In ontmoeting met het Nieuwe Testament De Koran De Schrift De Thora De Geschriften 20 De Bijbel: een heel belangrijk Boek Het is in de eeuwen na Christus' dood en opstanding meerdere malen voorgekomen dat christenen zijn gestorven omdat ze weigerden de Bijbel bij de, hun vijandige, autoriteiten in te leverenl. In de twintig ste eeuw namen gelovigen in West-Europa grote risico's om de Bijbel te smokkelen naar gelovigen achter het IJzeren Gordijn. Deze gelovigen waren vaak verstoken van Bijbels of van boeken over de Bijbel. Vaak moest een gemeente het met niet meer dan één Bijbel doen. Zelfs vandaag nog worden in sommige islamitische landen mensen die niet de Koran maar de Bijbel geloven, vervolgd en gedood. Miljoenen christenen in China verlangen zeer naar het bezit van een Bij bel. Door allerlei restricties van over heidswege is er echter zeer moeilijk aan Bijbels te komen. Zelfs in westerse landen als Canada en de Verenigde Staten, waar Bijbels niet schaars zijn, wordt de Bijbel jaarlijks nog in grote aantallen gekocht. Met grote regelmaat verschijnen nog steeds nieuwe vertalingen. In de geschie denis van de mensheid is er geen boek dat zo vaak is gedrukt als de Bijbel2. Waarom zoveel aandacht voor een boek? Hoe kan één boek zo'n wereldhis torische rol hebben gespeeld in de op komst en val van culturen en in het wel en wee van zovele mensen? Met de beantwoording van deze vraag zouden vele colleges gevuld kunnen wor den. Die colleges zouden wellicht als titel 'de rol van de Schrift in de wereldge schiedenis' dragen. We kunnen hier niet uitgebreid stilstaan bij deze vraag 3. Wel kunnen we zeggen dat deze vraag een van de redenen is, dat je deze woor den leest. De Bijbel, die uit het Oude en Nieuwe Testament bestaat, heeft de we reld waarin je leeft in belangrijke ma te ge vormd. Of je nu wel of niet persoonlijk in de Bijbel leest, of je nu wel of niet naar de kerk gaat, of je nu wel of niet de prediking hoort, de Bijbel heeft invloed op iedereen in de westerse cultuur. Direct of indirect beïnvloedt de Bijbel, Oude en Nieuwe Tes tament, iedereen in onze cultuur. Hier kun nen we - w.elke overtuiging we ook zijn toegedaan -niet omheen. Oude en Nieuwe Testament Met het Oude Testament bedoelen we de geschriften die God in de loop van vele eeuwen gaf aan het oude volk waarmee Hij op bijzondere wijze Zijn weg ging: Is raël (Deut. 7:7). (In dit boek zal vaak wor den verwezen naar schriftplaatsen; het is goed om ze steeds na te slaan. Voorin het boek staat een lijst met daarin de titels en afkortingen van de bijbelboeken.) Het is een onvoorstelbaar wonder dat God- te midden van een wereld van poly theïsme - Zich openbaarde als de ene en enige God van Israël en van de wereld. God openbaart Zich als de God Die met het volk Israël meegaat: Hij is de God van de geschiedenis . In dit volk van de Hebreeërs of Israë lieten werden mensen als Mozes, David en Jesaja bewogen door de Geest van God, om in menselijke taal goddelijke waarhe den tot uitdrukking te brengen. De ge schriften die daarvan het resultaat zijn, worden onderverdeeld in drie groepen. De eerste groep geschriften heet de Thora (dit woord betekent onderwijzing, aanwijzing, wet). De Thora bevat de vijf boeken van Mozes. De tweede groep ge schriften heet de Profe t en . Deze bevat de grote profeten, zoals Jesaja, en vele kleine profeten, zoals Joël of Obadja. De derde groep heet Geschriften . Zij bevat de his torische boeken, de Psalmen, Spreuken en andere boeken. Samen heten deze boeken binnen de christelijke traditie het Oude Testament. Ze vormen Gods 'oude' testament ('hei lige verklaring') van de schepping van de wereld en de mens, de zondeval en Gods verlossingswerk door de eeuwen heen, ge richt op het herstel van de gevallen we reld. Al deze boeken wijzen heen naar een Persoon Die de wereld zal verlossen van de zonde en Die vrede en gerechtigheid zal brengen: de Verlosser of Messias. Het Oude Testament ziet uit naar de komst van de Messias. Het Nieuwe Testament spreekt van een vervulling vanwat in het Oude Testament wordt voorzegd. Het is het 'testament' van Gods verlossingswerk voor een nieuwe tijd. De Messias, Jezus Christus, is gebo ren uit de maagd Maria Oes. 7:14), te Beth-
