Waarom laat God ons lijden?

Waarom laat God ons lijden?17 december 2019De vraag waarom God ons laat lijden is voor veel mensen een van de fundamenteelste vragen uit ons bestaan. De Duitse theoloog Karl Rahner noemt iemand een ‘geluksvogel’ (een ‘Hans Glück’) als hij of zij deze vraag niet bij zichzelf stelt. Bij sommige mensen is de vraag naar het lijden niet aan de orde. Maar meestal wordt hij of zij vroeg of laat door het lijden ingehaald … en geconfronteerd met de vraag. De vraag naar het lijden is op zich een grote vraag in het leven en in het denken over het leven. Die vraag is Karl Rahner niet uit de weg gegaan. Hij probeert het complexe vraagstuk in Waarom laat God ons lijden? te beantwoorden, en doet dat op zijn eigen, spirituele manier.Als theoloog en jezuïet heeft Karl Rahner (hij leefde van 1904 tot 1984, voornamelijk in Duitsland) verschillende keren een voordracht gehouden over dit thema – de theodicee. Voor de eerste keer in 1980 en de laatste keer was twee jaar voor zijn dood, op 78-jarige leeftijd. Die lezingen schijnen een enorme impact gehad te hebben op de toehoorders. De psychotherapeut en psychoanalyticus Albert Görres,  met wie Rahner een levenslange vriendschap onderhield, liet het als volgt weten: ‘Rahner heeft treurende mensen troost gebracht, onwetenden onderricht, wie dwaalt terechtgewezen en twijfelaars raad gegeven. Zo is Rahner een van de meest heilzame psychotherapeuten voor al die mensen die zich afwenden van de onverdraaglijke werkelijkheid (…)’, zo wordt vermeld in het nawoord van het boek Waarom laat God ons lijden?De voordracht werd nadien uitgegeven en ondergebracht in het verzameld werk van Karl Rahner, en wel in 1980 in ‘Schriften zur Theologie’. Het werd ook al snel als handzaam boek uitgegeven dat meermaals werd herdrukt, samen met Rahners bekende tekst ‘Worte am Kreuz’, over de laatste woorden van Jezus. De lijdensvoordracht is nu ook opgenomen in de nieuwe en ontzagwekkende verzameleditie van Karl Rahner  – de ‘Sämtliche Werke’ –, in het dertigste deel. De oorspronkelijke Duitse uitgever heeft het bovendien een paar jaar geleden wederom als apart boek uitgegeven – en ook weer moeten herdrukken, er was dus veel vraag naar.Toen ik een zo’n zes jaar geleden de Buchmesse in Frankfurt bezocht, viel mijn oog op deze uitgave. Al eerder was ik benieuwd naar het werk van Rahner. Als systematisch theoloog heeft Rahner veel geschreven: over kerk en theologie en geloof – meer dan 30 boeken en duizenden bibliografische bijdragen, voordrachten, preken – het is niet eenvoudig waar te beginnen en wat te selecteren!Nu is het boek Waarom laat God ons lijden? in het Nederlands (met dank aan de vertaler Inigo Bocken) beschikbaar, in de reeks Sjibbolet Filosofie. Het heeft slechts 72 pagina’s, met inbegrip van een inleiding en een nawoord. Het is een klein boek dus, maar: het betreft een relevante vraag. Ik ben er blij mee. Rahners zoeken en poging tot antwoorden overstijgt academische theologie, het is eerder een spirituele theologie, en dat vanuit een ignatiaanse, jezuïtische spiritualiteit, gericht op hoop en troost. Het is – ondanks het gewicht van de vraag – dus geen somber boek; het is wèl realistisch: Rahner bagatelliseert het lijden geenszins. Daarentegen is veel lijden volgens Rahner duidelijk geen pedagogiek.  Vrome spreuken en Weltschmerzlyriek vindt men hier niet bij Rahner. Ik vind het mooi hoe Rahner de vraag naar het lijden en de plaats van God daarin volstrekt serieus neemt, hoe hij de vraag nauwkeurig ontleedt en diverse (klassiek-theologische) antwoordmogelijkheden naloopt (‘lijden als natuurlijk begeleidingsverschijnsel in de zich ontwikkelende wereld, lijden als gevolg van creatuurlijke schuldige vrijheid, lijden als wijze van beproeving, lijden als verwijzing naar eeuwig leven’). Maar hij vindt al deze antwoorden niet toereikend. Hij neemt uiteindelijk een ander gezichtspunt in. Hij raakt dan aan het geheim van de vrijheid en aan de levende godsontmoeting, aan ‘het zich in een liefhebbend zwijgen overgeven aan de onbegrijpelijkheids Gods’. Rahner besluit zijn betoog met een bemoediging en aanmoediging aan de (gelovige) lezer om ‘zich biddend tot Jezus Christus zelf te richten’. Het is een manier van begrijpen en antwoorden die, juist in deze tijd van de Advent, extra betekenisvol kan zijn.Elsbeth Greven, uitgever.Voordracht bij de boekpresentatie Waarom laat God ons lijden? – van Karl Rahner (Uitgeverij Sjibbolet). Goethe-Institut, 9 december 2019, Amsterdam.Over Waarom laat God ons lijden?De vraag waarom God ons laat lijden is een van de meest fundamentele vragen van ons menselijk bestaan. Niemand kan aan deze vraag voorbijgaan. Het antwoord van Rahner is op de voor hem zo karakteristieke wijze doordacht en behulpzaam. Rahner wijst op het geheimvolle van God, niet om kritische vragen te ontlopen maar om de moed, die het geloof vraagt, om onze grenzen onder ogen te zien. Het is Rahner nadrukkelijk om de levende godsontmoeting te doen. Karl Rahner SJ (1904-1984) was een Duitse rooms-katholieke theoloog, priester en jezuïet. Hij geldt met zijn antropologische nadruk op de theologie als een van de belangrijkste vernieuwende theologen van de twintigste eeuw wiens denken het Tweede Vaticaans Concilie sterk beïnvloedde.Bestel hier Voor de verkoop van onze producten werken wij samen met boekenwereld. Hierdoor bestel je betrouwbaar en gemakkelijk bij een online boekenwinkel die in bezit is van het keurmerk van de Thuiswinkel. Hier vind je meer informatie of veelgestelde vragen over het bestellen bij boekenwereld.Het nieuwste op het gebied van theologie en pastoraat:BestelBestelBestel Disclaimer   Privacyreglement Cookies - Cookie instellingenCopyright © KokBoekencentrumTerug naar bovenNieuwe theologische visie: karakterisering van de christelijke traditie