Vertrouwelijk

Verwerking 1BIn welk verhaal herken j� je het meest? Waarom? 2BHoe zie j� jezelf? 3BWat vind je mooi aan jezelf? 4BWat vind je minder mooi? DBHoe komt het dat je zo naar jezelf k�kt? 6BHeeft jouw zelfbeeld gevolgen voor jullie seksuele relatie? 7BHoe ga j� ermee om als iemand jou een compliment geeft? 8B9BGa in de B�bel eens op zoek naar meer teksten over wie je als gelovige bent in ChristusB Schr�f op in een dagboekje/schrift/notitieblokje wat je wilt onthouden uit dit hoofdstukB Iees dit regelmatig overB Waar wil j� de komende periode aan werken? porno nodig te hebben, omdat h� van z’n vrouw niet opgewonden raaktB Door zo’n signaal kun je je als vrouw heel erg afgewezen voelenB Dat doet iets met je zelfbeeldB Het donker als vriendWat me ook opvalt aan de reacties is dat het fout gaat met het zelfbeeld van de vrouwen zodra ze zich gaan vergel�kenB Rianne vertelt dat ze zich weleens onzeker voelt als ze op straat of op haar werk andere vrouwen zietB Dat herken ik persoonl�k heel ergB Door een hormonale afw�king heb ik last van overgewicht en overbeharing, waardoor ik haargroei op m�n gezicht hebB Ik vergeleek me alt�d met anderenB Wie ik ook voor ogen had, diegene was b�voorbeeld alt�d slanker, mooier, een betere moeder of wat dan ookB Ook denk ik vaak al te weten wat mensen denkenB T�dens een spreekbeurt viel het me op dat een van de vrouwen steeds op een wat aparte manier naar m�n gezicht zat te k�kenB Ik voelde me heel onzeker en dacht dat ze m’n overbeharing zagB Na a�oop kwam ze naar me toe en vertelde ze dat ze steeds naar m� moest bl�ven k�ken, omdat ze m�n ogen zo b�zonder vondB Je weet dus nooit wat een ander in werkel�kheid denktB Als m�n man Ad vroeger zei dat h� m� mooi vond of een ander compliment gaf, reageerde ik alt�d heel sarcastischB Ik vroeg b�voorbeeld of h� een brilletje nodig hadB Als we gemeenschap hadden, wilde ik dat het zo donker mogel�k was in de slaapkamerB Zelfs het gord�n mocht niet op een kierB Het donker was m�n vriend en bood m� veiligheid – dacht ikB Ad vond dat heel verdrietigB Inmiddels kan ik gelukkig wel accepteren hoe ik eruitzieB Alt�d als Ad zei dat h� m� mooi vond, wilde ik dat begr�penB Ik liet hem uitleggen wat er dan zo mooi aan m� was, maar ik begreep het nietB Totdat ik stopte met dat willen begr�pen en maar gewoon ging geloven dat h� het meende, zodat ik kon ontvangenB Dat was voor m� een belangr�ke sleutelB Achteraf zag ik dat ik m�n man veel p�n had gedaanB H� zei iets liefs en bevestigends, maar ik wees het af, omdat ik hem niet geloofdeB In feite wees ik hem daar ook mee afB Elke keer dat ik z�n complimenten afdeed, zei ik als het ware dat h� loogB Ik heb hem daarvoor vergeving gevraagdB Als h� nu zegt dat ik mooi ben, zeg ik dat ik geloof dat h� m� mooi vindtB Dit proces om me steeds meer open te stellen richting Ad ging min of meer tegel�k met het proces op geloofsgebiedB Ik had angst voor God en mensenB Ik was bang voor afw�zing en was ervan overtuigd dat God me afweesB Hoe kon ik als zondig mens ooit in Z�n ogen bestaan? Maar door preken, B�belteksten en door wat mensen om m�n heen zeiden, hoorde ik steeds weer dat God van m� houdt; dat ik wel kon denken dat ik niets was in Z�n ogen, maar dat Z�n liefde naar m� uitgingB Op den duur kon ik niet anders dan ook dat geloven en aanvaarden zonder te begr�penB Dit is voor m� de belangr�kste sleutel op het gebied van eigenwaardeB Ik leerde dat die onlosmakel�k vastligt in wie ik ben in ChristusB M�n uiterl�k vind ik sindsdien een stuk minder belangr�kB Natuurl�k heb ik er nog mee te dealenB Het liefst zou ik zestig kilo wegen, alle kleren kunnen kopen die ik leuk vind en voorgoed van m�n hormoonprobleem genezen z�nB M�n l�f weerspiegelt de gebrokenheid van het leven, maar ik kan dat nu aanvaardenB Als ik toch weer momenten heb dat ik gefocust ben op de omstandigheden en op wat ik niet kan, niet ben en niet heb, probeer ik te stoppen met mezelf veroordelenB Ik ga dan in gebed en vraag of God m� helpt om de dingen te veranderen die ik moet veranderen en of H� me leert rusten in het feit dat ik door Hem geliefd en gewild benB M�n waarde wordt niet bepaald door de weegschaal, door de dikte van m�n medische rapport of door de kleur van m�n harenB Als je je geliefd weet in Christus, kun je ook toelaten dat mensen jou liefhebben en is het makkel�ker om te geloven dat ze van jou houdenB Sharon vertelt dat ze zich weleens schuldig voelt, omdat z� niet energiek is en haar man wel heel �t isB Toen haar ziekte zich openbaarde, zei ze tegen haar man dat h� b� hun huwel�k een kat in de zak had gekochtB Dat herken ik helemaalB Ik voel mezelf vaak een blok aan z�n beenB Ik heb