In het Begin

Een overzicht van Genesis 1-11 Een overzicht van Genesis 1-11 Auteur: Hugo Bouter Vormgeving: Jan Paul Spoor Copyright © OudeSporen online uitgeverijEerste edi�e 1989Tweede edi�e 2003Derde, herziene edi�e 2016Distribu�e: CBC, HoutenISBN/EAN 978-90-70926-27-4 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautoma�seerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij electronisch of mechanisch, zonder voorafgaande schri�elijke toestemming van de uitgever. ‘En God zag al wat Hij gemaakt had, en zie, het was zeer goed’. ‘Ik ben God, en er is er geen als Ik, Die vanaf het begin verkondigt wat het einde zal zijn’. In het begin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De indeling van Genesis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zeven biogra�eën. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Gods plan met de geschapen wereld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De schepping van de mens en zijn vrouw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Twee reeksen van drie dagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Adam en Christus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De nieuwe schepping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het geheimenis van Christus en de Gemeente . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nog iets over de eerste en de laatste Adam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. De zondeval De realiteit van de val. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Satan en de slang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De kracht van de zonde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verlossing van de zonde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Veroordeling en verlossing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De gevolgen van de zonde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De belo�e van het Nageslacht van de vrouw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gods vonnis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Genade voor schuldige zondaars. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verdreven uit de hof van Eden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Kaïn en Abel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De contrasten tussen de twee broers. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . In het begin Hun o�ers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kaïn, de eerste moordenaar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Abel en Christus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Zoals het was in de dagen van Noach Set, de plaatsvervanger van Abel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De nakomelingen van Set. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Beelden van de eind�jd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het nageslacht van Kaïn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De slechtheid van de mens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. De ark van Noach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De betekenis van de ‘wateren’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De Ark van de behoudenis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Een nieuw begin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Gods verbond met Noach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De basis van het verbond. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De bepalingen van het verbond. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Een eeuwig verbond. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. De profe�e van Noach, en de mensheid na de vloed . . . . . . . . . . . . . . . . . Noach als heerser over de nieuwe aarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De vloek die Kanaän trof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De zegen voor Sem en Jafet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gods hand in de geschiedenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. De torenbouw van BabelBabel, de bakermat van afgoderij en astrologie. . . . . . . . . . . . . . . . . . Nimrod, een geweldig jager voor het aangezicht van de HHet oordeel van de spraakverwarring. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Babel en Jeruzalem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De zes scheppingsdagen en de sabbat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De zeven biogra�eën van het boek Genesis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gods heilsplan door de eeuwen heen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De geestelijke groei van de gelovige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De schepping van de wereld (Gen. 1-2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De schepping van de mens (Gen. 1-2). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De val van de mens (Gen. 3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nageslachten in onderling con�ict (Gen. 4-5) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De grote vloed (Gen. 6-9) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . In het begin enesis betekent , of . Deze �tel van het eerste bijbelboek is ontleend aan de Griekse vertaling van het Oude Testament. De Hebreeuwse naam luidt eenvoudig: ‘In het begin’, overeenkoms�g de eerste woorden van het boek. En inderdaad vinden wij in Genesis het begin van de geschapen werkelijkheid, de oorsprong van het leven, van hemel en aarde, van de mens en zijn leefwereld. Het is het ‘boek van het begin’ van heel veel zaken, het beginpunt ook van Gods Zelfopenbaring. Met name Genesis 1 tot 11 beva�en tal van belangrijke beginselen, die hun stempel hebben gedrukt op de wereldgeschiedenis en die van blijvende betekenis zijn tot aan het eind van de �jden. Meerdere begrippen uit de eerste hoofdstukken van Gods Woord keren dan ook weer terug in de laatste hoofdstukken van de Bijbel, namelijk in het boek Openbaring dat het einddoel van Gods wegen met de aarde beschrij�. Na de beschrijving van de vroegste geschiedenis van de mensheid tot op de torenbouw van Babel concentreert het boek Genesis zich verder op de ontstaansgeschiedenis van Israël, Gods uitverkoren volk en de drager van Gods openbaring in een wereld die van Hem is afgeweken en de afgoden dient. In het begin De indeling van GenesisWaarschijnlijk is het boek samengesteld uit �en (geslachts-) registers. Tien keer wordt namelijk als opschri� of bijschri� vermeld: van (. . . )’, of ‘Dit zijn de nakomelingen van (. . . )’. Dit is de zogenoemde toledot-formule, die in de Statenvertaling wordt weergegeven door de woorden: ‘Dit zijn de geboorten van (. . . )’. Zes keer betre� het hier inderdaad geslachtsregisters, resp. van Adam (5:1), van de zonen van Noach (10:1), van Sem (11:10), Terach Ongetwijfeld is dit heel belangwekkend, omdat het de vroegste geschiedenis van de mensheid in een duidelijk historisch kader plaatst. Dit wordt ook beves�gd door de talrijke verwijzingen in het Nieuwe Testament naar de historische gebeurtenissen van Genesis 1 tot 11. De boodschap van de Bijbel is gebaseerd op concrete feiten, niet op legenden of volksverhalen. Ook in Genesis 2:4; 6:9; 25:19 en 37:2 wordt dezelfde formule gebruikt in verband met de ontstaansgeschiedenis van de hemel en de aarde, en de geschiedenis of de genealogie van Noach, Isaak en Jakob. Eeven biogea�eënNaast deze indeling in registers kan men ook een indeling maken in zeven kortere of langere levensbeschrijvingen: namelijk die van Adam (Gen. 1-3), Abel en zijn