Kerk binnenstebuiten

woord vooraf Bijna overal in Nederland ziek ik dat er een kloof is ontstaan tussen de kerk en de omgeving. En op de een of akndere manier lijkt het alsof bei- de partijen dat graag zo willen houden. Wat gaan we doen als de kerk, als datgene wat ons van de ander scheidt, ons ook veiligheid biedt? Het lijkt alsof de kloof nog net iets tke groot is om te overbruggen. Maar we willen wel en de tijd is er misschien kwel rijp voor: Er moet vast een mogelijkheid zijn om die enorme spkrong in, laten we zegggen, 10 kleine sprongetjes wél te kunnen wagen. Die gedachte heeft me de afgkelopen jaren vastgehouden en is uiktgegroeid tot Kerk binnenstbuiten: In ’t klein, spelenderwijs oefenen wat we in het groot terugk willen zien. Voor je ligt een boekk, bestaande uit 10 hoofdstukken, dat je langs ver- schillende levels leidt. Elk level is opgebouwd uit verhalen, quotes, een betoog, een speciaal geschreven song, spelopdrachten en een online k reactie van een schrijver of theoloog. Ik hoop dat deze ingrediënten je helpen om in beweging te komen. Spreekt een onderdeel je niet aan? k Sla het gerust over, maar probeer dan een kandere insteek. Vind uit wat voor jou werkt. Het gaat er uiteindelijk om dat je aangemoedigd kwordt op de plek waar je nu bent. We hebben allemaal verschillende achter- gronden en dus ook een andere route. Maar nu kruisen onze wegen zich eventjes in dit boek en kunnen we uitwisselen wat er achter ons ligt. ‘Uitwisselen? Hoe kan ik wat met je uitwisselen dan?’ zul je den- ken. Goeie vraag. In elk level staat een link naar de site waar je kunt reageren en je ervaring kunt delen. Samen met de reactkies van anderen is er dus flink wat uit te wisselen. Ik en met mij de andere lezers, zullen het spel de aankomende jaren spelen. Ook via social media kunnen we elkaar bestoken met vragen, ervaringen en input om de Kerk binnen- stebuiten te keren. Ik hoop dat als we buiten onze comfortzone stappen, we weer afhankelijk worden van God. Durf je dat aan? De eerste vijf levels gaan over de kerk. Ik probeer stil te kstaan bij de ver- schillende elementen die ons tegenhkouden om de buurt in te trekken. De tweede vijf levels gaan over onrecht en onze buurt. D oor het boek heen herken je een rode draad van Jezus’ woorden over het koninkrijk en de Bergrede. Neem mee wat je mooi vindt. Laat je scherpen. Praat erover met men- sen dichtbij en vorm je eigen woorden, blik en gevoelens. Want daar ge- beurt het; in onze eigen ervaring worden we geraakt voor iets wat leeft in Gods hart. In dit spel ben jij aan zet. Speel dit met je vriendengroep, partner of bijbelkring en stuur elkaar op pad. Ik en jij weten nog niet wat er dan gaat gebeuren. Zal God ons op bikjzondere plekken brengen? binnenwerk_v7_spread_upsidedown_profiel.indd 3 23-07-14 16:37

binnenwerk_v7_spread_upsidedown_profiel.indd 4 23-07-14 16:37

binnenwerk_v7_spread_upsidedown_profiel.indd 5 23-07-14 16:37

Kerk in deShit Level 10 heeft alles te maken met: oefenen & wedstrijd / bekers & trechters / Licht & poep LEVEL 10 Wij hebben lief omdat God ons het eerst heeft liefgehad. - 1 Johannes 4:19 binnenwerk_v7_spread_upsidedown_profiel.indd 16 23-07-14 16:37 het sepldpapkrnrbplu