De Bijbel: in het westen eeuwenlang een bestseller, in andere delen van de wereld moeilijk verkrijgbaar. lehem (Micha 5:2). Een profeet, genaamd Johannes, kondigt Zijn komst aan (Jes. 40:3; Matth. 3:3). Jezus predikt in Galilea, zoals Jesaja het profe teerde (Jes. 9:1-2) . Hij krijg t ve le vo l ge li n gen e n verricht vele wonderen en tekenen (Ma tth. 12:15-21; zie ook Jes. 42:1-14) . Zijn boodschap blijft voor vel en verborgen (Matt h. 13:13-15), zoals in h et Waarom het Nie uwe Testa m ent best uderen? Oude Tes tament is voorzegd (Jes. 6:9- 10). Omda t Zijn boodschap en persoon een aanstoot waren voor vel en (Matth. 15:3-9; zie ook Jes. 29:13) werde n stappen onder n omen om Hem mo n d d ood te maken. J ezus voorzag Zij n dood en Hij wist dat zelfs Zijn discipe l en Hem in dat uur zou den verlate n, zoals het in het Oude Tes ta- Apocriefen van het Oude Testament De rooms-katholieke en sommige oosters-orthodoxe kerken erkennen onderstaande geschriften als de Heilige Schrift. Protestanten erkennen alleen hun histor is c he en religieuze waarde en betekenis , maa r niet hun geestelijk gezag: Toevoegingen aan het boek Esther Baruch Baäl en de draak Eccles iasticus (Wijsheid van Jezus Sirach) Ezra I en 11 Judith Brief van Jeremia I- IV Makkabeeën Gebed van Azarjah Gebed van Manasse Psalm 151 Het lied van de drie Joden Suzanne Tobit Wijsheid van Salomo 21
In ontmoeting met het Nieuwe Testament 22 ment reeds geprofeteerd is (Matth. 26:31; zie ook Zach. 13:7). Maar Hij voorzegde ook dat Hij uit de dood zou opstaan (Matth. 26:32). Het Nieuwe Testament kondigt aldus de komst aan van de Messias, die in het Oude Testament verwacht wordt. Beide testamenten wijzen heen naar een eeuwige wereld achter de zichtbare wereld, een we reld van hemelse heerlijkheid voor wie God zoeken, maar van oordeel voor wie zichzelf zoeken. Beide testamenten vor men samen de Bijbel. We zullen bij de be handeling van het Nieuwe Testament vaak verwijzen naar het Oude Testament. Ze horen bij elkaar. Maar onze hoofdaandacht gaat uit naar het Nieuwe Testament. Sommige moderne Bijbels bevatten een afdeling met apocriefe of deuterocano nieke boeken van het Oude Testament. Deze boeken zijn geschreven na de laat ste oudtestamentische profeet, Maleachi (rond 430 voor Chr.) en met name in de periode van 200 voor Chr. tot 100 na Chr. Ze bevatten waardevolle historische en re ligieuze gegevens. Binnen de protestantse traditie wordt echter volgehouden dat deze boeken niet voldoen aan de kenmerken van godde lijke inspiratie, waaraan de boeken van het Oude en Nieuwe Testament voldoen. Jezus en de a pos telen ei teren deze boeken ook niet als de Schrift. Wanneer we hier deze geschriften citeren, dan doen we dat vanwege hun historisch en religieus be lang, niet vanwege hun openbaringsge halte. Waarom het Nieuwe Testament bestuderen? Het Nieuwe Testament heeft de wereld veranderd en daarom heeft het ook jouw wereld veranderd. Dat is al een goede reden om het te bestuderen. Dit boek wil je daarmee helpen. Maar laten we ook naar enkele andere redenen kijken, die de stu die van het Nieuwe Testament rechtvaar digen. Het openbaart God Wanneer de gelovigen bijeenkomen in de eredienst, loven ze God in Zijn groot- heiden hoogheid. Wie kent niet de hymne 'Our God is an awesome God' : Our God is an awesome God. He reigns in heaven above With wisdom , power, and love. Our God is an awesome God. (Onze God is ontzagwekkend. Hij regeert in de hemel daarboven Met wijsheid, liefde en macht. Onze God is ontzagwekkend .) God openbaart Zich. 'Hij is niet ver van een ieder van ons' (Hand . 17:27). Hij doet dit via de Bijbel. God is ook aanwezig in het Nieuwe Testament. De woorden zijn Gods woorden. Je ervaart dat ook, wan neer je de woorden leest of wanneer je de psalmen zingt. God is op geestelijke wijze aanwezig in de woorden die door mid del van vele schrijvers tot ons kwamen. Zoals Petrus het zegt in een van zijn brie ven: 'Want de profetie is voortijds niet voortgebracht door de wil van een mens, maar de heilige mensen Gods, door de Heilige Geest gedreven zijnde, hebben gesproken' (2 Petr. 1:20-21). Daarom is het Nieuwe Testament het waard om be studeerd te worden: het is Gods Woord. In een chaotische wereld waarin niets zeker en vast is, is er iets dat ons houvast biedt. Er is een licht op ons pad. Er is be tekenis en zin in de dingen. Er is, veel meer dan velen zelfs maar vermoeden, ook waarheid . Het is van grote persoonlijke betekenis De tweede goede reden om het Nieuwe Testament te bestuderen, volgt uit de eer ste . Omdat de Schrift van goddelijke oor sprong is, is zij ook van de grootste per soonlijke betekenis. De richting die ons hele leven zal inslaan, is afhankelijk van ons omhelzen of verwerpen van Gods Woord. Gods Woord vraagt ons om een keuze. We kunnen de Bijbel niet vrijblijvend lezen. Op elke bladzijde wordt de lezer betrokken bij hetgeen er wordt gezegd. De Schrift doet voortdurend een beroep op de lezer. Voortdurend klinkt de oproep 'Wees een dader van het Woord' door- in directe of indirecte zin. Uiteindelijk zul len we immers door God geoordeeld wor den (Hebr. 9:27).