plaatsvervanger Set (Gen. 4-5), Noach (Gen. 6-10), Abraham (Gen. 11-25), Isaak (Gen. 26-27), Jakob (Gen. 28-36) en Jozef (Gen. 37-50). De hoofdthema’s van deze levensbeschrijvingen komen overeen met de proloog van Genesis 1 en het werk van de zes scheppingsdagen. De eerste drie biogra�eën komen in Genesis 1-11 aan de orde: De levensbeschrijving van Adam met het verslag van de schepping, de val en de vloek. Dit correspondeert met Genesis 1:1-2, het oorspronkelijke begin, dat nog wordt gevolgd door verdere ac�viteit van de Geest van De levensbeschrijving van Abel en van zijn plaatsvervanger Set, in contrast met Kaïn en diens nageslacht. Dit correspondeert met het werk van Genesis 1:3-5, de scheiding tussen licht en duisternis. De levensbeschrijving van Noach en zijn nakomelingen. Dit correspondeert met het werk van Genesis 1:6-8, de scheiding tussen de wateren, resp. de volkeren. Zie Appendix I voor verdere overeenkomsten. Het boek Genesis (en ook Genesis 1 in een notendop) bevat het grondplan van heel Gods handelen met de geschapen werkelijkheid, met de mensheid en zelfs met de individuele gelovige. Het loopt telkens uit op de komst van de wereldregeerder: eerst Adam, dan Jozef, en in type Christus als de laatste Adam, in samenhang met de sabbatsrust van het Vrederijk. En wat ons persoonlijk geloofsleven betre�, is het Gods bedoeling dat de tweede Mens uit de hemel nu reeds gestalte in ons krijgt, zodat wij in Gods rust binnengaan (Gal. 4:19; Ef. 4:13; Hebr. 4:1-11). In het begin geschapen wereld De schepping van de mens en zijn vrouwenesis 1 en 2 zijn geen tegenstrijdige scheppingsverhalen, maar ze vullen elkaar aan. Genesis 1 beschrij� hoe de schepping werd toebereid voor de mens, die ten slo�e als het hoofd en de kroon van Gods schepping op het toneel verscheen. Genesis 2 neemt de schepping van de mens als uitgangspunt voor een nadere beschrijving van de verschillende rela�es waarin hij was geplaatst:de betrekking van de mens tot de Schepper;de rela�e met de hem omringende schepping;de rela�e met de schepselen waarover hij moest regeren;zijn verhouding tot de vrouw die hem in dit alles terzijde werd gesteld. De naam Adam is verwant met het woord ‘(rode) aarde’ (), want de mens werd geformeerd van stof uit de aardbodem. Eva kreeg haar naam pas de zondeval; vóór de val noemde Adam haar Manninne (isjah), omdat zij was genomen uit de man () (2:23; 3:20). Zij was zowel de partner die bij Adam paste, alsook de moeder van het menselijk geslacht, de ‘moeder van alle levenden’ ( Eva betekent: ‘levende’ of ‘levenwekster’). De schepping van In het begin de mens vond als laatste handeling van God plaats op de zesde dag, dus nadat heel het domein waarover hij moest heersen in gereedheid was gebracht. Twee reeksen van drie dagenDe zes scheppingsdagen vallen uiteen in twee reeksen van drie dagen, die een onderlinge parallel vertonen:Op de eerste dag werd het licht tevoorschijn geroepen; op de vierde dag kregen de lichtdragers hun ‘aanstelling’. Op de tweede dag maakte het uitspansel (of: �rmament) scheiding tussen de wateren onder en boven de hemelkoepel; op de vijfde dag wemelden de wateren van levende wezens en vloog het gevogelte langs het uitspansel. Op de derde dag werd het droge, de aarde, toebereid; terwijl op de zesde dag de aardbewoners werden geschapen. Het eerste drietal dagen hee� dus betrekking op de verschillende domeinen of sferen van de schepping (hemel, zee en aarde), terwijl het tweede drietal dagen zich bezighoudt met de bewoners of regeerders in deze domeinen. De mens, die naar Gods beeld en gelijkenis was geschapen, ontving universele heerschappij. Adam moest optreden als Gods vertegenwoordiger op aarde, als ‘onderkoning’ over al de werken van Gods handen (Ps. 8:7). In Christus, de laatste Adam, zal dit plan van God uiteindelijk worden vervuld (1 Kor. 15:27; Ef. 1:22; Hebr. 2:6-8). Zoals God in Genesis 1 toewerkte naar de schepping van de mens als het hoofd over al de werken van Zijn handen, zo werkt Hij sinds de val van de eerste mens toe naar het moment waarop alle dingen zullen worden onderworpen aan de tweede Mens, de Heer uit de hemel (Joh. 5:17). Het resultaat van Gods werk is de rust van de zevende dag, de sabbat: een voorafschaduwing van de rust van het Vrederijk dat zal overgaan in de eeuwige toestand, waarin God zal zijn alles in allen (1 Kor. 15:25-28; Hebr. 4:9-10). 2. Gods plan met de geschapen wereld Daarom wijst de eerste schepping heen naar Gods níeuwe schepping, waarvan de gelovigen nu de eerste vruchten zijn (2 Kor. 5:17; Ef. 2:10; Kol. 3:10; Jak. 1:18; 2 Petr. 3:13; Openb. 21:1-7). Er valt ook een lijn te trekken van de voltooiing van de eerste schepping naar de totstandbrenging van de nieuwe schepping, en die lijn loopt via Golgota waar de Heiland de woorden hee� uitgeroepen: ‘Het is volbracht’ (Gen. 2:1-3; Joh. 19:28-30; Openb. 21:6). Zijn volbrachte werk is de grondslag van de nieuwe schepping en de verzoening van alle dingen, hetzij de dingen op de aarde, hetzij de dingen in de hemelen (Kol. 1:19-20). Naast het woord ‘voltooien’ of ‘volbrengen’ vinden we in het scheppingsverhaal ook de woorden ‘maken’, ‘formeren’ en ‘scheppen’. Het woord scheppen wordt hier alleen gebruikt voor het oorspronkelijke begin van hemel en aarde, voor de crea�e van het bezielde leven, en met name voor de schepping van de mens (1:1, 21, 27). De woorden maken en formeren wijzen op het vormgeven van reeds aanwezige materie. De oorspronkelijke schepping van de materie uit het niet waarneembare ligt besloten in Genesis 1:1 (zie in dit verband ook Ps. 33:6, 9; Rom. 4:17b; Hebr. 11:3; 2 Petr. 3:5). Verder is er overeenkomst tussen het ‘begin’ van Genesis 1:1 en het ‘begin’ van Johannes 1:1-2, maar er zijn ook verschillen. Het begin waar Johannes op doelt, gaat terug tot wat men soms noemt de ‘s�lle eeuwigheid’. Hier worden wij verplaatst naar dat wat in het begin bij God was. Genesis 1:1 markeert echter het begin van �jd, ruimte en materie. Hier zien wij de werkzaamheid van het eeuwige Woord bij de aanvang van ruimte en �jd, want dóór Hem zijn alle dingen geworden (Joh. 1:3). De nieuwe scheppingZoals de eerste schepping tot stand kwam door de werking van Woord én Geest, zo is dat ook het geval met de herschepping. God schiep en formeerde door middel van het Woord (vgl. het telkens herhaalde ‘En God zei’ in Gen. 1), maar ook door de Geest (vgl. Gen. 1:2; Ps. 104:30). Dit werk vindt zijn tegenhanger in de nieuwe schepping, want de nieuwe geboorte vindt plaats door de reinigende en levenwekkende kracht van Gods Woord en Gods Geest (Joh. 3:5; 13:10; 15:3; Jak. 1:18; 1 Petr. 1:23). God is met ons bezig vanaf het moment dat Hij met het licht van het evangelie schijnt in de duisternis van ons bestaan (2 Kor. 4:4, 6). In het begin Gods bedoeling is dat wij geestelijk groeien en aan het beeld van Zijn Zoon gelijkvormig worden gemaakt. Dat is het ‘vormingswerk’ van de nieuwe schepping (Rom. 8:29; 2 Kor. 3:18). Zo handelt God met het volk dat Hij hee� geformeerd, opdat het Zijn lof zou verkondigen (vgl. Jes. 43:7, 21). Zo maakt God ons tot beelddragers van Zijn Zoon, de laatste Adam, opdat Hij in alle dingen de eerste plaats zou innemen (1 Kor. 11:7; 15:48-49; Ef. 4:24; Kol. 1:18; Het geheimenis van Christus en de GemeenteAdam werd na de zondeval het hoofd van het menselijk geslacht, dat echter het beeld en de gelijkenis van een in de zonde gevallen stamvader vertoonde (Gen. 5:1, 3). Als hoofd van de mensenfamilie vormde Adam een type van Christus, die na Zijn opstanding uit de doden het Hoofd van een nieuw mensengeslacht is geworden. ‘Adam is een voorbeeld