eIndelIjk naar de kerk Zondagochtend stond mijn vader onder aan de tkrap te roepen: ‘We moeten gaan!’ Ik was tien jaar en had een aantal weken geleden net mijn bijbeltje van de kerk gekregen. Overhandigd op het podium samen met dertig andere kinderen kdie dat jaar tien werden. Nu mocht ik mijn eigen bijbeltje meenemen naar de kerk. We moesten ons haasten, want te laat komen was het laatste wat mijn ouders wilden. Haasten en met nektte kleren aan in de auto. Zo gingen we zondag naar de kerk. Goddank waren we op tijd. We hoefden niet op kde voorste rij te zitten; ons plekje was nog vrij – mijn vader zat altijd bij het gangpad, alsof hij elk moment kon vluchten, wat overigens nog nooit gebeurde. Ik was nu te oud voor de kindernevendienst, dus kleuren en de magische viltboardverhalen moest ik missen.k Nu moest ik de verhalen in tekst aanhoren, met mijn eigen bijbeltje meelezen en de preek van de grote mensen kmeema- ken. Ik had me het afgelopen jaar op de prekek verheugd, om net als de volwassenen het hoogstk haalbare mee te maken. Mijn nieuwsgierigheid was gegroeid. Wat doen al die mensken in de kerkdienst? Is het echkt te moeilijk? Maar nu zat ik er, en al luiste- rend voelde het als een kplek die ik eigenlijk wel heel goed kende. Het voelde als school. Iemand die vertelt en een hele meute die luistert. Hier ging het dan kom verhalen uit de Bijbel, leerregels en veel theorie. Weliswaar toegepast op hekt leven van alledag, maar nog steeds woorden. En dan sloot de dominee elke zondag af met: ‘Gaat U dat ook doen deze week? Amen!’ De daden moesten wke zelf doen. En zo nam ik van mijn tiende tot mijn belijdenis op mijn twin- tigste een aantal dingen mee. Op zondag hoor je wat je de rest van de week hoort te doen, en de zondag daarop weer voor die week erna, en de week daarna weer opnieuw. We hoorden woor- den, theorie, vanaf een preekstoel, van één persoon, één verhaal voor heel veel mensen tegelijk; we konden niets terugzegkgen en soms werd er gezegd dat we wel moesten blijven komen, twee keer op een zondag. De grens tussen zondag en de rest van de week werd elke week scherper getrokken en zonder dat we het door hebben gkehad, zijn er twee werelden ontstaan. Zondag en de rest kvan de week, kerk en wereld. binnenwerk_v7_spread_upsidedown_profiel.indd 17 23-07-14 16:37

oefenen Het constant schakelen tussen doordeweeks en ’s zondags heeft vast invloed op hoe we naar de wereld kijken. Door de twee uit elkaar te trekken, ontstaat er een dualistisch wereldbeeld; het ‘heilige’ en het ‘seculiere’ worden twee verschillende realiteiten. Zou er een manier zijn om ze weer te verenigen? Als we de kennis die we opdoen op zondag willen meenemen, zullen we ook de praktijk ruimte moeten geven. Als muzikant leerde ik al snel dat het zingen en aaknbidden van God op zondag een goede oekfening kon zijn om je op God tek rich- ten en op Hem te vertrouwen. Niet als ultieme aanbidding, maar om in het klein te ervaren hoe goed God iks, om het daarna aan te durven en die oefeningk in praktijk te brengen in onks ‘echte leven’ op maandag. Zo oefenen we op zondag om God te vertrouwen door ons al liedjes zingend afhankelijk op te stellen naar God en vervolgens deze ervaring mee te nemen nkaar het dagelijks leven. Het voordeel van deze oefening iks dat alle randvoorwaarden op zondag aanwezig zijn. Een mooi voorbeeld op het podkium, muziek om bij aan te haken, de organist die een extra register opentrekt bij het laatste couplet, soms zelfs de lickhten gedimd om niet afgeleid te worden en je minder zeklfbewust te voelen, en, heel belangrijk: het gezamenlijke aspect. De samenbindende k effecten van een groep en de kgroepsdruk die we ten goede ge- bruiken om op te gaan in de aanbiddikng van onze God. Wat blijft er van onze aanbiddingk over als de ideale randvoorwaarden ontbreken? Toen ik tiener was, las mijn vader aan tafel voor uit een handig bijbels dagboekje. Zo las hij eens over het verhaal van de wed- loop: Wedstrijd binnenwerk_v7_spread_upsidedown_profiel.indd 18 23-07-14 16:37

