de Hlinka- - moeten beta 8 Hlinka- Garde, waarvoor ze honderd kronen zen moeten ze schriftelijke toestemming hebben van de - Joden mogen niet tussen de staten reizen en voor lokale rei 24 centimeter. Joden moeten op al hun kleren een gele ster dragen van 24 bij Een week later: nen zeven dagen verlaten. - ger wonen in hoofdstraten en moeten hun onderkomens bin - buitenlandse banken inleveren en mogen vanaf nu niet lan Joden moeten hun bankboekjes van zowel plaatselijke als De volgende dag: Het eerste transport. goederen. gistreren bij het stadhuis, met een lijst van al hun onroerende - hun familie binnen de eerstvolgende 24 uur moeten laten re Hierbij maken wij bekend dat de joden zichzelf en elk lid van tegen het Slowaakse jodendom. De ene dag was het: de stadsomroeper elke dag een andere maatregel aondigde een toenemende frequentie werden ingevoerd, totdat het leek of op: wetten en verordeningen die tijdens de herfst met 7 Codex In september 1941 stelde de Slowaakse regering een Joodse kranten zeiden? Hoe kon iemand überhaupt geloven wat de propagandistische gevonden! - God hadden gedood? Mijn hemel, de joden hadden God uit joden hoorns hadden, matseballen maakten met kinderbloed, of vrouw geschokt. Hoe kon iemand zo stom zijn om te denken dat hoorns? Toen Edith haar liet zien dat ze die niet had, was de Op de markt vroeg een vrouw zelfs aan Edith: Waar zijn jouw de kwaadaardige vijand van de mensheid. terwijl heldhaftige Duitse soldaten de duivelse jood bevochten … wereldbol een paard was dat ze konden berijden en veroveren, matseballen (knoedels), die schrijlings op de aarde zaten alsof de keel afsneden en hun bloed verzamelden voor het bakken van haakneuzen die Slowaakse maagden verkrachtten, kinderen de dikte en lasterlijke karikaturen publiceerde van joden met - pagandistische krant die achterlijke en racistische ideeën pre - , de pro 6 (De aanvaller Der Stürmer Krantenkiosken verkochten stenengooiers en een percussiebijdrage van verbrijzelend glas. tische liederen gezongen, geaccentueerd door een ritmesectie van - leuzen. In de grotere steden werden bloedstollende nationalis trapt of kapotgeslagen, winkels werden beklad met anti-joodse - dels vervangen door gele sterren. Grafstenen waren omver ge - jongens en mannen die de verplichte armbanden droegen, inmid Slowaakse Hlinka- Garde, terroriseerden en mishandelden joodse , die zich aangesloten hadden bij de fascistische 5 Jonge schurken regelen tegen zijn joden de Duitsers probeerde te overtreen. - Het leek wel of de Slowaakse regering met de draconische maat van dakranden, maar dan veel gevaarlijker. zo zwaar op de hoofden van de joodse gemeenschap als ijspegels getaste sneeuw tegen hun deuren. De laatste aondiging viel net - En de volgende morgen wist iedereen het, ondanks de hoog op Het was afgelopen met als of maar … het gerucht was waar. je nog geen hond naar buiten zou sturen. . . Naar huis allemaal in dit vervloekte weer waarin , ende punt, is alles, de hele santenkraam, de verplichte kost voor het publiek, ondertekening à la Bugs Bunny en een laatste tromrol: En dat pen of plaatsen, sloot de stadsomroeper af met zijn eigen verbale - Aangezien hij verder geen informatie had over data, tijdstip hoorden, keken hun buren aan met een: Ik zei het toch? was alleen een stel fervente rokers, maar de mannen die het wel mand aanwezig om het te horen, midden in een sneeuwstorm. Er - worden te zijner tijd ocieel bekendgemaakt. Er was bijna nie van de medische inspectie en het doel van de hele onderneming dienen naar het aangewezen registratiekantoor te komen. Details joodse meisjes van zestien jaar en ouder. Ongetrouwde meisjes Boven de herrie van de bui uit riep de stadsomroeper: Alle Voor sommigen stond hij op het punt te beginnen. dat de bui ten einde liep. van de joden vielen, waren nu groot en nat, een duidelijk teken zen. De vlokken die op zowel de hoofden van de niet-joden als die - weer dat zijn kraag kleddernat maakte en zijn nek deed bevrie vandaag. Hij begon meteen zodat hij weg kon uit dat vreselijke nigte stond voordat hij met zijn aankondiging kwam. Maar niet - Gewoonlijk wachtte de stadsomroeper tot er een ”inke me vernemen. sneeuw sjouwden naar de omroeper toe om het laatste nieuws te slaan, haastte Ladislav zich met enkele anderen die door de Hoe het ook zij, toen de stadsomroeper op zijn trom begon te gezicht bestookte. Misschien wilde hij alleen maar even roken. wonderde, huiverend van de koude steken van de sneeuw die zijn - maaltijd, waarbij hij het maagdelijk witte tapijt op het plein be in hart en nieren, had hij misschien een ommetje gemaakt na de en eerder vrolijkheid dan tranen. Aangezien hij een dichter was open gezicht riep Ladislav eerder een glimlach op dan een frons Het eerste transport. in de synagoge of thuis bij zijn familie. Met zijn bruine ogen en die zich om onbekende redenen op het plein bevond in plaats van omroeper had verzameld, stond de 21-jarige Ladislav Grosman, - Te midden van het kleine groepje mensen dat zich om de stads gens weer was, was er vandaag gewoon meer weer dan normaal. - hoorde het. Het weer hielp niet mee, want hoewel er altijd wel er een kleine rivier die langs de zuidelijke rand van de stad slingerde, Niemand in de joodse buurt, aan de andere kant van de oevers van waaide en de sneeuw lag hoog opgetast, wat het geluid dempte. een aantal niet-joodse voorbijgangers staan om te luisteren. Het heel Oost-Slowakije tromgero&el en ondanks de sneeuwbui bleef of maandag. Maar in de middag klonk voor gemeentehuizen door sneeuwbui. Gewoonlijk deed hij dat tijdens de markt op vrijdag aankondiging deed, zelfs nog zeldzamer dan onweer tijdens een op zaterdag een 4 Het was ongebruikelijk dat de stadsomroeper mering geweest. - open. Het weer was voor een serieuze roker nog nooit een belem leen de toegang gedeeltelijk vrijgemaakt, de winkel was zelfs - met twee keer zoveel inspanning. Bij de tabakswinkel was niet al en twee keer, dan te wachten en het eenmaal te doen maar dan pen, vanuit de gedachte dat je het werk maar beter half kon doen - Zoals gewoonlijk begon een aantal stoere types sneeuw te schep gedeponeerd, en rond het middaguur reikte die al tot aan je dijen. Op sabbatochtend had de storm bijna een halve meter sneeuw was geweest. kon zich herinneren hoeveel jaar geleden er een dergelijke storm Bliksem