Is alles relatief? In zijn bestseller "The Closing of the American Mind" schreef nu wijlen Allan Bioom: 'Er is één ding waar je als hoogleraar zeker van kunt zijn: vrijwel elke student die de universiteit binnenkomt, gelooft dat de waarheid relatief is'. En inderdaad, overal waar je je oor te luisteren legt inzake ethische en religieuze kwesties, hoor je het woord 'relatief' . Alleen God heeft een volledige kennis van de waarheid (Rom. 11 :33-34) . Maar hoewel mensen een beperkte kennis hebben, is er oo k veel kennis die God hun heeft geopenbaa rd (Deut . 29:29) . Wanneer we de Bijbel aanvaarden als het geïnspireerde en betrouwbare Woord van God, dan is t en minste één ding in de wereld niet relatief: de Bijbel. Petrus, Paulus en andere bijbelschrijvers hadden een hoge achting voor de Schrift (2 Tim. 3:16) . Dit wil niet zeggen dat ze meenden alles te weten . Maar ze waren ervan overtuigd dat ze iets wisten, omdat God het gesproken had . Als God met gezag en op betrouwbare wijze spreekt- en ook Jezus Christus getui gt daarvan (Joh . 1 0:35; 17:17)- dan is niet alles relatief. Er is een uiteindelijke norm, een vast punt buiten onszelf . Waarom het Nieuwe Testament bestuderen? We kunnen bepaalde dingen zeker weten omdat God Zelf ze gesproken heeft. Wel moeten we toegeven dat er een mate van relativiteit is in onze perceptie van wat de Bijbel zegt. We kunnen niet altijd zeker weten of onze waarneming goed is en of we het juist zien. Maar dit betekent nog niet dat alles twijfelachtig is. Door de eeuwen heen is er een grote mate van overeenstemming bereikt over de kerninhoud van de Bijbel. Alleen in de moderne tijd hebben geleerden die kern in twijfel getrokken (zie hoofdstuk 1 0). We moeten voor ogen houden dat we niet een boek vereren, maar dat we God in Christus aanbidden, zoals Hij tot ons komt in Zijn geopenbaarde Woord. God gebruikt de Bijbel 'die u wijs kan maken tot zaligheid, door het geloof, hetwelk in Christus Jezus is' (2 Tim . 3: 15) . En Christus zei tegen de sceptici : 'Maar zo gij zijn (Mozes') schriften niet gelooft , hoe zult gij Mijn woorden geloven?' (Joh . 5: 47). Zelfs in onze relativistische eeuw mogen volgelingen van Christus bouwen op de woorden van hun Meester, Die gezegd heeft: 'De hemel en de aarde zullen voorbijgaan, maar Mijn woorden zullen geenszins voorbijgaan' (Matth. 24:35) . Het Nieuwe Testament is het middel waardoor God zoeke nd e mensen tot de verlossing leidt. Het biedt een antwoord op onze vragen. Er zijn vele vragen, die om een antwoord roepen. We zoeken in ons leven naar de weg die we moeten gaan. We weten wat zoeken is. Het is soms ondraaglijk zwaar om onze weg te gaan, haar te zoeken en te vinden. gezuiverd en verlost worden, zo dat er een volmaakter leven in mij groeien kan? Al deze vragen zijn vragen van iemand die op zoe k is. Het Nieuwe Testament is geen recept voor een kant-en-klaar-oplos sing van al deze vragen. Wel is het mach tig. Het plaatst ons uit onszelf tege nover een Ander, God, Die ons hoort , begrijpt , overtuigt en heelt. We hoeven niet zelf alle antwoorden te vinden op onze vragen . We kunnen het ook overgeven en uit handen geven aan God. Enkele belangrijke en veel gestelde vra gen zijn: Wie ben ik? Waarom besta ik? Is er iemand die werkelijk van mij houdt? Wat is de zin van het leven? Waarom is er zovee l kwaad en zoveel leed? Wat zal er met de arme, vervuilde planeet aarde ge beuren? Wat is het lot van het menselijk ras? Wat is mijn bestemming? Waarom doe ik dingen die verkeerd zijn? Kan mijn schuld vergeven worden? Kan mijn leven Het Nieuwe Testament is het waard om bestudeerd te worden omdat het een ge nademiddel is. Wanneer we het lezen met de honger van de behoeftige ziel en niet met de arrogantie van de scepticus, dan opent het perspectieven van diepte, ge nade, zuiverheid en vreugde. 23