namel�k naast m�n hormoonprobleem nog een aantal andere lichamel�ke kwalenB Ook moest ik onlangs weer heel wat inleveren als gevolg van trombose en longembolieënB H� houdt van bergwandelingen, terw�l ik al bl� ben als ik bovenaan de trap komB Op vakantie zou h� er graag actief op uit gaan, maar dan zitten we als bejaarden op een terrasjeB Tenminste, zo ervaar ik dat in een negatieve buiB Ook kom ik door m�n lichamel�ke gesteldheid niet alt�d toe aan eten koken voor h� thuiskomtB Dan lig ik als een zoutzak op de bank als h� arriveert en z�n er zelfs nog geen boodschappen gehaaldB Als ik dan zeg dat ik een kneusje ben, wordt h� heel boosB Onlangs was ik erg ziek en dacht ik na over de doodB Ik vertelde hem dat h�, als ik zou komen te overl�den en h� zou ooit willen hertrouwen, moet trouwen met een vrouw waarmee h� dingen kan doen die ik niet met hem kan doenB Ik zei het uit liefde, omdat ik hem dat gunB Maar toen ik dat zei, werd h� ook heel boos, want hoe kon ik weten of h� wel zo’n vrouw zou willen? H� wil m� en is bl� met meB Doordat ik steeds weer zag dat Ad écht van m� houdt, koos ik ervoor om dat te gaan gelovenB Zo kreeg ik steeds meer vertrouwen in z�n liefde voor m�B Heel langzaam en voorzichtig kwam ik toen op het punt te geloven dat h� ook van m� zou bl�ven houden als h� me in het licht zou zien als we gemeenschap hebbenB Op een gegeven moment was er genoeg vertrouwen om mezelf aan hem te laten zienB Het verrassendste was, dat ik alt�d dacht dat het donker m�n vriend was, maar nu weet ik dat het donker m�n v�and en een dief wasB Ik weet nog goed dat we elkaar voor het eerst in het licht lief hadden en ik Ad in z�n ogen kon k�ken terw�l h� m� bemindeB B� het zien van de blik in z�n ogen besefte ik dat h� m� écht mooi vondB De duisternis had me alt�d van die blik beroofdB Nog steeds ervaar ik een bepaalde terughoudendheid als ik geen kleren draag, maar ik schaam me niet meer voor hemB M�n leven is totaal anders nu ik zonder veroordeling naar mezelf k�kB Dat wil niet zeggen dat ik mezelf goed vind, want ik zie m�n onvolkomenheden in gedrag en uiterl�kB Maar onder de optelsom van alle tekorten staat: genadeB’De belangr�kste tip: Ontdek wie je als gelovige mag z�n in Christus en haal daar je waarde uitB Bid: ‘Geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderenB Geef me de w�sheid om te accepteren wat ik niet kan veranderenB Geef me het inzicht om het verschil tussen beide te zienB’ (Franciscus van Assisi)Kies ervoor om dingen met je verstand te besluitenB We leven erg naar ons gevoel en als je je niet aantrekkel�k voelt, heeft dat grote impactB Geloof het als de ander jou een compliment geeft en maak je eigen gevoel ondergeschiktB Stop met vergel�kenB Als je vergel�kt, is er alt�d een verliezer: j� of die anderBStop met invullen wat een ander denktBBesef dat je het nooit iedereen naar de zin kunt makenB De een houdt van slank, de ander van een beetje stevigB Je zult nooit een lichaam kr�gen dat iedereen mooi vindt en dat hoeft ook nietBDurf te ontvangen dat andere mensen van je houden, misschien wel om iets wat je zelf niet b�zonder vindtB Ieer complimenten te ontvangen door enkel ‘dankjewel’ te zeggenB Zie elk compliment als een bloemB ’s Avonds kun je alle bloemen verzamelen en als een bosje aan God geven, zoals Corrie ten Boom zeiBM�n Iiefste is van m� en ik ben van HemB Romeinen D:8: God echter bevestigt Z�n liefde voor ons daarin dat Christus voor ons gestorven is toen w� nog zondaars warenB1 Korinthe 6:11b: U bent schoongewassen, u bent geheiligd, u bent gerechtvaardigd, in de Naam van de Heere Jezus en door de Geest van onze GodB2 Korinthe 1:21-22: En H� Die ons met u bevestigt in Christus en ons gezalfd heeft, is God, Die ons ook verzegeld heeft en het onderpand van de Geest in onze harten gegeven heeftB2 Korinthe D:17: Daarom, als iemand in Christus is, is h� een nieuwe schepping: het oude is voorb�gegaan, zie, alles is nieuw gewordenBEfeze 1:3-6: Gezegend z� de God en Vader van onze Heere Jezus Christus, Die ons gezegend heeft met alle geestel�ke zegen in de hemelse gewesten in Christus, omdat H� ons vóór de grondlegging van de wereld in Hem uitverkoren heeft, opdat w� heilig en smetteloos voor Hem zouden z�n in de liefdeB H� heeft ons voorbestemd om als Z�n kinderen aangenomen te worden, door Jezus Christus, in Zichzelf, overeenkomstig het welbehagen van Z�n wil, tot lof ft in de GeliefdeBKolossenzen 2:10a: U bent volmaakt geworden in HemB1 Johannes 3:1-2a: Zie, hoe groot is de liefde die de Vader ons gegeve heeft: dat w� kinderen van God worden genoemdB Daarom kent de wereld ons niet, omdat z� Hem niet kentB Geliefden, nu z�n w� kinderen van GodB