Weet u niet dat van de atleten die in het stadion een wedloop houden er maar één de prijs kan winnen? Ren als de atleet die wint. Iedereen die aan een wedstrijd deelneemt beheerst zich in alles; atleten doen het voor Teen vergankelijke erekrans, wij echter voor een onvergankelijke. Daarom ren ik niet als iemand die geen doel heeft, vecht ik niet als een vuistvechter die in de lucht slaat. Ik hard mezelf en oefen Tme in zelfbeheersing, want ik wil niet aan anderen de spelregels opleggen om uiteindelijk zelf te worden gediskwalificeerd.- 1 Korintiërs 9:24-30 Het bijbelse dagboekje legde uit dat er in de tijd van Paulus voor een hardloopwedstrijd getraind werd met blokken aan de benen: zwaardere omstandighedenk om de spieren te tkrainen en voor te bereiden op de moeiklijke wedstrijd. Dat prikkelde mijn verbeel- ding: hoe snel zouden die hardlopers wel over de baan vliegen zonder blokken aan de benen, als vogels bevrijd uit een kooi, geen belemmeringen en begeesterd door hun eigen snelheid? Als we willen groeien in geloof, moeten we naast de cultive- rende omgeving van een fijne kerkdienst waarin we van alle gemakken worden voorzien misschien okok een plek hebben om midden in de maatschappij te kunnen leren, daar waar ook weerstand is, misschien zelfs mket blokken aan de benen. Ik geloof dat er heel mooie dinkgen gaan gebeuren als we de uit- valsbasis los durven laten. Wat ons echter tegenhoudt is angst. In ieder mens zit een klein beetje angst voor het onbekende, maar ook een nieuwsgierig- heid. Is de nieuwsgierigheid groot genoegk? Groter dan de angkst? Als we langzaam met onzke tenen buiten ons warme vloedkleed- je durven te stappen, zullen we ervaren dat we een hoop gemak- ken niet meer nodig khebben. Is onze nieuwsgierigheid groter dan de angst voor het onbekende? binnenwerk_v7_spread_upsidedown_profiel.indd 19 23-07-14 16:37 het sepldpapkrnrbplu

Ons leven is als gebroken aardewerk waar Gods heerlijkheid doorheen lekt, zodat iedereen kan zien dat het van God komt. - Naar 2 Korintiërs 4:7 Beker We kweken Gods liefde in konze ideale kas, vol geloof dat Gods liefde ons kverandert. Maar zijn we na die cultiverende oefening ooikt klaar, hebben we genoeg liefde onktvangen om uit te delen? Een beeld dat vaak gebruikt wordt om uit te leggen hoe God ons keerst zelf vult en daarna onze omgeving raakt, is het beeld van de beker. Raakt onze beker vol, dan stroomt hij vanzelf over naar de mensen om onks heen. Een mooi beeld, waarmee goed gelet wordt op onze grenzen. We hoeven niet meer te geven dan we kunnen en we hoeven niet aan onszelf voorbij te gaan voor we gaan uitde- len. Trechter Een ander beeld is khet beeld van de trechter. In dat beeld zijn we afhankelijk van Gods liefde die ons vult, maar we kunnen zijn liefde niet lang vasthouden, dus staan we paraat om Gods liefde dkoor ons heen te laten stromen naar de mensen om onks heen. Als een trechter wachten we niet tot we vol zijn om vervolgens over te stromen naar onze omgeving, maar we bewegen ons richting mensen om ons heenk, zonder dat we zelf eerst vol hoeven te zijn. Dit beeld gaat juist uit van de overtuiging dat we niet eerst vol hoeven te zijn. Het geeft ruimte om kwetsbaar te zijn. Beide beelden zijn een vereenvoudigde weer- gave van de werkelijkheid, beide met hun eigen beperkingen. Kunnen we ze samenvoe- gen om tot een bredker begrip te komen? binnenwerk_v7_spread_upsidedown_profiel.indd 20 23-07-14 16:37 het sepldpapkrnrbpud