In ontmoeting met het Nieuwe Testament ------------ --------------------- Grote culturen uit het verleden leven voort in het heden. Niet alleen de Bijbel, maar ook de Griekse beschaving vormt de erfenis van het verleden. 24 Het opent een weg tot diepe en per soo nlijke verandering. Het opent de weg tot het kindschap van God. Het ontsluit de weg naar h et leven in de meest om vattende en rijke zin van het woord, nu en in de komende eeuwen. Het is een belangrijke cultuurbron Wijlen professor Allan Bloom van de uni versiteit van Chicago was geen christen , maar hij kon vol vuur spreken over de be tekeni s van de Bijbel in het leven van zijn grootouders: 'M ijn grootouders waren, verge leken met onze kennis, eenvo udi ge mensen. Mijn groo tvader had een nederig baantj e. Maar hLm hui s was vol geeste lijke rijkdom omdat a lles wat er gedaan werd in het teken stond van de geboden van de Schrift en hun uit l eg van de bijbelverhalen . Hun le vens weerspiegelden zic h in de hon derden voorbeeldfigure n die vanuit de Schrift tot hen kwamen.' 4 Bloom vervolgde zijn verhaal met enkele opmerkingen over het belang van de Bij bel in cultureel opzicht: 'Ik denk ... dat een leven dat is ge ba seerd op de Bijbel dichter bij de waarheid staat, en dat h et toegang bi edt tot een diep ere zoektoc ht naar en bilmengaan in kennis van het wezen van de dingen. Zonder grote openbaringen, episch edrama 's e n filosofieën zien we nie ts en z ijn we in nerlijk leeg. De Bijbel is niet h et enige mid del dat de geest voedt, maar zonder een boek van een zelfde ernst, gelezen met de ernst van de mogelijke gelovige, zal de gees t zijn honger niet kunnen still en .' 5 We hebben aandacht besteed aan het belang van de Bijbel in geestelijk opzicht. Bloom vestigt de aandacht op de culturele betekenis van de Bijbel voor het denken . De Bijbel heeft de grote denkers altijd be ziggehouden. Wie werkelijk in gesprek wil met het denken van onze cultuur, kan niet om het gesprek met de Bijbel heen. De Bij bel is een van de belangrijkste bronnen van onze beschaving . Dit zal ze lfs de me est anti-christelijke geleerde of kunstenaar er kennen . In het dagelijkse taalgebruik vindt men talloze sporen terug uit de cultuur van de Bijbel. De Bijbel heeft een hele wereld van uitdrukkingen, woorden en symbolen ge vormd. We kunnen dit niet meer weg denken uit onze cultuur. Uit onderzoek blijkt dat het in onze cul tuur met de bijbelkennis echter slec ht ge steld is. Er is bijna sprake van analfabe tisme in dit opzicht. Er wordt nog wel
Eerbied voor het Oude Testament Een kleine twee eeuwen voor het ontstaan van het christendom toonden Joodse gemeenschappen een zelfde liefde en eer bied voor de Schrift als Jezus Christ us en de vroege kerk deden . De volgende tekstselec tie uit de apocriefen van het Oude Testament maakt dit goed du idelijk. De vij andige koning is Antiochus IV Epifanes , Syrisch heerser over Jeruzalem (175 - 163 voor Chr.): ' ... De ko nin g zond een Ath eense senat or (naar Jeruzalem ) om de joden te dwingen de wetten van hun God en van hun vaderen te verlaten, en ook om de tempel te Jeruzalem te ontheiligen en te wijden tot tempel van Zeus... Hard en zeer wreed was de uitbarsting van het kwaad. De tempel was vervuld van uitspattingen en drankfestijnen door de heidenen, die met hoeren dolden en gemeen schap hadden op geheiligde plaatsen. ... Het gebeurde nu dat zeven (Joodse) broers en hun moeder werden gevangen genomen en ver volgens door de koning met behulp van geseling werden gedwongen om onrein varkensvlees te eten. Eén van hen, hun woordvoerder, zei: 'Wat denkt u hiermee te bereiken? We sterven liever dan dat we de wetten van onze vaderen zouden schenden .' De koning werd razend en beval dat pannen en ketels moesten worden verhit. Hij beval dat de tong van de man moest worden uitgetrokken en dat ze hem zouden scalperen en zijn handen en voeten afhakken, terwijl zijn moeder en broers toekeken. Toen hij geheel en al hulpeloos was, maar nog wel ademde , beval de koning hun om hem in het vuur te gooien en hem te braden in een pan. De rook uit de pan verspreidde zich, maar de moeder en de broers moedigden elkaar aan om rechtvaardig te sterven, zeggend: 'De Heere God waakt over ons en is bewogen over ons , zoals Mozes heeft gezegd ... ' (2 Makk . 