Openbaring 1:Db, 6: Hem, Die ons heeft liefgehad en ons van onze zonden gewassen heeft in Z�n bloed, en Die ons gemaakt heeft tot koningen en priesters voor God en Z�n Vader, Hem z� de heerl�kheid en de kracht in alle eeuwigheidB AmenB Rosalyn houdt het kort maar zeer krachtig, als het over haar zelfbeeld gaatB ‘ Ik ben tevreden met mezelf en denk dat dit eect heeft op onze seksuele relatie. Als je niet tevreden bent met je eigen lichaam, jezelf niet waardeert en niet van jezelf houdt, kun je jezelf denk ik niet echt aan je partner geven. ’Die laatste uitspraak staat als een huis, als je het m� vraagtB Ook uit Willem�ns verhaal merk ik dat ze het daarmee eens isB ‘ In principe ben ik altijd tevreden met mezelf geweest. In ieder geval zolang ik kleren aan had, maar zodra mijn kleren uitgingen niet meer. Dat is denk ik normaal. Er zit een verschil tussen je in schaamte bedekken voor vreemden of voor je eigen man. In mijn werk ga ik veel met jongeren om en ik merk dat schaamtegevoel ook bij meiden. Ik kreeg bijvoorbeeld de vraag van een vijftienjarig meisje welk schaamhaar je wel en niet zou moeten scheren. Wat is vies en wat niet? En hoe denken jongens daarover? Dit houdt niet alleen meisjes van die leeftijd bezig, maar ook oudere vrouwen denk ik. Het is heel belangrijk dat je kunt praten over zaken die met seksualiteit te maken hebben. Rondom mijn zwangerschappen heb ik het wel moeilijk gehad met mijn uiterlijk. Ik had daar graag met iemand over willen praten. Eerst was ik strak, slank en had ik een mooi velletje. Na de eerste zwangerschap ging het lastiger tussen ons op seksueel gebied. Dat had denk ik te maken met de onzekerheid over mijn uiterlijk. Met kleren aan was het verschil niet zo groot en kreeg ik complimenten van mensen die verbaasd waren dat ik al een kind had gekregen. Maar mijn borsten en buik zagen er anders uit, terwijl ik voorheen best trots was op mijn borsten. Tijdens de zwangerschap groeiden ze de pan uit en daar knapten ze niet van op. Ik vond het heel lelijk en zei dat weleens tegen Maarten. Maar hij deed er helemaal niet moeilijk over en gaf aan harstikke trots op mij te zijn. 21 Ik denk dat ik zelf het meeste last van mijn zelfbeeld had. Een man is daar volgens mij veel nuchterder in. Ik las weleens dat je echtgenoot jou ziet zoals je jezelf voelt en voordoet. Als je jezelf mooi voelt, straal je iets uit en vindt je man je ook mooi. ’Zoals je jezelf voelt, zien anderen jeB Dat is eigenl�k wat Willem�n zegtB Ik vind dat supermooi en geloof dat het waar isB Wat er voor m� b� b�na al deze verhalen uitspringt, is dat zo goed als alle vrouwen complimenten kr�gen van hun man en zich b� hem op hun gemak voelenB Geweldig! Ik hoop dat alle mannen zich realiseren hoe belangr�k dit isB Ik ben me ervan bewust dat het in veel huwel�ken anders kan z�nB Er z�n vast ook mannen die nooit of zelden tegen hun vrouw zeggen dat ze mooi isB Zo is dat ook b� IrmaB Haar man Ieendert geeft nooit een complimentje over wie ze is en zal haar nooit uit zichzelf kussen of omhelzenBZe vertelt wat haar zelfbeeld isB ‘ Je hebt daarin onderscheid tussen binnen- en buitenkant. Ik heb nooit moeite met mijn uiterlijk gehad, want ik vind mezelf gezegend met een mooi lichaam. Ik ben slank en krijg daar vaak positieve reacties op van anderen. Wel kan ik een beetje onzeker zijn over mijn borsten, want die vind ik aan de kleine kant. Dat heb ik altijd jammer gevonden. Ik voel me op dat punt niet zo ‘vrouwelijk’. Leendert was soms heel vol van mijn borsten. Dat kon ik bijna niet geloven, omdat ik ze zelf zo klein vind. De stap om er iets aan te doen, heb ik nooit durven zetten. Pillen ervoor slikken of implantaten nemen, zou ik sowieso niet doen. Dat vind ik een stap te ver. Toevallig stond pas in het Reformatorisch Dagblad het bericht dat ontzettend veel vrouwen met borstimplantaten daar last van hebben, zoals pijn bij de implantaten, maar ook bijvoorbeeld gewrichtsklachten. Ik zie mijn wat kleinere borsten zelf als een stukje onvolmaaktheid, maar realiseer me ook dat dit komt door de norm die de maatschappij mij oplegt. Misschien heeft het een functie. God heeft mij bedacht tot in de kleinste details. Ik ben prachtig gemaakt. Het vormt een extra uitdaging om dat zelf ook zo te zien. Over mijn buitenkant voel ik me dus met name zelfverzekerd. Dat komt overigens niet door Leendert; 22 hij geeft zelden complimenten, behalve weleens over mijn borsten tijdens het vrijen. Dat stelde mij destijds niet op mijn gemak en had eerder een tegenovergestelde uitwerking. Ik voelde me een lustobject. Ik kreeg nog nooit een compliment over wie ik ben als persoon. Over mijn binnenkant ben ik minder zelfverzekerd. Ik