Ds. Leo Smelt Van krach t tot kracht Dagboek op weg naar h et Avondmaal Negende druk Uitgeve rij Boek encent rum, Zoetermeer IZB , Amers foort Smelt, bw 8e druk 3.pdf 1 06-10-14 07:44
www.uitgeverijboekencen trum.nl Deze uitgave k wam tot sta nd i n samenwerking me t de IZB, Amersfoort Negende dr uk 2014 Ont werp o mslag : Reprovinci.nl I SBN 978 90 239 1495 2 NUR 707 © 1 999 Uitgev erij Boek encent rum, Z oete rmeer Alle rechten voorb ehouden. Niets uit d eze uitgave mag worden verveel- voud igd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensb estand of open- b aar g emaakt, in enige vorm of op e nige wijze, hetz ij elektro nisch, me - chani sch, d oor fotokopi eën, o pnamen of op e nige a ndere man ier, zonder voo rafgaan de schrif telijke to estemmin g van de uitgever. Bij de productie van dit boek is gebruikgemaakt van papier dat het keurm erk Forest Stewardship Council® (FSC®) draagt. Bij dit papier is het zeker dat de productie niet tot bosvernietiging heeft geleid. Ook is het papier 100% chloor- en zwavelvrij gebleekt. Smelt, bw 9e druk 4.pdf 1 06-10-14 10:55
5 Inhoud Woord vooraf 7 Inleiding bij het avondmaalsformulier 9 Zondag Een goede voorbereiding 10 Maandag Jezus het Paaslam 12 Dinsdag Examen 14 Woensdag Gezakt en geslaagd 16 Donderdag Oprecht dankbaar en dienstbaar 18 Vrijdag Waardige gast en verboden toegang 20 Zaterdag Het zalige ‘maar’ 23 Zondag Ik wankel niet, want Hij staat vast 25 Maandag Gehoorzaam tot de dood 27 Dinsdag Wonderlijke ruil 29 Woensdag Vast en zeker 31 Donderdag Hoe langer hoe meer 34 Vrijdag Totdat Hij komt! 36 Zaterdag De harten omhoog 38 Zondag Sta op, eet! 40 Maandag Van zondag naar maandag 42 Dinsdag Gemeenschap met Christus 44 Woensdag Gemeenschap met elkaar 46 Donderdag Onderlinge liefde 48 Vrijdag Van kracht tot kracht 50 Zaterdag Laat m’ in U blijven, groeien, bloeien 52 Zondag Uw Koninkrijk kome 54 Literatuur 56
Woord vooraf Dit boekje is een hulpmiddel om in de twee weken vóór de avondmaalszondag en in de week erna dieper door te denken op de betekenis van het Avondmaal voor het leven van een christen. Voor elke dag zijn passende gedeelten uit de Bijbel uitgekozen om die te lezen. In de kantlijn staat telkens een gedeelte van het hertaalde klassieke avondmaalsformulier afgedrukt. Naar aanleiding van de gedeelten uit de Bijbel en het formulier zijn meditatieve gedachten en gebeden opgeschreven. Die zijn bewust niet af. Lezers kunnen zelf hun eigen gedachten, gebeden en voorbeden toevoegen. Ik schreef dit boekje voor hen die na hun openbare belijdenis van het geloof voor het eerst aan de viering van het Heilig Avondmaal hopen deel te nemen. Ook dacht ik bij het schrijven aan hen die al vaker het Avondmaal hebben gevierd en verlangen naar een diepere beleving daarvan. Het boekje is daarom geschikt om daaruit op een doordeweekse voorbereidingssamenkomst telkens een hoofdstukje te behandelen. Een voorganger zoekt er dan liederen bij, houdt een korte inleiding en formuleert gespreksvragen voor de bespreking in kleine groepen.* Steeds vaker komt het voor dat sommigen na een tijd van afhaken weer aan willen haken bij de viering van het Avondmaal. Maar ze willen zich dan wel bewuster voorbereiden. Ik geef hun een duwtje in de goede richting. Ik denk met dankbaarheid terug aan de avondmaalsdiensten in Lima (Peru). Vanwege het ontbreken van formulieren moest ik daar het Avondmaal naar inhoud én vorm opnieuw doordenken. 7 * Twee voorbeelden van voorbereidingssamenkomsten voor het Heilig Avondmaal zijn te downloaden op www.boekencentrum.nl p.7-8-Smelt 9e druk.indd 1 06-10-14 11:25
Graag wil ik met mijn voortgaande bezinning de kerken in Nederland dienen. Ik hoop op een persoonlijk en gezamenlijk dieper beleven van het ‘eten uit Gods hand’. Mijn wens is dat jongeren en ouderen met oprechte ernst én met aanstekelijke vreugde het Avondmaal leren vieren en dat dit door anderen als een teken van hoop opgemerkt mag worden! Het verheugt mij dat er al een negende druk van dit boekje nodig is! ds. Leo Smelt, Voorthuizen, oktober 2014 8 p.7-8-Smelt 9e druk.indd 2 06-10-14 11:25