6:1-2a, 3-4a; 7:1-Ga) Waarom het Nieuwe Testament bestuderen? verwezen naar de Bijbel, maar veelal kent men de teksten zelf niet meer. Een deel van de decadentie van de westerse cul tuur is te verklaren uit het verlies van ken nis van de Schrift. We spreken hier over de culturele bete kenis van de Schrift. We bedoelen ermee het geheel van kunst en wetenschap en van de maatschappelijke organisatie. De Bijbel is deel van de gemeensc happelijke identiteit van de westerse wereld. Zonder het verleden te verheerlijken, kan gesteld worden dat de kennis van de Bijbel- zeker onder jongeren- geringer is dan enkele decennia geleden. Een nieuwe aandacht voor de Bijbel zou perspectief kunnen bieden op een betere toekomst. Vaak weten jongeren bijvoorbeeld de betekenis van de religieuze feestdagen niet meer . Ze kunnen zich bij kerst nog wel iets voorstellen, maar bij de andere feesten vrij wel niets meer. In het onderwijs wordt hier ook minder aandacht aan besteed dan vroeger. De Bijbel is meer dan een cultuur bron. Zij die door het lezen van de Schrift de wissels van hun leven omgezet hebben, zullen de Bijbel vooral als middel tot de verlossing verstaan. Dat is zij in de eerste plaats . Tegelijk moeten zij zich ook bewust zijn van de culturele betekenis van de Schrift. Omgekeerd zal iedereen die zich enigs zins de westerse beschaving heeft eigen gemaakt, moeten erkennen dat het Nieuwe Testament diepe inzichten bevat over de mens en de menselijke omgang : zuiverheid, naastenliefde, opoffering, en zovoorts. 'Ongeacht wat we over Hem denken of geloven, moet iedereen erkennen dat Jezus Christus de belangrijkste Persoon is in de westerse cultuur van de afgelopen twee millennia.' 6 De belangrijkste bron van ken nis over Zijn leven is het Nieuwe Testa ment. Waarom juist deze 27 boeken? Het Nieuwe Testament bestaat uit vier Evangeliën, één boek (Handelingen) dat het ontstaan en de verbreiding va n de vroege kerk beschrijft, 21 brieven en een 25
In ontmoeting met het Nieuwe Testament Dode-Zeerollen Canon 2 Makkabeeën Christenen spreken vol eerbied over de Schrift omdat zij doorGod geïnspireerd is. profetisch boek. Wat maakt deze 27 do cumenten zo uniek? Het Oude Testament als richtlijn voor de canon van het Nieuwe Testament In de tijd van Jezus (de eerste eeuw na Chr.) bestond het Oude Testament reeds zoals we het nu kennen. Niemand weet precies wanneer en hoe dit proces van canonvorming tot stand is gekomen. Dit vormt een punt van voortdurende we tenschappelijke discussie. Maar bronnen uit de eerste eeuw, zoals het Nieuwe Tes tament, de Dode-Zeerollen en de Joodse schrijver FLAVIUS JosEPHUS (zie het vol gende hoofdstuk) bevestigen dat er een eenvormige en erkende verzameling boe ken bestond. Er was een algemene overeenstemming onder Joodse geleerden, dat God Zijn wil in deze geschriften geopenbaard heeft aan Zijn volk en ook aan de gehele wereld. Deze openbaring is vastgelegd in de reeds genoemde drie verzamelingen: Thora, Profeten en Geschriften. Deze boeken zijn de norm van het ge loofsleven van Gods kinderen geworden. Ze vormen tezamen een canon, een ge zaghebbende verzameling documenten. Het Joodse volk gebruikte deze canon als de basis van hun persoonlijke en ge meenschappelijke leven. Het hele leven werd erdoor omvat. Het boek 2 Makkabeeën getuigt van de marteling en dood van een moeder en zeven zonen, als gevolg van hun weige- ~~~ ""•Ti�✀縀縀뜀縀縀 .. '1~"<~,-'~ ~- : w~ ~::. ~- - ------- _::..: ~--- -- .. -~- "" .~- '" ~;::~ p ~;,: 26 ring om, ten tijde van ANTIOCHUS EPIFA NES (ongeveer 170 voor Chr. ), de wet van Mozes te breken. De grond van hun wei gering om de wet van Mozes te breken, was hun geloof dat God in de wet van Mozes Zijn eeuwige wil bekendgemaakt heeft. Hun moedige vertrouwen in de Schrift is kenmerkend voor het diepe res pect en ontzag dat het Joodse volk heeft voor de openbaring- ook al interpreteert men de Schrift op verschillende wijze? Jezus Christus sprak als Jood toen Hij zei: 'Wij aanbidden wat wij weten, want de zaligheid is uit de Joden' Goh . 