kom uit een groot gezin, waarin weinig aandacht en interesse voor mij was. Mijn vader was vaak weg en mijn moeder was druk met het huishouden en de zorg voor de kleine kinderen. Het was een cultuur van hard werken, ink zijn en doorgaan. Dat is onbewust heel bepalend voor hoe ik naar mezelf kijk. Ik leerde om op één been te lopen: mijn verstand. Mijn emoties zijn altijd in een hoekje gedrukt. Ik voel me onbelangrijk. Dit leerde ik inzien in de therapie die ik volgde om mijn achtergrond wat meer te kunnen duiden. ’Uit het gesprek met Marianne Grandia (aan het einde van dit hoofdstuk), die veel vrouwen spreekt, begr�p ik dat er veel mannen z�n die geen waardering uitspreken richting hun vrouw of hen zelfs kleinerenB Z� geeft aan hoe belangr�k het is om te ontdekken wie je als gelovige mag z�n in ChristusB Als je dáár je identiteit in vindt, is dat onwankelbaarB Sandra vertelt daaroverB ‘ Ik kijk regelmatig op naar andere mensen en vergelijk me met hen. ’s Ochtends trek ik gerust een oud spijkerrokje aan, maar als ik dan anderen zie die er vaak piekjn uitzien, word ik daar onzeker van. Dan zeg ik, om mezelf te verdedigen, dat ik in m’n oude kloe loop, omdat ik een vrije dag heb. Maar ik wil graag zelfvertrouwen uitstralen, want het maakt niet uit hoe ik eruit zie. Het ligt eraan hoe ik in m’n vel zit, maar over het algemeen is mijn zelfbeeld positief. In onze verkeringstijd was dat anders. Harm kon wel honderd keer zeggen dat hij me mooi vond, maar dat landde niet. We hadden vaak discussies over wat knap is. Als Harm een foto van mij zag, zei hij weleens dat ik er daar heel knap uitzag. Ik zei dan dat ik niet knap ben, maar dat een mooie lmster knap is. Mijn zelfbeeld is nu realistischer en dat is meer dan genoeg. Harm werd niet verliefd op 23 mij omdat ik een lmster ben, maar omdat ik Sandra ben. Toen we net getrouwd waren, had ik ook nog last van onzekerheden. Ik werd bijvoorbeeld dikker en suggereerde dan dat hij mij nu vast niet meer mooi vond. Harm zei weleens dat hij nog steeds van mij houdt als ik negentig ben en mijn borsten op m’n knieën hangen. Dat was grappig bedoeld, maar het is ook waar. Ik geloof dat niet alleen omdat hij het zegt, maar ik voel het ook. Hoe meer waarde de Heere Jezus voor mij kreeg, hoe meer ik mijn onzekerheden los kon laten. Ik leerde inzien dat God mij maakte en dat ik blij mag zijn dat ik dit allemaal van Hem kreeg. Ik weet me geliefd door Hem en daarom mag ik mezelf zijn. Afgelopen jaar was ik bezig voor een beugel, omdat een aantal tanden schots en scheef staan. Dat zou veel geld kosten en zou mijn uiterlijk veranderen. Opeens zag ik wat een onzin dat was. Ik heb de afspraak bij de orthodontist afgezegd en ben nu blij met mijn tanden. Ze passen bij mij!’ ARIANNE GRANDIA sprak eens t�dens een lezing op een vrouwendagB Het thema van die b�eenkomst weet ik niet meer, maar wat ze vertelde, bleef me b�: dat ze zichzelf totaal niet mooi vond en dat daarom alt�d het licht uit moest als z� en haar man intiem warenB Haar man vond dat heel erg, maar respecteerde datB Toch mocht na verloop van jaren het licht in de slaapkamer aanB Ik moest meteen aan dit verhaal denken, toen ik een deskundige zocht b� het thema ‘zelfbeeld’B Marianne is ervaringsdeskundige, maar spreekt ook heel veel vrouwenB Ze vertelt hoe haar zelfbeeld veranderde en wat voor haar de sleutel is naar een gezond zelfbeeldB Tegenstr�digheid‘In de verhalen van de vrouwen die in dit boek aan het woord komen, zie ik met regelmaat een stukje tegenstr�digheidB Enerz�ds zeggen ze niet zoveel waarde aan hun uiterl�k te hechten en best tevreden te z�n, anderz�ds zie je toch wel onzekerheidB Ook zie ik b� iedereen een stukje groeiproces, waardoor de vrouwen zich steeds meer leren accepteren zoals ze z�nB Wat m� opvalt is dat de meeste geïnterviewde vrouwen positiever z�n dan veel vrouwen die ik zelf spreekB Onlangs kwam er een vrouw naar me toeB Helemaal in tranen vertelde ze me dat ze zo’n v�fendertig jaar was getrouwd en zich nog nooit in het b�z�n van haar man had durven uitkledenB Ik raakte met haar in gesprek en toen bleek dat haar man alt�d sarcastische opmerkingen over haar maakteB Ik kan me goed voorstellen dat je je niet bloot durft te geven als je man jou negatief bejegentB Ook z�n er vrouwen die misbruikt z�nB Z� hebben meer dan ooit nodig om zelfvertrouwen te vinden en dat kan ten diepste alleen in GodB Verder is het voor deze vrouwen noodzakel�k om iemand te zoeken met wie ze over het misbruik kunnen pratenB Seksualiteit is een gave van GodB Als je het zo ook wilt zien, heb je een man nodig die seksualiteit als geschenk aanbiedt en ontvangtB Anders is het geen gave maar een lastB