Balanceren Als een kind te lankg op een fiets met kzijwieltjes rijdt, hangt het helemaal scheef op zijn fiets. Zijn we misschien volwassen ge- worden met zijwieltjes? Een kerkgroep die vooral functioneert als zijwieltje, kan helpen om te leren geloven, maar op een gegeven moment kan zo’n on- dersteunende rol een beperking worden. Kan een kerk die op tijd haar eigen beperking kinziet ruimte geven voor groei? Als we de kerk als oplaadplek of zijwieltje blijven gebruiken, beperken we uiteindelijk onze eigen groeik. Kunnen we zelf leren balanceren? opladen (Johannes 4:1-42) Jezus praat met een buitenlandse vrouw op een openbare pklek, de put. En terwijl hij daar met haar praat, gebruikt hij die plek als beeld voor het eeuwige leven. De put als een bron die kniet opraakt, waar we altijd toegang toe hebben. We hoeven niet meer naar een berg om Godk te ontmoeten, maar in onszelf zit een onuitputtelijke … put. Wanneer we weggeven uit onszelf kunnen we blijven putten uit die bron. Nee, sterker nog: het levende water welt dan vanzelf op uit die bron. Heeft Jezus het hiekr over een wekelijkse kerkdienst? Een oplaadk- moment in de week? Een veilige uitvalsbasis? Of een mkanier van bij elkaar komen om op elkaar tke steunen? Jezus denkt hier even out of the box. Het eeuwige leven maakt hij hier niet alleen tot een hiernamaals, maar ook tot een voort- durende opwelling van leven voor nu, in onszelf, los van andere aanbiddings- of prekekrandvoorwaarden die we vaak zoeken om iets eigenhandig op te laten wellen. Jezus heeft het hiekr over een revolutionaire verandering. De bron wordt geplaatst in ons binnenskte; daar welt ze op! De dorst mogen we lessen bij God, in ons binnenste.k God laat zich niet Het water dat ik geef, zal in hem een bron worden waaruit water opwelt dat eeuwig leven geeft. - Johannes 4:14 binnenwerk_v7_spread_upsidedown_profiel.indd 21 23-07-14 16:37 1wor1dvadfdKipikdae

meer opsluiten in een tempel of in een heilkige plek. Jezus sprak over de nabije toekomst. Wetende dat Hij zou sterven voor ons, om de muur tussen ons en Godk weg te halen. En toen Jezus stiekrf, scheurde in de tempel het gordijn van het heilige der kheiligen. God kan in ons binnkenste een bron worden. Misschien herken je dit soort momenten: je wordt rustig, je komt bij jezelf en opeensk glijdt de drukte en spannking van je af. Alsof er een riviertje een kleine doorbraak veroorzaakt, het water komt even op plekken die droog stonden. Jezus gaat verder en masseert de boodschap er alvast even goed in: God is straks te aanbidden buiten de goed gecultiveerde plek- ken. Het gaat dan niet meer om khet zoeken van een heilige of k hemelse plek, waarmee alle andere plekken tot seculier of akards gedegradeerd worden. Hij brengt een nieuwe manier, waarin er geen verschil is tussen heilig en seculier. In alles is God te vindenk. Hem aanbidden kan k door nieuwe spelregels: ‘in waarheid en geest’, dat is de nieuwe vorm die Jezus introduceert. ‘Waarheid’ heeft Hij bij de vrouw bij de put al gedemonstreerd; Hij liet haar zien dat God alles van je weet. Aanbidding in waar- heid betekent dus: helemaal eerlijk worden naar jezelf en God, alle schijn laten varen. ‘Geest’ heeft hij ook gedemonstreerd. De Samaritaanse vrouw wilde God aanbiddekn, maar heeft niet de jkuiste voorouders. Ze is niet Joods, maar toch praat Jezus met haar. Sowieso in die tijd not done – spreken met een vrouw op een openbare pklek, en ook nog met een vrouw die niet Joods iks. Jezus maakt ruim baan voor een nieuwe manier van aanbidden. God is Geest, Hij valt niet samen met tijd en ruimte. Dus als je inplugt in Gods Geest iks hij benaderbaar, ongeacht plaats, geloofstraditie, afkomst of de labels die mensen kop je plakken. Jullie zijn het licht in de wereld. Een stad die boven op een berg ligt, kan niet verborgen blijven. Men steekt ook geen lamp aan om hem vervolgens onder een korTenmaat weg te zetten, nee, men zet hem op een standaard, zodat hij licht geeft voor ieder Tdie in huis is. Zo moet jullie licht schijnen voor de mensen,T opdat ze jullie goede daden zien enT eer bewijzen aan jullie Vader in de hemel. - Matteüs 5:14-16 binnenwerk_v7_spread_upsidedown_profiel.indd 22 23-07-14 16:37 Lat oapsspcpilelmpdw