4:22) . De door Hem gestichte gemeenschap van de kerk erkende de Joodse Schrift, het Oude Testament, als de basis van haar bestaan. Maar omdat Jezus het Oude Testament vervulde, moest hiervan ook getuigenis worden afgelegd. Dit gebeurde in de 27 geschriften die het Nieuwe Testament zouden gaan vormen. Met andere woorden, het Oude Testa ment functioneerde als richtlijn en model voor de canonvorming van het Nieuwe Testament. Het was logisch dat, nu de ver wachting van de verlossing in de Schrift weerslag had gevonden, ook de vervul ling daarvan een schriftelijke en canonieke gestalte zou krijgen. En dat is ook gebeurd. De eminente nieuwtestamenticus Bruce M. Metzger heeft het zo gezegd: 'Het geloof in een geschreven geloofsregel was primitief (dat wil zeggen: bestond vanaf het vroegste begin van de kerk) en apos tolisch '.8 Om die reden zullen wij het Nieuwe Testament ook voortdurend met het hoog ste respect tegemoet treden. Het goddelijke auteurschap van het Nieuwe Testament: inspiratie Er is nog een andere reden om de 27 boe ken van het Nieuwe Testament met eer bied tegemoet te treden: ze zijn door God geïnspireerd . Reeds aan het begin van Zijn prediking verkoos Jezus de twaalf discipelen, die (met uitzondering van één) Zijn woord na Zijn hemelvaart aan de wereld zouden verkondigen. In de nacht waarinJudas Is kariot Hem verraadde, gaf Jezus de elf dis-
De 27 boeken van het Nieuwe Testament 'Het is goed om alle boeken van het Ni euwe Testament nog eens op te no emen : v ier Evangeliën, te weten : M a ttheü s, Ma rkus, Lukasen Johannes ; de Handelingen van de a post elen ; de zeven zogeheten 'alge men e brieven ' van de apostelen : é én van Jakobus , twee van Petrus, drie van Johannes en één van Judas; veert ien brieven van Paulus: Romeinen, 1 en 2 Ko rinthe, Galaten , Efeze, 1 en 2 F ili ppens e n, 1 en 2 Kolossensen , 1 en 2 The ssalon icen ze n, Hebreeën, 1 en 2 Timotheüs, Titus en F ilemon ; ten slotte de Openbaring van Johannes .' Evange lie Inspiratie Concursus - Athanasius (c a . A .D . 296-373) cipelen inzicht in hun toekomstige taak. Na Zijn dood en ops t anding zou Gods Geest over hen komen om hen te leiden in de waarheid. In Christus ' eigen woor den: 'De Trooster, de Heilige Geest, Die de Vader zenden z al in Mijn ·Naam , Die zal u alles leren, en zal u indachtig maken alles, wat Ik u gezegd heb' Goh . 14:26). 'Warmeer de Trooster zal gekomen z ijn, Die Ik u zenden zal van de Vader , namelijk de Geest der waarheid, Die van de Vader uit gaat, Die zal van Mij getuigen. En gij zult ook getuigen, want gij zijt van het begin met Mij geweest' Goh. 15:26--27). 'Nog vele dingen heb Ik u te zegge n, doch gij kunt die nu niet dragen . Maar warmeer Die zal gekomen zijn, namelijk de Geest der waarheid, zalllij u in al de waarheid leiden; want llij zal van Zichzelf niet spreken, maar Waarom het Nieuwe Testament bestuderen? zo wat Hij zal ge hoord hebben , zal Hij spre ken, en de toekomende dingen zal Hij u ver kondigen ' Goh . 16:12-14). Er kunnen twee dingen worden gezegd naar aanleiding van deze uitspraken van Jezus. Het eerste is, dat na het heengaan van Christus de Heilige Geest de discipe len zal onderwijzen en hen zal herinneren aan de woorden die Jezus tot hen heeft ge sproken. Op deze basis zullen de discipe len getuigen van Christus zijn. De Geest zal hen leiden in de waarheid en voor zeggen wat zal gebeuren. De woorden ves tigen een unieke verbinding tussenJezus Christus en een kleine groep van Zijn vroegste volgelingen. Hij koos ervoor om via hen Zichzelf te openbaren met het oog op de komende generaties. Na Zijn dood zou de Heilige Geest de waarheid onder hen bevestigen over de Persoon en het werk van Jezus . Zijn discipelen staan reeds in de kracht van Christus' onderwijs en wonderdaden, maar door de Heilige Geest worden zij gezaghebbende getuigen van het Evangelie van Jezus Christus. Het Nieuwe Testament is de door Christus Zelf gewilde weerslag van Zijn woorden en daden. 