DANSEN IN DE REGEN Vreugde vinden in God, ook als het in je leven stormt Marianne Grandia Dansen in de regen 1-192 2e druk.indd 3 31-10-17 16:12
Eerste druk, april 2017 Tweede druk, november 2017 © 2017 Uitgeverij Kok Postbus 13288, 3507 LG Utrecht www.kok.nl Omslagontwerp: VillaGrafica Opmaak binnenwerk: ZetSpiegel, Best ISBN 978 90 297 2652 8 ISBN e-book 978 90 297 2653 5 NUR 707 Geciteerde Bijbelteksten zijn afkomstig uit de Herziene Statenver- taling, tenzij anders vermeld. Gebruikte afkortingen van andere vertalingen zijn: NBV (Nieuwe Bijbelvertaling), WV (Willibrordvertaling 2012), BGT (Bijbel in Gewone Taal) en GNB (Groot Nieuws Bijbel). Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden ver - veelvoudigd , opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elek- tronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige an- dere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Dansen in de regen 1-192 2e druk.indd 4 31-10-17 16:12
16 1 Vreugde! ‘Vreugde; iemand die (of iets wat) verheugenis veroor - zaakt, bron, oorzaak van blijdschap, van geluk.’ Van Dale 1 ‘Wie vol vreugde is, predikt zonder te prediken.’Moeder Theresa Als kind hoorde ik regelmatig de uitdrukking ‘Het leven is een tranendal’. En inderdaad worden er hier op aarde heel wat tranen vergoten. Ook door jou en mij. Gelukkig kennen we niet alleen maar tranen van verdriet. We maken in ons leven ook dingen mee die ons verwarmen en die ons zelfs zo kunnen ontroeren dat er vreugdetranen vloeien. Soms zijn het kleine dingen die ons blijdschap geven. Zelf kan ik bijvoorbeeld blij worden wanneer ik onze poezen sim - pelweg zie genieten van een streepje zonlicht dat naar bin - nen valt. Andere kleine dingen die mij een gevoel van vreugde geven, zijn onder meer: het geknisper van haardhout, het ge- knerp onder mijn schoenen wanneer ik op een vers gevallen Dansen in de regen 1-192 2e druk.indd 16 31-10-17 16:12
17 sneeuwdek loop, het schuimlaagje op mijn cappuccino, een vers broodkorstje met een lik roomboter, een lief kaartje op de mat, de geur van net gewassen en buiten gedroogde lakens, een nieuw schriftje, met blote voeten op een grasveld lopen, het gezang van een merel, een boek dat me even alles en ieder- een doet vergeten, een verrassende vondst in een kringloop- winkel, en nog heel veel dingen meer.Van welke kleine dingen word jij blij? Naast kleine dingen zijn er ook grote dingen en grote zege - ningen in het leven, die ons vreugde kunnen geven. Zoals vader of moeder worden, of opa of oma, of misschien zelfs wel overgrootouder. Dat is zeker geen vanzelfsprekendheid. Dat weten zij die geen kinderen kunnen krijgen maar al te goed! Wat is het een voorrecht wanneer we gezond zijn, een vaste baan hebben, goed kunnen rondkomen, in een comfortabel huis wonen, vrijheid genieten, enzovoort. Laten we, wanneer we die zegeningen hebben ontvangen, vooral ruim zijn in het delen ervan: geven van wat we hebben ontvangen, ons huis openzetten voor anderen, of met ons gezonde lichaam anderen helpen met de dingen die zij niet (meer) kunnen doen. Maar… evenmin als al die genoemde zegeningen vanzelfspre- kend zijn, zijn ze niet gegarandeerd; onze vreugde kan plotse- ling of in de loop van de jaren veranderen in verdriet. We kunnen onze kinderen of kleinkinderen verliezen aan de dood – of kwijtraken aan het leven. Wat een onpeilbaar diep verdriet brengt dat met zich mee. Onze gezondheid kan afne- men of helemaal verdwijnen. En als we gezond blijven, zullen Dansen in de regen 1-192 2e druk.indd 17 31-10-17 16:12