van Hem die zou komen’, zegt Paulus in Romeinen 5:14. Maar in allerlei opzichten vormde Adam ook het tegenbeeld van Christus, zoals blijkt uit de geweldige contrasten die de apostel opsomt in Romeinen 5:12-21. Adam bracht de zonde in de wereld, en bijgevolg de dood en de veroordeling van schuldige zondaars. Christus hee� echter door Zijn gehoorzaamheid tot in de kruisdood een overvloed van genade, gerech�gheid en leven bewerkt voor allen die met Hem zijn verbonden. In 1 Korin�ërs 15 komt de tegenstelling tussen de twee familiehoofden opnieuw aan de orde, nu in verbinding met het thema van de opstanding. Want zoals de dood door een mens (Adam) is teweeggebracht, is ook de opstanding van de doden door een Mens (Christus). Adam werd tot een levende ziel, doordat God de levensadem blies in de mens die Hij had geformeerd van stof uit de aardbodem. Maar de opgestane Christus werd tot een levendmakende geest, doordat Hijzelf de levensadem in Zijn discipelen blies (Gen. 2:7; Joh. 20:22; 1 Kor. 15:45). De nakomelingen van Adam waren natuurlijke, sto�elijke mensen, maar Christus hee� geestelijke en hemelse nakomelingen. Zoals de Hemelse is, zo zijn ook de hemelsen (1 Kor. 15:48). De schepping van de eerste mens was reeds een groot wonder vanwege de voor ons onbegrijpelijke verbinding tussen geest en stof, levensadem en 2. Gods plan met de geschapen wereld materie. Hoe groot en ondoorgrondelijk is dan het geheim van de nieuwe schepping, de nieuwe geboorte en de opstanding uit de doden van hen die met Christus, de hemelse Mens, zijn verenigd!Zoals Adam en Eva een mensenpaar vormden, is er ook een bijzondere band tussen Christus en de Gemeente. Eva was zowel de bruid alsook het lichaam van Adam, want zij was ‘been van zijn gebeente en vlees van zijn vlees’ (Gen. 2:20-24). Evenzo is de Gemeente zowel de alsook het van Christus, de laatste Adam (Ef. 5:23-32). Zoals Eva eigenlijk voortkwam uit de zijde van Adam nadat God een diepe slaap op hem had laten vallen, zo is de Gemeente de vrucht van Christus’ doodsslaap en is zij ‘genomen’ uit Zijn doorboorde zijde. Adam en Eva werden als regeerders aangesteld over de aarde, en zo zal Christus met Zijn bruidsgemeente regeren �jdens het Vrederijk (Ef. 1:10). Wij vinden in Genesis 2 ook de instelling van het huwelijk als het door God geheiligde en gezegende samenlevingsverband van man en vrouw. Christus grijpt in het Nieuwe Testament terug op dit oorspronkelijke begin (Gen. 2:24; Ma�. 19:3-8). In de brieven van de apostel Paulus zien we eveneens dat de goddelijke orde maatgevend is voor de posi�e van man en vrouw (1 Kor. 11:7-12; 14:34-35; 1 Tim. 2:12-13). Weliswaar is er wat het heil in Christus betre� onderscheid tussen man en vrouw en zijn ze dus principieel gelijkwaardig (Gal. 3:28), maar dat betekent niet dat ze prak�sch in alle opzichten aan elkaar gelijkgesteld zijn. De ‘gelijkheidsideologie’ van onze �jd is eenvoudigweg niet De realiteit van de verlossing maakt de realiteit van de schepping en van het hoofdschap van de man dus niet ongedaan. Juist in de Gemeente van de verlosten moet dit uiterlijk zichtbaar worden gemaakt, doordat de vrouw een ‘macht’ op haar hoofd hee� (d. i. een teken van het gezag waaronder zij staat); de engelen zijn zelfs ooggetuigen daarvan (1 Kor. 11:10). Nog iets over de eerste en de laatste AdamOver het formeren van de mens lezen we in Genesis 2:7 het volgende: ‘ Toen formeerde de Here God de mens van stof uit de aardbodem en blies de levensadem in zijn neus; alzo werd de mens tot een levend wezen’. De le�erlijke vertaling van dit vers luidt als volgt: ‘En de Here God vormde de mens, stof In het begin van de aardbodem, en blies in zijn neus levensadem, en de mens werd tot een levend wezen’De woorden ‘mens’ (adam) en ‘aardbodem’ (adama) zijn verwant, beide betekenen ‘rood’. De mens keert uiteindelijk terug tot de grond waaruit hij genomen is (Gen. 3:19). Deze woordspeling dient ertoe om de rela�e van de mens met het (akker)land te benadrukken. De bloedrode grond ontving ook het bloed (Hebr. dam) van de vermoorde Abel (Gen. 4:10). Het woordje ‘uit’ of ‘van’ ontbreekt eigenlijk in Genesis 2:7. Er staat: God maakte de mens, ‘stof van de aardbodem’, dus van materiaal uit de aarde. Hij is sto�elijk, aards van karakter (Eng. ’the man of dust’, 1 Kor. 15:48). Het werkwoord formeren, vormen wordt gebruikt voor het werk van een po�enbakker (Jer. 18:2vv. ), en voor dat van een beeldhouwer (Jes. 44:9-12). Het gee� het vormen van een kunstwerk aan. God maakte de mens als een ‘kunstwerk’ uit reeds aanwezig materiaal, en vervolgens blies Hij de levensadem in het gevormde lichaam, waarmee de hoge posi�e van de mens wordt aangegeven: hij is méér dan materie! Speci�eke woorden voor ‘leem’ ontbreken echter in Genesis 2. Alleen in Levi�cus 14 wordt het woord ‘stof’ drie keer met ‘leem’ vertaald, in andere passages in Genesis en Exodus zes keer met ‘aarde’. ‘Stof’ betekent materiaal in zijn kleinste delen, soms �jngemalen of verbrand materiaal, of ‘puin’ (Deut. 9:21; 2 Kon. 23:12; Neh. 4:10). Het gaat om bouwstenen uit de aardbodem, uit de natuur. Het ‘stof van de aarde’ wordt later een staande uitdrukking die aangee� hoe talrijk het nageslacht van de aartsvaders zou zijn. Bij de derde plaag werd al het stof van de aarde tot muggen in heel het land Egypte (Ex. Het begrip ‘stof’ kunnen wij dus ruim nemen in de zin van dat wat in en op de aardbodem aanwezig is. Zelfs in het Vrederijk wordt de vloek over de slang niet opgeheven: ‘(. . . ) een slang – zijn voedsel zal stof zijn’ (Jes. 65:25). Ook de mens is geformeerd uit ‘stof’ en keert daarheen weer (Gen. 3:19). Er is geen element van het menselijk lichaam dat niet voorkomt in de natuur. Het formeren van de mens van stof uit de aardbodem, en van de dieren van het veld en de vogels uit de aardbodem (Gen. 2:7, 19), wijst op de persoonlijke betrokkenheid van de Schepper hierbij (met name bij de mens, die de kroon van de schepping is). God gebruikte hiervoor geen machtswoord, hoewel dat natuurlijk ook 2. Gods plan met de geschapen wereld had gekund, maar Hij hee� hem liefdevol gevormd. Hetzelfde zien wij bij het bouwen van de rib, die Hij uit de mens genomen had, tot een vrouw. Als men het formeren van de eerste Adam in twijfel trekt en toegee� aan het evolu�egeloof, is men slechts een kleine stap verwijderd van de ergste vorm van bijbelkri�ek. Dan behoorde de mens en zijn voorgangers tot een familie van mensach�gen en is er dus geen éérste Adam geweest. En als de éérste mens, Adam, niet hee� bestaan, zou er dan wel een láátste Adam op het toneel zijn verschenen? Dan kan men de beide familiehoofden ook niet le�erlijk tegenover elkaar plaatsen, met de verreikende gevolgen van hun handelen, zoals Paulus dat doet in Romeinen 5 en 1 Korin�ërs 15. Dan kan men zelfs de opstanding �guurlijk nemen, zoals sommige dwaalleraars in de begin�jd van het christendom reeds deden (vgl. 2 Tim. 2:16-18). Zoals echter door de eerste mens de zonde en de dood hun intrede hebben gedaan in de wereld, zijn ze ook door de Mens (de laatste Adam, de Mens uit de hemel) tenietgedaan. Het formeren van de mens van stof uit de aardbodem moet daarom als een concreet-le�erlijke daad van God worden aangemerkt, evenals het blazen van de levensadem in de neus van de mens. In Johannes 20 hebben we van dit laatste de nieuwtestamen�sche tegenhanger: de Heer blaast nieuw, geestelijk leven in Zijn discipelen. Ook hier ging het om een concrete daad, die een nog diepere symboliek had als het gebeuren in Genesis 2:7. Kortom, de term ‘formeren’ is niet als metafoor bedoeld en mag ook niet zo worden opgevat (anders zou Adam ook uit een aap kunnen zijn ‘geformeerd’!). Gods Woord is feitelijk betrouwbaar, óók daar waar het uitspraken doet over de natuur, de geschiedenis e. d. Genesis 1 tot 3 geven het bericht over de schepping en de zondeval. Deze hoofdstukken zijn het verslag van een historisch gebeuren, een getrouwe weergave van de feiten, voor zover God het nodig oordeelde die aan ons bekend te maken. Er zijn eigenlijk maar twee mogelijkheden: God schiep de mens naar Zijn beeld en de overige levende wezens elk ‘naar zijn aard’, óf de evolu�etheorie is juist. Dan is de mens niet door God geformeerd ‘uit het stof’, maar ‘uit een dier’ ontstaan. Dan hee� de éérste Adam niet echt bestaan, en was hij het product van de verbeelding van de verteller. Dan blij� er uiteindelijk alleen ook een Christus over die slechts in de verkondiging, maar niet in werkelijkheid bestaat. In het begin Dat Genesis 1 tot 3 ook op vele punten een geestelijkebeva�en, is volkomen juist; maar dit mag niet worden losgemaakt van de historische werkelijkheid van deze hoofdstukken. 