Jezelf laten zien, heeft een veilige omgeving nodigB Je zelfbeeld kan nog zo positief z�n, maar als je omgeving of je man niet veilig is, ligt het zo in gruzelementenB De rol van de man en hoe h� erin staat, is van heel groot belangB Het valt me op dat de meeste van deze vrouwen het uiten naar hun man als ze zich onzeker voelenB Dat vind ik mooiB Ilse vertelt dat ze zich b� haar man Justin alt�d op haar gemak voelt en Rianne zegt dat haar man Niels haar heel mooi vindtB Dat is zo’n belangr�ke voorwaardeB Ik spreek weleens vrouwen die regelmatig door hun man worden afgebrandB H� geeft lel�ke b�namen, laat duidel�k merken dat ze moet l�nen of zegt 25 haar man toekijkt. Zelf vind ik dat niet vervelend, omdat ik weet dat Martin mij mooi vindt. Ik ben goed zoals ik ben en hoef niet perfect te zijn. Ik ben een perfectionist, maar naarmate ik ouder word, ga ik steeds meer de schoonheid van imperfectie zien. We leven in een gebroken wereld en daar moeten we het mee doen. Gelukkig is er de genade van God, ook al worden we daarmee geen volmaakte mensen. ’ ‘ Ondanks dat ik niet de slankste persoon ben, heb ik geen negatief zelfbeeld. Mensen vragen weleens of ik tevreden ben met mijn gewicht, maar ik zie het nut er niet van in om te gaan lijnen. Ik ben altijd al stevig geweest. In de periodes dat ik ongesteld word, kom ik erg aan. Dat zie je vooral aan mijn buik. Maar dat trekt altijd weer bij. Zolang ik niet nog steviger word, ben ik tevreden. Je hoort weleens dat vrouwen zichzelf niet mooi vinden, maar je bent zoals je bent. Ik merk dat Mark er ook zo over denkt. Dat scheelt heel veel. ’Ik heb bewondering voor deze damesB Eline noemt zich niet knap en zegt daar geen moeite mee te hebbenB Alinda vindt zichzelf niet de slankste persoon, maar is tevreden hoe het is, ondanks dat mensen soms vragen of ze tevreden is met haar gewichtB Ik merk dat die laatste uitspraak me boos maaktB Hoe kom je op het idee om aan iemand te vragen of z� tevreden is met haar gewicht? Denk je b� zo’n uitspraak wel na over wat die teweeg kan brengen? Chapeau voor Alinda, die zich niet van haar stuk laat brengen! Ook Anna kr�gt soms opmerkingen van mensen over haar uiterl�kB ‘Ik was er dagen verdrietig over’, vertelt zeB ‘ Ik heb goede en slechte tijden. In de goede tijden kijk ik aardig positief naar mezelf en in de slechte tijden ben ik wat minder blij met mijn uiterlijk. Ik ben een gezegend mens. Soms voel ik dat ook zo, maar over het algemeen heb ik niet zo’n positief zelfbeeld. Ik ben erg kritisch naar mezelf. Wat ik wel mooi vind, is dat ik slank ben en een platte buik heb, zelfs nog na mijn zwangerschappen. Maar ik moet goed opletten dat ik niet te dun word. Met lede ogen zie ik dat mijn gezicht steeds spitser wordt. Mensen vragen weleens of het 16 wel goed met me gaat, omdat ze me er moe vinden uitzien. Onlangs zei iemand zelfs dat ik vel over been ben. Ik voelde me gekwetst en was er dagen verdrietig over. Aan mijn huid en energiegehalte merk ik dat ik ouder word. Daar heb ik moeite mee. Het belangrijkste is dat ik gezond ben. Daar probeer ik op te focussen. Ik ben me er steeds meer van bewust dat het leven kort is en dat het het niet waard is om je druk te maken over hoe je eruit ziet. Bij Bastiaan voel ik me heel veilig en kan ik blij zijn met mezelf. Ik weet dat hij me mooi vindt. Dat is belangrijk voor me. Ik denk dat mijn zelfbeeld gevolgen heeft voor onze seksuele relatie, want als ik niet lekker in mijn vel zit, heb ik meestal geen goed gevoel over mezelf en heb ik ook geen zin om te vrijen. ’Belangr�k dus om je opmerkingen richting iemand op een goudschaaltje te wegenB Wat je eruit �apt, kan iemand anders dagen bezighoudenB Heel mooi is wat ik lees b� Anna: b� haar man voelt ze zich veilig en kan ze bl� z�n met zichzelfB Ze weet dat h� haar mooi vindtB Uit alle reacties merk ik dat het heel belangr�k is dat een man z�n vrouw laat weten dat ze mooi isB ‘ Ik ben heel tevreden met mezelf en weet zeker dat Niels me ontzettend mooi vindt. Hij benoemt dat soms gedetailleerd. Als hij zegt dat ik stralende ogen heb, geloof ik dat. Op straat of op mijn werk ben ik weleens onzeker. Dan zie ik andere vrouwen die heel perfect zijn en dan voel ik mij niet zo perfect. Maar ik weet dat ik dat voor Niels wel ben. Bij hem voel ik me nooit onzeker. Ik vind soms wel dat ik dikke billen heb en kleine borsten. Als om de paar maanden zulke gedachten in mij naar boven komen, vraag ik zijn mening daarover. Als ik weer zeker weet dat hij dat niet vindt, heb ik er weer een tijdje geen last van. Gelukkig heb ik nooit een hele negatieve bui en ben ik meestal tevreden met mezelf. Ik denk dat dat belangrijk is voor de seksuele