9 Het tweede is dat Jezus' woorden ons wijzen op wat de theologen in spi rati e noe men. De Heilige Geest werkte in de har ten van Jezus' volgelingen om getrouw verslag te doen van Zijn daden en woor den en dat uiteindelijk op schrift te stel len. Het samengaan van goddelijke en menselijke elementen hierin wordt ook wel con cu rs us genoemd. Zoals Gerhard Maier schreef: 'De openbaring, gevormd door de Heilige Geest en vormgegeven door mensen, komt ons tegemoet als een samenhangend geheel... Toen de Schrift vorm kreeg, werden Gods Woord en het mensenwoord met elkaar ver weven: God wilde doelbewust via mensen tot mensen spreken (2 Petr. 1:21). Zoals Chris tus zowel waarachtig God als waarachtig mens is, niet twee personen maar één per soon, de Zoon van God, zo is de Schrift te gelijkertijd Gods Woord en men se nwoord , niet twee 'woor den'. Het is en blijft uiteÎll delijk Gods Woord.'JO Dit alles wijst ons op de tweede reden waarom we het Nieuwe Testament ern stig moeten nemen. Het is door God geïn spireerd, zoals ook de apostel Paulus het 27
In ontmoeting met het Nieuwe Testament Romeins reliëf van een schrijver. 28 zegt - en zijn woorden zijn op zowel het Oude als het Nieuwe Testament van toe passing: 'Al de Schrift is van God ingege ven' (2 Tim . 3:16). Erkenning van de canon in de kerk Een derde reden waarom we het grote belang van het Nieuwe Testament erken nen, is gelegen in het grote belang dat de vroege kerk eraan toekende. In de periode van de tweede tot de negende eeuw na Christus werden tal van evangeliën, brie ven, handelingen en openbaringsboeken geschreven, die de pretentie voerden dat ze het geopenbaarde woord van God waren. Er is veel discussie over deze ge schriften geweest. Vervolgde christenen wilden weten voor welke geschriften en voor welke boodschap zij hun leven in de waagschaal stelden. Priesters en theologen zochten naar een antwoord op deze vraag. In de loop van ongeveer drie eeuwen is hieruit de canon zoals wij hem nog steeds kennen, ge groeid. Deze canonbevat een norm waar aan alle boeken kunnen worden gemeten. De boeken moeten de kenmerken van apostolisch auteurschap dragen (dat wil zeggen, ze moeten geschreven zijn door Jezus ' discipelen). Ze moeten duidelijk af komstig zijn uit de eerste eeuw (de meeste niet-canonieke geschriften zijn van later datum). Ze moeten de apostolische bood-schap van het ware Evangelie van Jezus Christus bevatten. De 27 geschriften van het Nieuwe Tes tament zijn de boeken die in de vroege kerk erkenning kregen. Het is daarom te recht dat deze canon vandaag nog wordt gevolgd . Hierin erkennen we de werking van de Geest en van Gods voorzienigheid in de vroege geschiedenis van de kerk. De Schrift geeft ons het juiste levenskader aan (zie 2 Tim. 3:16). Enkele jaren geleden stelde een theoloog, die het goed recht van de canon van het Nieuwe Testament niet erkende, dat er kenning van deze canon erop neerkomt dat we onszelf onder het gezag plaatsen van de bisschoppen van de tweede tot de vierde eeuw .1 2 Hij stelt onder meer het volgende: 'De debatten over de canon waren zo hevig dat geen enkele kerkvergadering vóór Trent e in de zestiende eeuw tot een uiteindelijke be slissing kwam.'B Dit is echter historisch onjuist. De vroege kerk heeft de canon niet afgedwongen of opgelegd. Een andere theoloog zegt het veel beter: 'In de grond van de zaak werd de canon niet door individuen of concilies gecreëerd . In tegendeel, men kwam door het zelfgetui g e nis van de geschriften tot erkenning van hun gezag voor de kerk.' 14 We kunnen onze cynische geleerde mee delen dat verwerping van de canon het zelfde is als je plaatsen onder het gezag van de moderne geest van ongeloof in Jezus Christus en Zijn gezag in de kerk via de Schrift. De betrouwbaarheid van de tekst van het Nieuwe Testament Pas in de vijftiende eeuw is de drukpers uitgevonden . Daarvóór werden geschrif ten met de hand overgeschreven. Een handgeschreven tekst noemen we een ma nuscript. Alle geschriften van het Nieuwe Testa ment zijn in manuscriptvorm bewaard ge-