3. De zondeval De realiteit van de valet Nieuwe Testament laat zien dat zowel de Here Jezus als de apostel Paulus het scheppingsbericht van Genesis 1 en 2 tot uitgangspunt nemen voor hun onderwijs ten aanzien van de plaats van man en vrouw. Daarnaast maken zowel Christus als Paulus gebruik van het bericht over de val van de mens, zoals die in Genesis 3 wordt beschreven: ‘ Want zoals door de ongehoorzaamheid van de ene mens de velen tot zondaars zijn gesteld, zo zullen ook door de gehoorzaamheid van de Ene de velen tot rechtvaardigen gesteld worden’(Rom. 5:19). Verder is het van belang om te zien hoe Paulus in 1 Timoteüs 2 de berichten van de schepping en de val met elkaar verbindt en belangrijke conclusies hieruit trekt voor het gedragspatroon van man en vrouw. Hij noemt twee argumenten voor het voorschri� dat een vrouw zich in alle onderdanigheid moet laten leren en niet over een man moet heersen. Het eerste is de rangorde in de ‘ Adam is eerst geformeerd, daarna Eva’. Het tweede is de rangorde in de zondeval: ‘ Adam werd niet verleid, maar de vrouw werd verleid en viel in overtreding’ Hiermee is echter niet alles gezegd, want de apostel besluit met de troost van Gods genadige belo�e: ‘Maar zij zal bewaard blijven (of: behouden worden) �jdens het ter wereld brengen van kinderen’ (1 Tim. 2:15). De val en de vloek In het begin hebben dus niet het laatste woord, er daagt ook redding en verlossing. Dat zien wij in feite reeds in Genesis 3, waar God de gevallen mens in genade tegemoet treedt en hem het vooruitzicht gee� van de overwinning over de macht van de vijand, de verlossing die door het Nageslacht van de vrouw zou worden bewerkt. Genesis 3 verklaart ook hoe door de intrede van de zonde de oorspronkelijk goede verhoudingen grondig zijn verstoord, zodat de dingen vaak heel anders zijn dan dat God ze hee� bedoeld. De zonde werkt door (a) in de verhouding tussen God en mens, (b) in de rela�es tussen de mensen onderling en (c) ook in de betrekkingen tussen de mens en de geschapen werkelijkheid die aan zijn zorg is toevertrouwd. De val van de mens uit de staat van onschuld waarin hij door God in de hof van Eden was geplaatst, was het gevolg van de verleiding van de slang, ‘de lis�gste onder alle dieren van het veld’ (Gen. 3:1). De slang diende echter als spreekbuis van Satan, die daarom zelf ook wel ‘de oude slang’ wordt genoemd (Openb. 12:9). Als de duivel en de satan treedt de boze op als de lasteraar en de tegenstander van God. Hij is de aanklager van de broeders (Openb. 12:10). Paulus noemt hem ook nog de verzoeker (1 Tess. 3:5). Johannes be�telt hem als de boze (1 Joh. 5:18). Soms gaat hij rond als een brullende leeuw, maar andere keren verschijnt hij als een engel van het licht (2 Kor. 11:14; 1 Petr. 5:8). Verder wordt hij door Christus Zelf be�teld als ‘een mensenmoordenaar van het begin af’‘een leugenaar en de vader ervan’ (Joh. 8:44). Als de vader van de leugen trok de satan tegenover Eva zowel Gods waarach�gheid als Gods liefde in twijfel. Hij deed het voorkomen alsof God de mens iets wilde onthouden en alsof Gods woord niet betrouwbaar zou zijn. Hierdoor werd God voor het oog van Zijn schepselen beroofd van Zijn eer – een kwes�e die eigenlijk pas is rechtgezet toen Christus als de gehoorzame Mens Gods wil volbracht en Hem verheerlijkte voor het oog van de hele schepping (Joh. 13:31; 17:4). Eva viel als eerste, daarna at ook Adam van de verboden vrucht. Paulus verwijst hiernaar niet alleen in 1 Timoteüs 2, maar ook in 2 Korin�ërs 11. Zoals 3. De zondeval de slang Eva verleidde door haar sluwheid, zodat zij kennelijk naliet eerst naar Adams mening te vragen en zich niet loyaal jegens hem toonde, zo waren de gelovigen te Korinte afgeweken van hun trouw en toewijding jegens Christus (2 Kor. 11:3). Hier wordt de verhouding tussen de mens en zijn vrouw weer toegepast op de rela�e tussen Christus en de Gemeente. Een soortgelijke zinspeling vinden we in het boek Openbaring, waar de ontrouwe kerk ervan wordt beschuldigd dat ze haar eerste liefde had verlaten en was afgevallen (!) van haar hoge posi�e (Openb. 2:4-5). De kracht van de zondeDe verzoeking appelleerde aan de héle mens en bood hem in elk opzicht levensvervulling:in sto�elijke zin, want de boom was goed om van te eten;in esthe�sch opzicht, want hij was een lust voor de ogen;in geestelijk opzicht, want de boom was begeerlijk om daardoor verstandig te worden. Helaas luisterde de mens naar de listen van de satan, die zelf van God was afgevallen door zijn hoogmoed en de begeerte aan God gelijk te willen zijn (Jes. 14:13-14; Ezech. 28:17a; 1 Tim. 3:6). De verleidende woorden die Satan had gesproken, waren echter niet meer dan halve waarheden. Inderdaad werden de ogen van de mens geopend, nadat hij had gegeten van de vrucht van de boom. Maar het was slechts om te ontdekken dat hij een schuldige zondaar was, die voor God niet kon bestaan. Inderdaad verwierf de mens de kennis van goed en kwaad, maar niet zoals God die bezit. Integendeel, terwijl God te rein van ogen is om het kwaad te zien en volkomen ervan gescheiden is, was de mens voortaan niet meer dan een ‘slaaf van de zonde’. De kennis van goed en kwaad leverde hem alleen een beschuldigend geweten op. Zo is het Satan gelukt het zaad van de begeerte en de hoogmoed in het menselijk hart te planten. Deze slechte beginselen kenmerken sindsdien ook het wereldsysteem dat zich in de macht van de boze bevindt, en waarvan hij de overste is (Dan. 10; Joh. 14:30; Ef. 6:12; 1 Joh. 5:19). Want alles wat in de wereld is, kan onder de volgende noemer worden gebracht: de begeerte van In het begin het vlees, de begeerte van de van het leven (1 Joh. 2:16). De (zondige) begeerte is de wortel van het kwaad, zoals het laatste gebod van de wet duidelijk aantoont: ‘U zult niet begeren’ (Ex. 20:17; Rom. 7:7). De begeerte brengt slechts zonde voort, en de zonde brengt de dood met Verlossing van de zonde En zo is de gevallen mens onderworpen aan de macht van de zonde en de dood. De zonde is zo diep geworteld in de menselijke natuur, dat er alleen redding mogelijk is wanneer de mens van zijn oude wortels wordt afgesneden en op een nieuwe stam wordt geënt. De Romeinenbrief leert dát dit inderdaad mogelijk is – en wel doordat wij één plant geworden zijn met Christus in Zijn dood, maar ook in Zijn opstanding (Rom. 6:2vv. ). Onze posi�e is diepgaand veranderd. God ziet ons als gelovigen nu niet meer in ChristusDe Zoon van God is gekomen om de werken van de duivel te verbreken (1 Joh. 3:8). De satan vond geen aanknopingspunt in Hem, toen hij Hem tot zonde wilde verleiden (Ma�. 