SCHIjnWereld Het vooruitzicht is een borrelend leven, waarin we op elk mo- ment en elke plek water kunnen putten. Als we onszelf niet meer terug hoeven te trekken naar onze uitvalsbasis worden we misschien juist wel beter zichtbaar. Jezus zegt het zo: een stad op een bkerg kan zich niet ekens ver- stoppen. In ons platte Nederland is dikt niet zo goed voor te stellen, maar beeld je in dat het begint te schemeren en jke staat buiten de stad. De lichten verklappen de weg terug naar de stad. En zo noemt Jezus ons licht: bedoeld om te schkijnen. Dat bete- kent dat we ons niet moeten kverstoppen voor de omgeving. We zijn bedoeld om zichktbaar te zijn. Als we onszelf afsluiten van de duistere plekken en ons als lichkten omringen met veilige muren om ons heen, stralen we zinloos. We bereiken de donkere plek- ken niet. Soms pompen we ons geloof op door alle duisternis weg te poet- sen uit ons leven. Zo houden we onszelf kunstmatig licht. Heb- ben we extra kunstmatig licht nodig om zo een schijnwereld te creëren waarin we een geweldig leven hebben? Of willken we ons juist afschermen van de donkere wereld? Bang dat de duisternis het licht zal verdrijven? Als gelovige durf ik het bijna niet te zeggen: ‘We zijn bestemd voor de duisternis.’ Niet als hel- en kverdoemenispreek, maar wel vanuit de gedachte: kan ons kleine lichtje niet het meestk van dienst zijn in de duisternis? Soms zijn we met allerlei methoden en hippe diensten bezigk om onszelf in de kijker te spelen. We ervaren geestelijke strijd als we de mensen niet bkereiken en we niet gezien worden. Wellicht is de grootste strijd wel de strijd met onze eigen kangst. De angst om te doen waarvoor we bestemd zijn. Soms ervaren we zelfs niet eens kdat we een klein beetje gloeien, omdat er om ons heen alklemaal mensen proberenk zo helder en heilig mogelijk op te lichten. Een grote lichtbundel van mensen waarin onze bijna dovende gloeiende glinstering onzichtbaar blijft. We leven in de schaduw van onze lichtende voorbeelden en kerk-sterren en vergeten hoe het kleine beetje licht een ver- heldering kan zijn op donkere plekken. Durven we een held of ster kte zijn? Durven we een klein lampje te zijn waar we nauwelijks zelf genoeg aan khebben, maar waar- mee we wel net voldoende zichtbaar zijn in donkere plekken? binnenwerk_v7_spread_upsidedown_profiel.indd 23 23-07-14 16:37 Lat oapscpiplemedpwn

We don’t need to shine brighter we just need to bring our little lights into darker places. We don’t need to shine brighter we just need to bring our little lights into darker places. binnenwerk_v7_spread_upsidedown_profiel.indd 24 23-07-14 16:37