relatie. ’ 17 Ook de echtgenoten van Bianca en Iisanne geven vaak complimentjesB Dit helpt hen om bl� met zichzelf te z�nB ‘ Ik ben heel tevreden over mezelf. Uiteraard zijn er zaken die me soms wat onzeker maken, maar dat zijn kleinigheidjes. Ik denk dat elke vrouw dat heeft. Wouter is heel complimenteus. Hij vindt mij gelukkig nog steeds aantrekkelijk en zegt dat elke dag. Hij heeft nog nooit iets gezegd waardoor ik me bij hem onzeker zou kunnen voelen en daardoor voel ik me superjn bij hem. ’ ‘ Er zijn dingetjes die ik anders zou willen aan m’n lichaam. Daar heb ik weleens last van richting andere mensen, maar nooit richting Danny. Bij hem voel ik me voor honderd procent geaccepteerd. Hij bevestigt mij heel erg. Ik merk dat hij me echt mooi vindt. Dit heeft wel een lange aanloop gehad. Toen we twee jaar verkering hadden, wilde ik echt nog niet dat Danny mij bloot zou zien. Pas toen onze relatie sterker werd, begon dat te groeien. Tegenover anderen kan ik me onzeker voelen in badkleding. Ik geloof niet dat God bedoeld heeft dat je op het strand of in het zwembad voor het oog van andere mannen in enkel een slipje en een topje loopt. ’ Net als de meeste vrouwen heeft Ilse ook wel wat puntjes waar ze onzeker over isB Verder geeft ze aan dat ze neutraal over zichzelf denktB Z� merkt duidel�k dat je zelfbeeld en hoe je in je vel zit, gevolgen heeft voor de seksuele relatieB ‘ Ik denk meestal neutraal over mezelf. Mijn ouders gaven niet veel complimentjes en dat maakt het lastiger om te ontdekken waar je goed in bent en wat mooi aan je is. Sommige mensen zien er in een pyjama al mooi uit, maar als ik naar een verjaardag ga, moet ik altijd moeite doen om er leuk uit te zien. Ik ben ook best onzeker over mijn borsten – die vind ik groot. Inmiddels heb ik wel ontdekt welk soort kleding hiervoor het beste staat en dat scheelt al veel. Maar 18 uiterlijk zegt niets over hoe je bent natuurlijk. Het innerlijk is veel belangrijker. Over het algemeen ben ik verder wel tevreden met mezelf. Bij Justin voel ik me altijd op mijn gemak. Ik denk dat hoe je in je vel zit zeker gevolgen heeft op seksueel gebied. Als ik me niet prettig voel of niet zo vrolijk ben, dan vind ik het ook niet jn om aangeraakt te worden of intiem te zijn. Als ik goed in mijn vel zit, heb ik eerder zin in seksueel contact. ’Ook Nathalie en Mar�e merken datB Z� z�n beiden niet zo positief over hun uiterl�kB ‘ Ik ben niet tevreden over mijn guur. Het scheelt wel veel of ik leuke kleren draag waar ik me lekker in voel, dan voel ik me zekerder, maar meestal voel ik me onzeker. Ik denk dat mijn zelfbeeld gevolgen heeft voor onze seksuele relatie. Ik kan onzeker zijn tijdens het intiem zijn, al weet ik dat het niet nodig is, want Daniël geeft me dat gevoel totaal niet. Het ligt puur aan mezelf. Vaak wil ik liever in het donker vrijen, maar niet altijd. Het is maar net in welke stemming ik ben. ’ ‘ Ik denk niet zo positief over mezelf, al boeit het me minder sinds ik kinderen heb. Over mijn bovenlijf ben ik wel tevreden, maar ik vind mijn onderlijf te dik. Ik zie mezelf niet graag bloot. Veel vriendinnen hebben nog geen kinderen of ze zijn wel al moeder, maar zijn meteen weer even slank als eerst. Dat zou ik ook willen. Ik voel me soms echt zo’n moeke. Ik ervaar altijd een drempel om mezelf bloot te geven, ook al weet ik dat Peter mij helemaal accepteert. Als ik in de mood ben voor seksuele gemeenschap ervaar ik die drempel niet, maar als ik al niet zo’n zin heb, is dat voor mij een extra belemmering. ’Ik zie in deze verhalen dat ‘jezelf niet mooi vinden’ een belemmering kan z�n in het seksuele contactB Nienke vertelt dat ze t�dens het vr�en weleens last kan hebben van negatieve ge 19 ‘ Soms kijk ik in de spiegel en vind ik mezelf er goed uitzien. Ik heb een positief zelfbeeld, maar er zijn wel dingen waar ik negatief over ben. Zo kan ik vooral bij intiem contact negatieve gedachten hebben over mijn lichaam: dan schieten er weleens beelden door mijn hoofd van veel mooiere vrouwen en vraag ik me bijvoorbeeld af hoe David mij nou mooi kan vinden. Hij geeft daar totaal geen reden toe, want hij vindt me heel erg mooi. Toch kijk ik dan liever niet naar mezelf, dan hoef ik er ook niet over na te denken. Nu ik wat ouder word, merk ik aan de ene kant dat ik mezelf meer accepteer zoals ik ben, maar aan de andere kant krijg ik rimpels en gaat er hier en daar wat hangen. Je wordt toch wat minder mooi. Van zulke gedachtes kan ik dan weer last krijgen. Ik merk dat mijn cyclus dit ook beïnvloedt. Je hoort weleens dat een vrouw zich op haar best voelt rond de eisprong. Ik vind het lastig om te zeggen of mijn zelfbeeld eect heeft op onze