4:1-11; Marc. 1:12-13; Luc. 4:1-13). Christus klemde Zich vast aan het Woord van God en zó weerde Hij alle aanvallen van de boze af, zodat deze van Hem moest wijken. Zo moeten wij ons ook steeds beroepen op het geschreven Woord van God. Dat gee� kracht om te overwinnen en dat is het kenmerk van een leven door de Geest. eerste mens viel in het paradijs, hoewel hij leefde in de allerguns�gste omstandigheden. Maar Christus, de Mens, hield stand in de woes�jn, hoewel Hij Zich daar in de meest ónguns�ge omstandigheden bevond. Ten slo�e hee� Hij de duivel, die de macht had over de dood, tenietgedaan door Zelf in de dood te gaan en daar de tegenstander te verslaan in diens laatste bolwerk (Hebr. 2:14-15). De Zoon van God maakt werkelijk vrij van de macht van zonde, dood en Satan (Joh. 8:36). Bij Zijn wederkomst zal Christus de vijand de�ni�ef on�ronen en de schepping verlossen van het juk van de vergankelijkheid, waaraan zij door de val van de eerste mens onvrijwillig was onderworpen (Rom. 8:19-22; Openb. 20:1-3). 4. Veroordeling en verlossing De gevolgen van de zondentussen leven wij echter ook als kinderen van God nog in een wereld waarin de satan een bepaalde ruimte is gelaten, en in een schepping die nog steeds zucht onder de gevolgen van de zonde. De vloek die in Genesis 3 door God is uitgesproken over de slang, over de mens, maar ook over de aardbodem, is nog steeds niet opgeheven. Zonde en ziekte zijn nog niet uitgebannen. Het paradijs is voorgoed verleden �jd. Wij leven dus in een gebroken wereld, waarin alles het stempel van onvolkomenheid, zonde, dorens en distels draagt. Toch is deze wereld ook het toneel van Gods genade en goedheid. Dat zien wij ook hier in Genesis 3. In dit donkere hoofdstuk over de zondeval straalt toch het licht van Gods genade, zodat wij hier belangrijke profe�sche perspec�even ontwaren. De belofte van het Nageslacht van de vrouwIn Genesis 3:15 vinden wij namelijk de belo�e van het Nageslacht dat zou komen en dat de kop van de slang zou vermorzelen. Meestal noemt men dit de ‘moederbelo�e’, wat geen erg juiste benaming is omdat ze een onderdeel In het begin vormt van het oordeel over de slang. In dit vers kondigt God allereerst het blijvende con�ict aan tussen het nageslacht van de slang en dat van de vrouw, tussen de kinderen van de duivel en de kinderen van God (Joh. 8:38-47; 1 Joh. Uiteindelijk wordt met het vrouwenzaad echter Christus bedoeld, die geboren is uit de maagd Maria – niet uit Jozef. Christus is zowel het Nageslacht van de vrouw (Gal. 4:4), alsook het Nageslacht van de aartsvader Abraham (Gal. 3:16), alsmede het Nageslacht van koning David (1 Kron. 17:11-14; Ma�. 1:1). Door Zijn sterven en opstanding hee� Hij Satan de kop vermorzeld, terwijl de oude slang Hem de hiel hee� vermorzeld door Zijn loopbaan op aarde te laten eindigen op het kruis. Als kinderen van God delen wij ook in de triomf van Christus, want de God van de vrede zal de satan spoedig onder ónze voeten verple�eren (Rom. 16:20). Deze �guurlijke verklaring van het oordeel over de slang sluit de le�erlijke toepassing niet uit. Het dier waarvan de satan zich had bediend, werd tot in het stof vernederd: ‘ Op uw buik zult u gaan en stof zult u eten, al de dagen van uw leven’ (Gen. 3:14). Dit oordeel zal zelfs in het komende Vrederijk niet worden opgeheven (Jes. 65:25). En wat Satan zelf betre�, weten wij dat zijn vernedering in verschillende fasen plaatsvindt. In principe is hij reeds geoordeeld bij het kruis, toen hij de wereld aanvoerde in haar opstand tegen God en tegen Zijn Gezalfde. Maar het vonnis wordt pas voltrokken als hij uit de hemel zal worden geworpen; vervolgens zal hij nog dieper worden vernederd in de afgrond en ten slo�e zal hij aan het einde van het Vrederijk in de poel van vuur en zwavel worden geworpen om daar zijn de�ni�eve oordeel te ondergaan (Openb. 12:9; 20:2-3, 10). Terwijl de als eerste door God werd veroordeeld, werd de eerste door de Rechter ter verantwoording geroepen. Het waren indringende vragen die Hij stelde: ‘Waar bent u? ’ en ‘Wat hebt u daar gedaan? ’ (Gen. 3:9-13). De mens was door zijn val van God gescheiden. Hij stond op een afstand van God. Voortaan was hij een zondaar, die door zijn verkeerde daden – zijn overtredingen en zonden – zijn schuld alleen maar vergroo�e. Adam probeerde de schuld af te wentelen op Eva, en zij gaf op haar beurt de slang de schuld. 4. Veroordeling en verlossing Alle drie werden ze gestra�, maar dit gebeurde in omgekeerde volgorde: de vrouw; Het vonnis was strikt rechtvaardig en evenwich�g. Het betrof in eerste instan�e het leven hier op aarde, het ging niet om het eeuwig oordeel. Het oordeel werd ook getemperd door Gods genade, en verzacht door Zijn goedheid. Want voor de vrouw bleef de moedervreugde over, ondanks haar smart bij het baren van kinderen; en voor de man bleef ondanks zijn moeizaam zwoegen de arbeidsvreugde bestaan. De straf van Godswege zou men dus kunnen aanduiden als een milde straf. Anderzijds was het wel een reëel voelbare en tastbare straf, want zelfs de natuurlijke zegeningen van de mens hier op aarde zijn vaak omgeven door ‘dorens en distels’ (3:18). God trad de gevallen mens in genade tegemoet. Hij gaf hem de �jd om tot zichzelf te komen en zocht hem op in de s�lte van de avondkoelte. Hij kwam niet tot hem in een donkere wolk, in vuur en donder zoals op de berg Sinai. God sprak rus�g en erns�g, en overtuigde de mens van zonde en schuld. Tegelijker�jd schonk Hij hem Zijn genadige belo�e van de komende Verlosser, de Overwinnaar over zonde, dood en Satan. Uit het vervolg blijkt dat Adam Gods belo�e aangaande het Nageslacht van de vrouw in het geloof hee� aangenomen: ‘En de mens noemde zijn vrouw Eva, omdat zij de moeder van alle levenden is geworden’ (Gen. 3:20). J. N. Darby zegt hiervan in zijn ‘Inleiding tot de Bijbel’ het volgende: ‘Voordat Adam uit de hof werd verdreven zag hij, kennelijk door het oog van het geloof, het leven in verbinding met haar door wie de dood zijn intrede had gedaan. Maar dat is niet het enige. Wij horen in verbinding met de vrouw de belo�e van het Nageslacht, dat de kop van de slang zou vermorzelen. Christus, het Nageslacht van de vrouw, zou alle macht van de vijand vernie�gen’. In het begin In de volgende verzen vinden wij nog twee andere bewijzen van Gods genadig handelen met de mens, ondanks diens diepe val. Het eerste is dat Hij Zelf de schuldige zondaar bekleedde en zijn naaktheid bedekte. Wij mogen wel aannemen dat God hem éérst zijn bedekking van vijgenbladeren hee� afgenomen: het kleed van eigengerech�gheid, van eigen goede werken. En in plaats daarvan bekleedde Hij de mens met kleren van dierenhuiden. God maakte voor de mens en voor zijn vrouw ‘kleren van huiden en kleedde hen Daartoe moest God dus Zelf een o�er brengen en het bloed van een onschuldig o�erdier laten vloeien. God was de eerste O�eraar! In dit verband denken wij onwillekeurig aan het woord dat Abraham sprak tegen zijn zoon Isaak: ‘ God zal Zichzelf voorzien van het lam voor het brando�er, mijn zoon’ (Gen. 22:8). En nog steeds kan God alleen op grond van de dood van het plaatsvervangende O�er genade bewijzen aan de zondaar en hem bekleden met ‘de mantel van gerech�gheid’ (Jes. 61:10). Verdreven uit de hof van Eden Vervolgens zien wij dat God de mens niet eeuwig als zondaar wilde laten voortbestaan. De mens mocht in zijn gevallen staat niet eten van de boom van het leven; op die manier werd voorkomen dat hij in die toestand in eeuwigheid zou voortleven (Gen. 3:22). Daarom werd hij onmiddellijk weggezonden uit de hof van Eden en de weg naar de boom van het leven werd afgesloten door cherubs met een �ikkerend zwaard (Gen. 3:24). Maar Christus hee� door Zijn lijden en sterven nu een beter, namelijk een paradijs geopend voor allen die in Hem geloven (Luc. 23:43; 2 Kor. 12:4; Openb. 