9 Inleiding bij het avondmaalsformulier Het klassieke avondmaalsformulier werd in de tweede helft van de zestiende eeuw via Datheen in de Nederlanden ingevoerd. De kerk van de Reformatie vond het belangrijk dat haar leden wisten waarom en waartoe Christus ons opdroeg om het Avondmaal te vie- ren. Zij die hun geloof beleden hadden, moesten wegwijs gemaakt worden tot het Avondmaal. Ze werden niet dom gehouden, zoals dit destijds in de Rooms-Katholieke Kerk gebeurde. Alleen de priester wist waar het om draaide, maar sprak in het Latijn. Het ‘hoc est cor- pus’ (dit is mijn lichaam) kwam over als een ‘hocus-pocus’! Het formulier bedoelde daarom de gezonde leer te verspreiden om zo het geloofsleven van de gemeente ruggengraat te geven en te laten groeien. Het formulier heeft dus vooral een onderwijzend en pastoraal karakter. Wat betreft de indeling van het formulier: een onderwijzend deel gaat voorop, onderverdeeld in: Zelfonderzoek; Verkondiging van Gods genade en Terugwijzing van hen die zich willens en wetens niet bekeren; Gedachtenis van Christus; Onderwijzing aangaande de inzetting. Daarna volgt een liturgisch gedeelte, waarin de gebe- den, de geloofsbelijdenis, de inzameling der gaven, de nodiging, de uitdeling en communie en de dankzegging staan. De oorspronkelijke bedoeling was dat het formulier in zijn ge- heel tijdens de avondmaalsdienst gelezen werd. In vele gemeenten wordt de lezing over twee zondagen verdeeld. Dit vanwege de lengte ervan, maar ook om het belang van een goede voorberei- ding te onderstrepen. Wel is daarmee het risico bevorderd dat de voorbereiding een eigen leven gaat leiden. Gelovigen worden teveel op zichzelf teruggeworpen en te weinig op Christus. Het zelfonderzoek wil niet tot thuisblijven of tot niet-aangaan leiden, maar wil met pastorale bewogenheid ons aansporen om in Christus de vaste grond voor onze avondmaalsgang te zoeken en te vinden. ‘Een ieder beproeve zichzelf én ete...!’ Ik vind dit klassieke formulier nog steeds een goudmijn van diepe gedachten.
10 Een goede voorbereiding Lukas 22:7-30 Een goede voorbereiding is het halve feest. Een feest dat niet voorbereid wordt, dreigt een fiasco te worden. Als je het Avondmaal wilt vieren, moet je dat goed leren beseffen. Daarom ben ik blij dat je dit boekje als hulpmiddel bij die voorbereiding ter hand nam. Ik weet dat het helemaal niet vanzelf spreekt dat je je serieus op de komende viering van het Avondmaal voorbereidt. Het leven is druk. De tijd vliegt. Hoe lang is het nu al weer geleden dat de avondmaalstafel in de kerk stond aangericht? Wat kwam er terecht van je goede voornemens om gedisciplineerd de Bijbel te lezen en te bidden? Vind je het dan vreemd dat je niet zoveel merkt van groei en bloei in je geloofsleven? Het was zo fijn die belijde- niszondag... Of: de vorige viering van het Avondmaal was ronduit tof... De dank- baarheid voor die hoogtepunten zou nu het uitgangspunt moeten zijn voor deze voorbereiding. Maar nu is alles zo dof! Het is maar goed dat Jezus zijn discipe- len de opdracht geeft om de paasmaaltijd voor te bereiden. Het is maar goed dat Hij de opdracht gaf: ‘Doet dat tot mijn gedachtenis.’ Jezus’ liefde tot mij is gro- ter dan mijn (weder)liefde tot Hem. Zijn vurig verlangen (v. 15) om mij aan zijn maaltijd te ontmoeten is de verborgen drijfveer om mij nu te laten voorbereiden door Hem die voor alles zorgt (vv. 11-13). Ik word of ben geen lieve avondmaals- Zondag Wo o r d e n o v e r d e i n s t e l l i n g v a n h e t h e i l i g av o n d m a a l Geliefden in de Heere Jezus Christus, hoor de woorden over de instelling van het Heilig Avondmaal van onze Heere Jezus Christus …
11 ganger. Ik ben geliefd in Jezus Christus. Dankzij de Bruidegom wordt het feest! Hij gaf zijn Heilige Geest. En Díe zorgt voor mijn goede voorbereiding! Heere, U zorgt ervoor dat spoedig het Avondmaal weer klaar staat. U geeft mij de opdracht om het mee te vieren. Tegelijk met de opdracht gééft U mij de goede voorbereiding. Wat bent U toch een lieve Heere! Ik ben niet lief en tóch een kind door U bemind. Laat Uw verlangen om bij mij aan tafel te zitten toch (weer) mijn verlangen mogen wekken om bij U te gast te zijn. Versterk in mij het gelovig besef dat ik alles dank aan Uw geliefde Zoon. Help mij om in deze tijd van voorbereiding te hangen aan Uw lippen. Dan zal mijn mond Uw lof verkondigen.