seksuele relatie. Ik denk van wel, want als je na een drukke dag eindigt met een ontevreden gevoel, kan het gevolg zijn dat je niet zo gezellig bent tegen je man, waardoor je ook geen behoefte hebt aan seksueel contact. ’Het ouder worden heeft z’n invloed, vertelt NienkeB Ook Anna had het daar al overB Annelies merkt vooral positieve gevolgen van het ouder wordenB ‘ Ik ben tevreden met mezelf. Naarmate je ouder wordt, krijg je levenswijsheid. Dat maakt mij zelfverzekerd. Toen we net getrouwd waren, was ik wel wat onzeker. Maar dat waren we allebei en het was geen belemmering. Je weet dat je onzeker mag zijn, want seksualiteit is iets nieuws dat je samen gaat uitproberen. Ik kom uit een heel liefdevol nest en kreeg altijd waardering. Dat droeg bij aan wie ik ben en hoe ik mezelf zie. Ik kan me wel onzeker voelen als ik bij mensen ben die heel veel over een bepaald onderwerp weten. Dan ervaar ik schroom en luister ik liever. Maar dat heeft niets met mijn uiterlijk te maken. ’ 20 OE ZIE J� JEZEIF? Met die vraag startte ik elk interviewB Ik heb namel�k het idee dat je zelfbeeld veel invloed heeft op je seksuele relatieB Als je lekker in je vel zit, is het volgens m� makkel�ker om jezelf letterl�k en �guurl�k bloot te geven, dan wanneer je van alles op jezelf aan te merken hebtB Ik was benieuwd hoe deze vrouwen dat ervarenB Z�n ze meestal tevreden of ontevreden met zichzelf? En merken z� of dit invloed heeft op hun seksuele relatie? Ik weet nog goed dat ik voor een t�dschrift een deskundige interviewde over een positief zelfbeeldB Ze zei dat je geen positief zelfbeeld hoeft te hebben, maar een realistisch zelfbeeld, waarb� je je sterke en zwakke punten kent en accepteertB Het is zoals het is en daar ben je tevreden meeB Dat zie ik ook terugkomen in het verhaal van SharonB ‘Mijn lichaam is niet gezond, want ik heb een hartafwijking. Dat is nadelig voor mijn zelfwaarde. Paul is heel t en ik voel me weleens schuldig tegenover hem. Aan het begin van ons huwelijk kwam de afwijking pas aan het licht. Ik zei eens tegen Paul dat hij bijna een kat in de zak had gekocht. Hij werd toen kwaad, want hij vond dat ik dat niet zo mocht zeggen. Maar ik moest wel mijn eigenwaarde opnieuw zien te vinden. Ik kan niet meer zwanger worden, want dat zou levensgevaarlijk zijn. Regelmatig had ik mede hierdoor het gevoel niet meer te voldoen. Zeker in de periode dat ik heel erg verlangde naar nog een kind was dat soms bijna verstikkend. Inmiddels heb ik dat een plekje kunnen geven. Het geeft ook wel rust dat ik niet elke maand uitgestelde hoop heb, maar dat ik de zekerheid heb dat ik in principe niet meer zwanger kan worden. Ik ben tevreden met mezelf. Ik heb wat littekens en dat vind ik niet mooi, maar ik mag het er mee doen. Het is goed zoals het is, maar mijn gezondheid 14 heeft gevolgen voor het gezin – dat blijft een verdrietige kant. Over mijn uiterlijk voel ik me niet onzeker. Ik vrij het liefst met de lampen aan en, als het niet koud is, zonder dekens. Toen ik toch eens onzeker was over mijn lichaam, zei Paul me dat ik dat nooit bij hem hoef te zijn. Dat vond ik heel jn. Hij vindt me heel mooi. Dat zegt hij ook regelmatig. Als ik naar mezelf kijk, ben ik het niet altijd met hem eens, maar dan moet ik goed beseen dat hij het vanuit zijn invalshoek bekijkt. Een man kijkt heel anders naar zijn vrouw dan een vrouw naar zichzelf. ’‘Ik mag het er mee doen’, zegt SharonB Dat vind ik een hele mooie uitspraakB Ook Eline, Monique en Alinda z�n tevreden met hoe het isB ‘ Ik ben niet knap, maar daar heb ik geen moeite mee. Al toen ik kind en puber was, vond ik dat mensen niet op mijn uiterlijk moesten afgaan, maar moeite moesten doen om te ontdekken wie ik echt ben. Onbewust speelt ook mee dat ik weet dat de buitenkant niet het belangrijkste is. Ik vind het een groot woord om te zeggen dat ik tevreden ben, maar ontevreden ben ik ook niet. Regelmatig heb ik last van pukkels. Dat is niet zo leuk. Ook heb ik sinds mijn eerste zwangerschap best een buikje. Daar baal ik soms gigantisch van. Ik was regelmatig bang dat mensen zouden vragen of ik weer zwanger was. Als ik samen met Jan ben, maak ik me weleens op. Ik merk dat dat een positieve invloed heeft op mijn zelfbeeld. Maar het is niet zo dat ik me zonder make-up lelijk of afgewezen voel. Ik denk dat mijn zelfbeeld niet echt gevolgen heeft voor onze seksuele relatie. ’ ‘ Ik ben tevreden met mezelf, vooral met mijn bovenlijf. Het uiterlijk is niet zo’n item voor mij. Wel kan ik me onzeker voelen over hoe ik ben met mijn zonden en gebreken. Ik vraag me soms af of mensen me misschien egoïstisch vinden en of ik wel goed naar anderen luister. Ik ben verre van volmaakt. Mijn