2:7; 22:1-2, 14, 17). De toegang tot de boom van het leven en tot de rivier van levenswater in het paradijs van God staat open voor eenieder die geloo�: ‘En laat hij die dorst hee�, komen; en laat hij die wil, het water van het leven nemen, voor niets’ 5. Kaïn en Abel De contrasten tussen de twee broerse Schri� tekent een duidelijke tegenstelling tussen beide broers, niet alleen in Genesis 4, maar ook in het Nieuwe Testament (Ma�. 23:35; Hebr. 11:4; 1 Joh. 3:7-12; Jud. :11). Deze tegenstelling bleek uit hun werken, uit de o�ers die ze brachten, en uit de verschillende wegen die ze gingen. Het gaat hierbij uiteindelijk om het contrast tussen God en de duivel, tussen het licht en de duisternis, tussen het leven en de dood. De geschiedenis van Kaïn en Abel beves�gt het woord van Paulus, dat het licht geen enkele gemeenschap hee� met de duisternis en dat een gelovige geen deel hee� met een ongelovige (2 Kor. 6:14-15). Aanvankelijk leek het onderscheid niet zo groot, want beide broers hielden rekening met God. Kaïn begon als een religieus mens, maar hij eindigde zijn weg als iemand die zonder God en zonder hoop in de wereld leefde (Gen. 4:16; Ef. 2:12). Hij vluch�e weg van het aangezicht van de H, het land Nod betekent ook ‘vlucht’. Maar de eigen weg die hij koos, eindigde in de ondergang. De apostel Johannes concludeert: hij was uit de boze en zijn werken waren boos (1 Joh. In het begin Na verloop van �jd bracht Kaïn aan de H een o�er van de vruchten van de aarde, die hij als landbouwer had gekweekt. Maar het was tevergeefs. God nam Kaïn en zijn o�er niet aan (Gen. 4:3-5). Hij bracht een onbloedig o�er, waarbij hij kennelijk geen rekening ermee hield dat de kloof tussen God en de gevallen mens alleen kon worden overbrugd door de dood van een plaatsvervangend o�er. Zonder bloedstor�ng is er immers geen vergeving (Hebr. 9:22). Bovendien hield hij geen rekening met het feit dat de aardbodem door God vervloekt was (Gen. 3:17; 5:29). Kaïn gaf zich daarvan in het geheel geen rekenschap en hij verscheen met het resultaat van zijn eigen moeizame arbeid voor Gods aangezicht, in de verwach�ng dat God zijn inspanningen wel op prijs zou stellen. Dit was echter niet het geval, want de H sloeg geen acht op Kaïn en op zijn o�er. Abel daarentegen bracht ‘een beter slachto�er dan Kaïn’, een bloedig o�er, en wel van de eerstelingen van zijn schapen en van hun vet (Gen. 4:4; Hebr. 11:4). De aangename reuk van dit o�er steeg op voor Gods aangezicht en op grond daarvan wilde God de o�eraar in genade aanzien. Het o�er maakte Abel acceptabel voor God, en zo zijn wij door het verzoenend lijden en sterven van Christus aangenaam voor God gemaakt (Ef. 1:6-7; 5:2). Abel legde door zijn handelwijze een duidelijk getuigenis af van de weg naar het leven, die God in Genesis 3 reeds aan Adam en Eva had gewezen door hen te kleden met kleren van huiden. Kaïn wilde op grond van zijn eigen presta�es tot God naderen; zijn naam betekent ook ‘verwerven’, of ‘verkrijgen’. Onze goede werken kunnen ons echter niet aangenaam maken voor God, dit kan alleen door de welaangenaamheid van een plaatsvervangend o�er. Abel begreep dit door het geloof. Zonder geloof is het ook onmogelijk om God te behagen. Zodoende bracht hij een beter slachto�er dan zijn broer, en daardoor kon God hem rechtvaardig verklaren (Hebr. 11:4). Het besef van onze eigen zondigheid en vergankelijkheid doet ons de noodzaak van zo’n o�er inzien. De naam Abel betekent dan ook ‘ademtocht’ of ‘ijdelheid’. 5. Kaïn en Abel Maar de gunst die God aan Abel bewees, scheen juist de afgunst en de haat in het hart van Kaïn op te wekken. Hij viel Abel aan en doodde hem in het veld (Gen. 4:8). Zo werd Kaïn de eerste doodslager. De zonde kent verschillende vormen en gedaanten. Bij Adam ging het om zonde tegen God, bij Kaïn tegen zijn naaste. Bij Kaïn zien wij bovendien een combina�e van ongerech�gheid vanbinnen en geweld vanbuiten. De zonde die in het hart ontstaat, baant zich op die manier een uitweg. Later bleek in de geschiedenis van de mensheid opnieuw dat die dingen samengaan: ‘De aarde nu was verdorven voor Gods aangezicht en de aarde was vol met geweld’ (Gen. 6:11-12; vgl. vers 5). Zelfs na dit misdrijf was Gods genade nog werkzaam ten opzichte van Kaïn. Van tevoren had God hem al gewaarschuwd voor de macht van het kwaad, waardoor hij zich echter toch liet meeslepen (Gen. 4:7). Na de moord op Abel zocht God hem op en Hij riep hem ter verantwoording. Kaïn werd weliswaar veroordeeld tot levenslange verbanning, maar zijn leven bleef gespaard. De doodstraf was toen nog niet ingesteld en er waren geen menselijke overheden om die te voltrekken (vgl. Gen. 9:5-6). In dit geval ging het beslist om moord met voorbedachten rade, zodat het doodvonnis onontkoombaar was. Maar Kaïn ontving gra�e en de H stelde zelfs een teken aan hem, opdat niemand hem ongestra� zou kunnen doden (Gen. 4:15, 24). Het is hier ook belangwekkend te zien dat God Zelf als Abels bloedwreker optrad en diens belangen behar�gde: ‘ Wat hebt u gedaan! Er is een stem van het bloed van uw broer, dat van de aardbodem tot Mij roept’ (Gen. 4:10). Kaïn, de eerste doodslager, is ook een beeld van het ongelovige deel van het volk Israël, dat schuldig staat aan de dood van Christus – overigens samen met de volken. Zoals Kaïn voortaan als een vluchteling en zwerver over de aarde dwaalde, zo lee� Israël na de dood van de Messias in de verstrooiing. De aarde is voor hen een bloedakker geworden (Ma�. 27:8). Maar in de eind�jd zal God een keer brengen in hun lot. Kaïn ging weg van het aangezicht van de H (vgl. Jona 1:3), en hij ging wonen in het land Nod (d. i. ‘vlucht’). Zijn houding is typerend voor de mens die van God is afgedwaald en die zich steeds verder van God verwijdert. Maar de ‘weg van Kaïn’ leidt tot de ondergang (Jud. :11). Zijn schuldbelijdenis leidde niet tot bekering, tot behoudenis. Het was de droe�eid van de wereld, die de dood voortbrengt (Gen. 4:13; 2 Kor. 7:10). In het begin Wanneer wij Abel zien als een type van Christus, dan leert het Nieuwe Testament ons dat het bloed van Christus van betere dingen spreekt dan Abel (Hebr. 12:24). Het bloed van de gestorven Abel riep tot God om wraak over de boosdoener, maar het bloed van Christus getuigt van een nieuw verbond en van de eeuwige verlossing die Hij hee� aangebracht voor schuldige zondaars. De dood van Christus leidde niet tot vergelding, maar tot vergeving en verlossing, overeenkoms�g het eerste kruiswoord: ‘ Vader, vergeef hun, want zij weten niet wat zij doen’ (Luc. 23:34; Hand. 3:17vv. ). Hoewel Hij werd afgesneden uit het land van de levenden, was dit juist de weg die door God was bepaald om veel vrucht te dragen (Joh. 12:24). Door Zijn dood en opstanding is Christus de Grondlegger geworden van een nieuw mensengeslacht. Nadat Hij was verlost uit de banden van de dood, kon Hij dan ook te midden van de gemeente verschijnen, om samen met Zijn broeders Gods naam te prijzen (Ps. 22:22-23; Hebr. 2:12). Nadat Hij Zichzelf tot een schuldo�er hee� gesteld en de zonden van velen hee� gedragen, hee� Hij nakomelingen gezien, een nageslacht van gelovigen (Jes. 53:10-12). 