Griekse manuscripten van {gedeelten of het geheel van) het Nieuwe Testament Gecatalog iseerde papyri: 96 manus cripten Gecatal o gis eerde uniciaJen of majuskels : 299 manuscripten Gecata log iseerde minus ke ls 2 812 m anusc ripten Ge catalog iseerde lectiona ria 2281 manuscripten Totaal Manuscript Papyrus Uncialen Lec t ionaria 5488 manuscripten bleven. Onze vertalingen zijn op deze ma nuscripten gebaseerd. Zoals iedereen die wel eens iets over schrijft weet, is het gevaar groot da t er overschrijffouten ontstaan. Aangezien er soms zelfs een tijdsafstand van duizend jaar ligt tussen een manuscrip t en zijn ori gineel, is de vraag gerechtvaardigd of we wel zeker kunnen zijn van de betrouw baarheid van de oorspronkelijke tekst. Naast het overschrijven levert ook het vertalen van de teksten problemen op. Kunnen we er zeker van zijn dat onze En gelse of Nederlandse vertalingen van de Bijbel betrouwbaar zijn? Gaat er niet veel verloren in een vertaling? Zien we in een vertaling nogwat Lukas oorspronkelijk in het Grieks wilde zeggen? De overvloed aan getuigenissen Gelukkig kan het antwoord volmondig ' ja' zijn. Een belangrijke reden is dat het Nieuwe Testament verreweg het best-ge documenteerde boek van de klassieke oudheid is. Recentelijk zijn meer dan 5000 manuscripten, die ten minste één fragment van het Nieuwe Testament bevatten, ge catalogiseerd. De vroegste tekstbronnen zijn geschreven op papyrus, een van riet gemaakte papiersoort. Ruim 300 andere manuscripten zijn zo geheten majuskels of uncialen, dat wil zeggen, handschriften met in unciaal of hoofdletters geschreven fragmenten (veelal op leer). De grootste groep betreft de minuskels of cursieve tekstfragmenten, voornamelijk uit Byzantium in de negende eeuw. Ten slotte zijn er de lectionaria, boe ken die in de kerk werden gebruikt en die schriftgedeelten bevatten. Waarom het Nieuwe Testament bestuderen? Een kleine tijdsafstand tussen de vroegste handschriften en de oorspronkelijke geschriften Een andere reden voor ons vertrouwen in onze kennis vanwat de schrijvers van het Nieuwe Testament oorspronkelijk hebben geschreven, is de korte tijdsafs t and tussen het moment dat zij hun boeken schreven en de vroegste manuscripten van (ge deelten van) die boeken . Het is niet ongebruikelijk dat bij een kloof van meer dan duizend jaar tussen de bron en zijn eerste manuscript, er een duidelijk onderscheid wordt gemaakt tus sen die twee. Bij het Nieuwe Testament ligt dit echter anders: 'Sommige papyrus manuscripten die bewaard zijn gebleven, zijn minder dan een eeuw jonger dan hun origineel'.lS Een papyrusfragment van het Evange lie van Johannes , gevonden in EGYPTE, wordt in ongeveer 125 na Chr. gedateerd. Dit is nauwelijks een generatie jonger dan de schrijfdatum van dit evangelie, die ge schat wordt op 90 na Chr. Een recente stu die dateert zelfs een manuscript van het Evangelie van Mattheüs in 60 na Chr. 16 Tekstversies bij de kerkvaders Een andere basis voor het optimisme over onze kennis van de oorspronkelijke tekst is de wijde verbreiding van het Nieuwe Tes tament in tal van zogeheten' oude versies'. Toen het Evangelie zich verbreidde in de oude wereld, werd het door kerkva ders en geleerden vertaald in het Syrisch, het Latijn en het Koptisch. Er bestaan al leen al8000 Latijnse manuscripten! Deze versies zijn op zichzelf minder be langrijk dan de manuscripten van de oor spronkelijke tekstfragmen ten, maar op sommige punten zijn ze van groot belang . Over het geheel genomen versterken ze het vermoeden dat de gevonden manu scripten voldoende betrouwbaar zijn. De geschriften van de vroege kerkva ders vormen nog een andere bron voor de tekstgeschiedenis. Vele kerkvader s, zoa ls CL EMENS VAN RoME (95 na Chr.), J usTINUS DE MARTELAAR (150 na Chr.) , lRENA EUS (170 na Chr.) en 0RJG!NES (250 na Chr.), citeer den het Nieuwe Testament in geschriften, die veelal ook nu nog voorhanden zijn. Hierdoor verschaffen ze ons een beter in zicht in de betrouwbaarheid van de vroege teksten en manuscripten zelf. 29