vriendin vertelde weleens dat ze het niet jn vindt om naakt door de kamer te lopen, terwijl 15 Voorwoord nder de kapstok stonden z�n schoenen en m�n schoenenB Aan de kapstok hingen z�n jas en m�n jasB Ik zie het beeld nog voor meB Wat een heerl�k gezicht! Onze eigendommen vermengdB Alleen w�, samen in één huisB Als je getrouwd bent, ga je alles delen – ook het bedB Dat laatste was niet meteen rozengeur en manesch�nB Ik was heel benieuwd hoe dat b� anderen ging en vroeg er regelmatig naar b� vriendinnenB Dan kwam er van alles boven de lakensB B� de één was het p�nl�k, de ander had zelden zin en b� de volgende nam de man zelden initiatiefB Ik verbaasde me erover dat er b� b�na iedereen die ik sprak wel wat strubbelingen waren, maar ook dat er zo weinig over gepraat werdB Na zo’n gesprek voelde ik me een stuk lichterB Alleen al het feit dat anderen zich herkenden in m�n verhaal was �jnB Ook deed ik soms tips op en merkte ik dat het praten alleen al hielp om er positief in te staanB Vol spanningDit is de reden dat ik heel graag een boek wilde schr�ven over vrouwen en seksualiteitB Boeken met tips en trucs z�n er al veel, maar er z�n weinig verhalen van hoe gewone christel�ke vrouwen seksualiteit belevenB Terw�l juist persoonl�ke ervaringen delen zo’n positief effect kan hebbenB Het grootste obstakel leek m� om vrouwen te vinden die open en bloot hun verhaal aan m� wilden vertellenB Ik benaderde vrouwen vanuit het hele land van allerlei verschillende leeft�den en met voornamel�k reformatorische kerkel�ke achtergrondenB Vol spanning wachtte ik de reacties af, en die waren ver boven verwachtingB Drie voorbeelden: ‘Je vraag verraste me positiefB Wat supergoed dat je dit gaat doen!’ En: ‘Ik vind het tof om mee te doen, want seksualiteit is in de reformatorische hoek een taboe qua gespreksonderwerp en dat is jammer!’ En: ‘Hoe we op een goede manier omgaan met gezinsvorming is een worstelingB Ik ben benieuwd hoe andere vrouwen daarmee omgaan en doe graag meeB’ Deze positieve reacties bemoedigden me om door te gaanBVan slechts drie vrouwen kreeg ik ‘nee’ te horen: twee omdat ze het te privé vonden en de ander omdat ze het erg druk hadB Als ik niemand anders van haar leeft�d kon vinden, mocht ik weer b� haar aankloppenB GesprekkenIk genoot van de gesprekken met de vrouwenB Prachtig om te zien dat iedereen een eigen achtergrond, ervaring en visie op bepaalde zaken heeftB Allerlei situaties komen in de verhalen aan bod: gemeenschap gehad voor het huwel�k, een man die zelden zin heeft, alt�d p�n t�dens het intiem z�n, b�na nooit zin hebben, al v�f jaar geen gemeenschap meer gehad of gezondheidsproblemen die z�n weerslag hebbenB Er z�n ook verhalen van vrouwen die er (inmiddels) volop van kunnen genietenB Diverse thema’s komen aan bod, zoals: zelfbeeld, voorlichting, beeld van seksualiteit, seksuele relatie (wat werkt voor jou positief, wat negatief, man/vrouw-verschillen), gezinsvorming, seksualiteit rondom zwangerschap, God en seksualiteitB Aan het einde van elk hoofdstuk geven deskundigen algemene informatie en tipsB Ook staan er vragen om zelf, met je partner of anderen door te nemenB Regelmatig was ik onder de indruk van hoe mooi vrouwen woorden kunnen geven aan bepaalde situatiesB Verder vind ik de vrouwen die hun verhaal vertelden heel dapperB Geweldig dat ze hun verhaal aan m� wilden toevertrouwen, in de hoop dat andere vrouwen er iets aan zullen hebbenB Een van hen zei dat ze het aan het begin van haar huwel�k erg frustrerend vond dat veel vrouwen die ze op straat en in de kerk zag ervaring hadden met seksualiteit, maar daar nooit over sprakenB Zo moet iedereen alles zelf ontdekken en dezelfde lastige situaties doormakenB Als vrouwen hun ervaringen met jongere vrouwen delen, z�n z� al beter toegerustB Ik hoop dat dit boek daaraan mag b�dragen en er misschien zelfs gesprekken door op gang komenB Het allermooiste zou z�n als het vrouwen helpt om (nog) dichter b� het doel te komen dat God voor ogen heeft met seksualiteitB Veel leesplezier! Inhoudsopgave Voorwoord– Voorstellen‘Spiegeltje, spiegeltje aan de wand’ – Zel�eeld Bloemetjes en bijtjes – Voorlich�ng Vlinders in je buik – Verkerings�jd Honeymoon – De eerste keer– Beeld van seksualiteit Eén zijn – Seksuele rela�e Hij versus zij – Verschillen tussen man en vrouw Focussen – Balans in de seksuele rela�e Libidokillers – Wat werkt belemmerend? In de stemming – Wat werkt s�mulerend? – De gevolgen Een eisprong – Gezinsvorming Een dikke buik – Seksualiteit �jdens en na de zwangerschap Spreken is goud – In gesprek – Gods doel met seksualiteit Weet je … – Kinderen en jongeren toerusten Nawoord Bijlage ‘ Grenzen’ Bijlage bij hoofdstuk 13