6. Zoals het was in de dagen van Noach Set, de plaatsvervanger van Abeln Genesis 4 en 5 zien wij twee verschillende mensenfamilies: de kinderen van het licht en die van de duisternis. Abel, die gedood werd door zijn broer Kaïn, is een beeld van Christus als de Gestorvene, maar Set vormt een beeld van Christus als de Opgestane. Set nam de plaats in van de gestorven Abel; zijn naam betekent ook ‘plaatsvervanger’ (zie Gen. 4:25). Hij werd het nieuwe familiehoofd van de kinderen van het licht, het nageslacht van de vrouw. Kaïn daarentegen vertegenwoordigt de linie van de duisternis, het nageslacht van De twee families van Genesis 4 en 5, het goddeloze geslacht van Kaïn en het godvrezende nageslacht van Set, waren fundamenteel verschillend. Daarom corresponderen deze hoofdstukken met het werk van de eerste scheppingsdag, toen God scheiding maakte tussen het licht en de duisternis, tussen dag en nacht (Gen. 1:3-5). Het contrast tussen de beide broers, Kaïn en Abel, leefde voort in deze families. Kaïns nakomelingen stonden tegenover die van Set, de vervanger van Abel. Zo staan de kinderen van de wereld tegenover de kinderen van God, die beelddragers mogen zijn van de opgestane Heer. Spiegelen wij ons aan het Hoofd van onze familie? Dan zullen wij de kenmerken vertonen die in Genesis 4 en 5 worden geschetst van de zonen van het licht. In het begin De nakomelingen van SetIn het nageslacht van Set tre�en wij gelovigen aan die een goed voorbeeld voor ons vormen: Mensen zoals Enos (d. i. ‘sterfelijk’), die in het besef van eigen geringheid en vergankelijkheid de naam van de HERE aanroepen (Gen. 4:26; Ps. 8:5; Kinderen van het licht zoals (d. i. ‘ingewijd’, of ‘leraar’), die met God wandelen en daardoor inzicht ontvangen in Gods plannen en gedachten – zelfs tot in de verre toekomst (Gen. 5:22-24; Hebr. 11:5; Jud:14-15). (3) Zonen van de dag zoals (dat betekent waarschijnlijk: ‘troost’), die evenals hij genade vinden in Gods ogen en dan als de boodschappers van een nieuwe dag troost brengen op een aarde die nog rust onder de vloek. Zoals we lezen in Genesis: ‘Toen Lamech honderd tweeëntach�g jaar geleefd had, verwekte hij een zoon en gaf hem de naam Noach, zeggende: Deze zal ons troosten over de moeitevolle arbeid van onze handen op deze aardbodem, die de HERE vervloekt hee�’ (Gen. 5:28-29; 6:8; vgl. Hebr. 11:7; 1 Petr. 3:19-22; 2 Petr. 2:5; 3:5-6). Beelden van de eindtijdNoach, die een prediker van de gerech�gheid was (2 Petr. 2:5), werd door God bewaard in de ark toen Hij de zondvloed bracht over een goddeloze wereld. De �jd van Noach vóór de vloed wordt door Christus Zelf vergeleken met de �jd vlak vóór Zijn wederkomst op aarde (Ma�. 24:37-39). Deze periode is een beeld van de eind�jd, die voorafgaat aan de terugkeer van de Zoon des mensen. Zijn komst zal onverwachts plaatsvinden en een vernie�gend oordeel over de goddelozen brengen. De ongerech�gheid op aarde zal dan opnieuw een hoogtepunt hebben bereikt, zodat het oordeel niet langer kan uitblijven. De zondvloed spreekt van de vloed van Gods toorn, die straks de aarde zal overstromen �jdens de Grote Verdrukking. Het eindoordeel over de tegenwoordige hemelen en de aarde zal overigens niet door middel van water worden uitgevoerd, maar door (2 Petr. 3:7). 6. Zoals het was in de dagen van Noach De ‘hemelvaart’ van Henoch, die het refrein ‘(. . . ) en hij s�erf’ in Genesis 5 onderbreekt, is een beeld van de komende hemelvaart van de gelovigen. Evenals Henoch vóór het oordeel van de zondvloed werd weggenomen van de aarde, zal de Gemeente vóór de oordelen van de Grote Verdrukking worden weggenomen en Christus tegemoet gaan in de lucht (1 Tess. 4:15-18; Openb. 3:10). Noach daarentegen werd gespaard door het oordeel heen dat de aarde verdelgde. In dit opzicht is hij dan ook een type van het overblijfsel van Israël, dat door de oordelen van de Grote Verdrukking zal worden heengeloodst en veilig de nieuwe aarde van het Vrederijk zal betreden. Het nageslacht van KaïnIn schril contrast met de zonen van het licht staan de nakomelingen van Kaïn, de mens zónder God, die de grondlegger werd van een cultuur zónder God. Ver van het aangezicht van de H probeerde Kaïn toch een veilige plek op aarde te vinden. Hij werd de eerste stedenbouwer en hij gaf de stad die hij bouwde de naam van zijn zoon (Gen. 4:17). (dat betekent: ‘rebel’) werd de tweede stedenbouwer en hij voerde de mensheid aan in openlijke opstand tegen God (Gen. 10:10-12). is het lichtende voorbeeld dat wij voor ogen mogen houden. Abraham werd in deze wereld zonder God een pelgrim, die zich op weg begaf naar een betere stad en een beter vaderland. Want hij verwach�e de stad die fundamenten hee� en hij verlangde naar een beter, dat is een vaderland. Van de hemelse stad is God zowel de Ontwerper Bouwmeester (Hebr. 11:10). Overigens bleef ook de mens zonder God niet verstoken van Gods goedheid. Dat is ook nu nog zo, want God laat nog steeds Zijn zon opgaan over bozen en goeden; en Hij laat het regenen over rechtvaardigen en onrechtvaardigen (Ma�. 5:45). Hij vult de harten van de mensen met voedsel en vreugde (Hand. 14:17). Maar ondanks de bewijzen van Gods goedheid leidde de weg van Kaïn steeds verder van zijn Maker vandaan. Zijn zoon Henoch zal bepaald niet zijn ingewijd gedachten, zoals dat later wel het geval was met zijn naamgenoot – de zevende van Adam af in de linie van Set (Jud. :14). Kaïns nakomelingen toonden zich weliswaar crea�ef, maar zij gebruikten hun smeedkunst voor het maken In het begin van wapens en hun toonkunst voor het vervaardigen van een wraaklied! De lijn van Kaïn mondde uit in het brute geweld van Lamech (Gen. 4:23-24). De slechtheid van de mensIn Genesis 6 zien wij de totale verwording van deze cultuur zonder God. De slechtheid van de mens werd alsmaar groter en de aarde was vol verderf en geweld. Na de val wandelde de mens bij het licht van zijn geweten, dat hem in staat stelde goed en kwaad te onderscheiden. Maar het kwaad werd niet direct gestra� en dat leidde tot totale normloosheid en we�eloosheid. Nadat God lang geduld had geoefend, greep Hij in en maakte Hij aan deze situa�e een einde door middel van de zondvloed. Pas nà de vloed volgde de instelling van menselijke overheden om het kwaad – en dan met name het geweld, het bloedvergieten – te bestra�en (Gen. 9:5-6). Zeer waarschijnlijk zien wij in deze vreselijke �jd vóór de vloed ook demonische invloeden aan het werk. Wij lezen in Genesis 6:1-4 over verbintenissen tussen de zonen van God en de dochters van de mensen. En het is aannemelijk om bij de ‘zonen van God’ te denken aan gevallen engelen, die hun oorspronkelijke staat hadden prijsgegeven (vgl. Job 1 en 2; 2 Petr. 2:4; Jud. :6). de zondvloed, die een radicaal einde maakte aan deze onwe�ge verbintenissen, kregen de occulte invloeden een ander karakter door de invoering van de afgodendienst – die niets anders is dan het dienen en vereren van demonen (Deut. 32:17; Joz. 24:2; 1 Kor. 10:20). Abraham werd geroepen uit een wereld waarin de afgoderij gemeengoed was geworden, om de stamvader te worden van een volk dat helemaal voor de HERE zou zijn afgezonderd. Maar de bijzondere ontplooiing van de ac�viteit van de boze vóór de vloed beves�gt de parallel tussen die periode en de �jd die voorafgaat aan de wederkomst van Christus. Want die �jd zal het stempel dragen van een ongekende werking van de satan (Ma�. 24:11, 15, 24; 2 Tess. 2:3vv. ; Openb. 13). De mensen zullen de leugen geloven. Laten wij dus waakzaam zijn en wandelen als kinderen van het licht. God hee� ons niet bestemd tot toorn – Zijn oordelen komen over een goddeloze wereld – maar tot het verkrijgen van de behoudenis door onze Heer Jezus Christus, die voor ons is gestorven, opdat samen met Hem zouden leven (1 Tess. 5:4vv. ). 7. De ark van Noach De betekenis van de ‘wateren’et leven van Noach staat in het teken van de wateren, en wel in tweeërlei opzicht. In de eerste plaats denken wij dan concreet aan het water van de zondvloed, waardoor de toenmalige wereld is vergaan. Het water kan dus een aanduiding zijn van nega�eve zaken, zoals vloek en oordeel (vgl. Ps. 42:8; 66:12; 69:2; 109:18). Maar het begrip ‘water’ hee� in de Schri� ook vaak ook een posi�eve betekenis, omdat het één van de eerste levensbehoe�en van de mens is (vgl. Joh. 7:37-39; 1 Kor. 10:4; Openb. 22:17). Bij de zondvloed kwamen de wateren als een vernie�gend oordeel over de aarde. Noach was alleen veilig voor deze oordeelsvloed, doordat hij zich in de ark bevond die het middel tot redding was voor hem en zijn huis. Maar daarnaast zijn de wateren in de Schri� soms ook een beeld van de woelige en rusteloze volkerenmassa’s (Jes. 8:7, 8; Jer. 47:2; Openb 17:15). Deze �guurlijke betekenis van de wateren zien wij ook in de geschiedenis van Noach, en wel in de periode de vloed. Toen begon er een nieuw �jdperk, waarin de volken over de aarde verdeeld werden en zich als ‘wateren’ in alle rich�ngen verspreidden. In het begin De Ark van de behoudenisDe ark van Noach is ook een prach�g type van Christus als de Ark van onze behoudenis. De ‘wateren’ spreken dan bijbels gezien van de vloed van Gods oordeel (vgl. Ps. 42:8). Buiten Christus zijn wij verloren; dan blij� de toorn van God op ons rusten (Joh. 3:36). Slechts Hem zijn wij veilig voor het gericht, zoals Paulus getuigt: ‘Zo is er dan nu geen veroordeling voor hen die in Christus Jezus zijn’ (Rom. 8:1). Christus hee� het oordeel ondergaan voor allen die tot Hem de toevlucht hebben genomen en daardoor veiligheid en vrede in deze Ark hebben gevonden. De wateren van Gods oordeelsvloed zijn voorgoed geweken, want de Here Jezus hee� ons overgebracht naar ‘een nieuwe wereld’, waar wij op een veilige grondslag voor Gods aangezicht staan: de grondslag van de opstanding. De nieuwe posi�e van de christen komt ook tot uitdrukking in zijn doop: het waterbad dat enerzijds spreekt van de dood, maar anderzijds ook van de opstanding tot een nieuw leven (Rom. 6:3-4; 1 Petr. 3:20-21). In het leven van Mozes zien wij iets dergelijks. Mozes werd in een biezen kistje toevertrouwd aan de wateren van de Nijl en zó door het water heen gered. Hij werd ‘begraven’ in de wateren van de rivier en zo gered door het water heen, uit het water getrokken (dat is ook de betekenis van zijn naam). Genesis 6 en Exodus 2 gebruiken hetzelfde Hebr. woord voor ‘ark’ of ‘kist’. De ark van Noach wordt beschreven als een houten kist met een lengte van driehonderd el, een breedte van vij�ig el en een hoogte van der�g el (dus ongeveer 150 meter lang, 25 meter breed en 15 meter hoog). Er waren drie verdiepingen in aangebracht, met vakken of kamers die dienden als woonruimten en voorraadkamers. Er was een ingang in de zijkant, een deur die door God Zelf werd toegesloten (Gen. 6:16; 7:16). Ook was er een lichtopening van boven, een venster dat later door Noach werd geopend om de raaf en de duif uit te laten (Gen. 8:6-8). Wanneer wij de ark van Noach bezien als een type van Christus als de Ark van de behoudenis, dan spreekt het als de vrucht van de aarde van Zijn waarach�ge (vgl. Jes. 4:2; 53:2). Er is één Middelaar tussen God en mensen, de Mens Christus Jezus (1 Tim. 2:5). 7. De ark van Noach Noach moest de ark van binnen en van buiten bestrijken met – in het Hebreeuws is dit het grondwoord voor ‘verzoening’. Dit is een beeld van de bedekkende, verzoenende kracht van Christus’ kruisdood. Zijn bloed bedekt onze zonden, maakt ons aangenaam voor God en verlost ons van de komende toorn. van de ark was in de zijkant. Bij de zijkant van de ark kunnen wij denken aan de doorboorde zijde van Christus, die de weg tot behoud voor zondaars opende (Joh. 19:34-35; 1 Joh. 5:6-9). Christus is de Deur. Als iemand door Hem binnengaat, zal hij behouden worden (Joh. 10:9). De vakken of kamers (le�. ‘nesten’) in de ark getuigen van de beschu�ng en de zekerheid die het deel is van allen die in Christus zijn en (ver)blijven: ‘En nu, kinderen, blij� in Hem’ (1 Joh. 2:28). Op die manier fungeert Hij voor ons als heiligdom (vgl. Jes. 8:14). Evenals bij de ark waren er later bij de tempel kamers beschikbaar op drie niveaus, op drie verschillende verdiepingen (Gen. 6:16; 1 Kon. 6:4-5). In het huis van God zijn vele woningen, er is plaats voor eenieder die geloo�. Ten slo�e was er aan de ark nog een lichtopening van boven. Evenzo openbaarde Christus licht van boven, licht uit de hemel, in een werelds toneel vol verwarring en duisternis (Joh. 1:9; 3:12, 31-32). Het gereedmaken van de ark van Noach behelst ook een prak�sche les voor gelovige ouders. Zoals Noach de ark toebereidde tot redding van zijn huisgezin (Hebr. 11:7), zo mogen christenouders hun kinderen tot Christus leiden en hen in veiligheid brengen te midden van een wereld die onder het oordeel ligt. Nadat de wateren waren opgedroogd van de aarde, vond de duif die Noach uitliet ten slo�e een rustplaats voor de holte van haar voet. De duif is een beeld van de Heilige Geest (Joh. 1:32-34). De Geest kon op Christus Zelf neerdalen en op Hem blijven rusten, want God had in een welbehagen. Er was niets in Hem dat veroordeling verdiende. Hij was de Reine en Heilige, en daarom kon God Zijn zegel op Hem drukken. In het begin Bovendien hee� de Heilige Geest na het kruis en de opstanding – en Christus’ verheerlijking in de hemel – een permanente rustplaats op aarde gevonden in de Gemeente, de woonplaats van de levende God (Joh. 7:39; 16:7; Hand. 2:33; 1 Kor. 3:16). De wateren van het oordeel zijn voorgoed van ons geweken en God hee� ons Zijn Geest geschonken, ‘de Geest van Zijn Zoon’ (Gal. 4:6). Op grond van het volbrachte werk van Christus kan God nu ook in ons een welbehagen vinden. Op de verlossing door Christus volgt de vervulling met de Heilige Geest, en een wandel in nieuwheid van leven de Geest. Dan zullen wij door de Geest ook vrucht gaan dragen voor God – zoals er op de gereinigde aarde ‘een vers olij�lad’ tevoorschijn kwam (Gen. 8:11; vgl. Zach. 4). 8. Gods verbond met Noach De basis van het verbondadat Noach de ark had verlaten en de nieuwe aarde had betreden, bouwde hij een altaar voor de H en bracht daarop brando�ers van al het reine vee en al het reine gevogelte (Gen. 7:2; 8:20). Zo bracht hij God de eer voor zijn wonderbare redding. Het brando�er, waarvan de aangename geur (of ‘reuk van rust’) voor Gods aangezicht opsteeg, is een beeld van het o�er van Christus waarin God al Zijn welbehagen hee� gevonden (Gen. 8:21; Lev. 1:9; Ef. 5:2; Hebr. 9:14). De grote betekenis van het o�er zagen wij reeds in het leven van Abel en bij het eerste mensenpaar direct na de val. Verder vinden wij in Genesis 22 een aanwijzing dat de Zoon van de Vader Zelf het plaatsvervangende o�er zou moeten worden. De o�ers die Noach hier bracht, vormden de grondslag van het verbond dat God met hem en zijn nageslacht sloot, en met alle levende wezens die uit de ark gegaan waren (Gen. 9:9-10). Krachtens de aangenaamheid van het brando�er leefden Noach en de zijnen voortaan als Gods gunstgenoten op een gereinigde aarde. Zij waren in zichzelf niet beter dan de mensen vóór de vloed, want de gedachten van het menselijk hart bleven ‘slecht van zijn jeugd af’ (Gen. 6:5; 8:21). Maar de waarde van het o�er, waarvan de aangename geur tot God opsteeg en waarin Hij kon rusten, maakte alles anders. In het begin God toonde de mens dus Zijn gunst – met name natuurlijk de gelovigeen zelfs de aarde deelde daarin (Gen. 8:22; 9:11-13). Evenzo toont God nu op