18 onze krachten toch afnemen naarmate we ouder worden. Onze baan kan op de tocht komen te staan. Onze financiële ‘zeker- heden’ kunnen wegvallen – dat heeft de recente crisis weer benadrukt. Er kan van alles in ons leven gebeuren waardoor we ons huis, onze veilige plek, gedwongen moeten verlaten. Zoals bijvoorbeeld vanwege een scheiding, financiële proble- men, ziekte en ouderdom. Maar ik moet ook denken aan men- sen die door oorlogen en terrorisme van huis en haard verdre- ven zijn en met slechts een tasje met bezittingen – of zelfs dat niet eens meer – in een bootje Europa proberen te bereiken of via andere vluchtroutes een veilig heenkomen zoeken. Het leven is zo kwetsbaar en onze omstandigheden kunnen zo snel veranderen. Daarom is het heel belangrijk dat we onze vreugde daar niet van laten afhangen. Wanneer onze vreugde volledig en alleen maar verbonden is met dingen die ons kun- nen ontvallen, dan ontvalt ons de vreugde wanneer we met lege handen komen te staan. En vallen onze voeten stil als de muziek ophoudt. De vreugde die we in God vinden en van Hem ontvangen, is echter niet afhankelijk van omstandigheden. Alle zegeningen die we in het leven ontvangen, zijn toegevoegde waarden, niet de basis zelf. God is die basis, Hij is de Bron van vreugde. In Hem is zo veel wat blijvende vreugde geeft: vreugde in Zijn liefde, Zijn genade, Zijn trouw, Zijn redding, Zijn rechtvaar - digheid, Zijn geduld, Zijn bewogenheid, Zijn vergevings- gezindheid, en nog veel meer. Hij geeft verfrissend water aan onze uitgedroogde ziel. Zijn kracht geeft vreugde, en grond onder onze voeten in een wankelende wereld. Wat ons ook ontvalt, de vreugde van God en de vreugde in Hem blijven tot in eeuwigheid. Dansen in de regen 1-192 2e druk.indd 18 31-10-17 16:12
19 Habakuk schreef:‘Al zal de vijgenboom niet in bloei staan en er geen vrucht aan de wijnstok zijn, al zal de opbrengst van de olijfboom tegenvallen en zullen de velden geen voedsel voortbrengen, al zal het kleinvee uit de kooi verdwenen zijn en er geen rund in de stallen over zijn – ik zal dan toch in de heere van vreugde opspringen, mij verheugen in de God van mijn heil. De heere Heere is mijn kracht, Hij maakt mijn voeten als die van de hinden, en Hij doet mij treden op mijn hoogten.’ (Habakuk 3:17-19) Het is nogal een uitspraak die Habakuk doet; zelfs wanneer het leven bijna onleefbaar wordt, zal hij tóch van vreugde opspringen. Niet vanwege de omstandigheden, maar vanwege de God van zijn verlossing. Durf jij het Habakuk na te zeggen? In de Bijbel komen we enorm veel teksten tegen over vreugde, waarvan een heel aantal in de gebiedende vorm: ‘Verblijd u.’ Dat is een opdracht waarvan je wenkbrauwen omhoog kunnen schieten. Hoe kun je nu op commando blij zijn? Toch is het een opdracht, en het is aan ons om de keuze te maken, het wilsbesluit te nemen om aan die opdracht te gehoorzamen. Veel woordenboeken geven voor het woord vreugde als anto- niem (woord met een tegengestelde betekenis) het woord ver- Dansen in de regen 1-192 2e druk.indd 19 31-10-17 16:12
20 driet. Dat geldt echter niet voor de Bijbelse vreugde; die kan wel degelijk samengaan met verdriet. Soms ervaren we juist in perioden van verdriet dieper dan ooit de vreugde in God. Bijbelse vreugde is immers niet de afwezigheid van verdriet, maar de aanwezigheid van God. En Hij is altijd aanwezig, Zijn naam is Immanuel – God met ons, God in ons. Juist die garantie van Zijn aanwezigheid maakt dat Hij ons kan opdra- gen onder alle omstandigheden vol vreugde te zijn. In Deuteronomium 16 komen we orders tegen voor het vieren van de grote feesten. Zowel in de orders voor het Wekenfeest als in die voor het Loofhuttenfeest klinkt uitdrukkelijk de opdracht om vreugde en dankbaarheid te tonen. En deze op- dracht gold voor iedereen. ‘En u moet u verblijden voor het aangezicht van de heere, uw God, u, uw zoon en uw dochter, uw slaaf en uw slavin, de Leviet die binnen uw poorten is, en de vreemdeling, de wees en de weduwen die in uw midden zijn, op de plaats die de heere, uw God, zal uitkiezen om Zijn Naam daar te laten wonen’ (vers 11). Iets verderop (vers 14-15) klinkt nagenoeg dezelfde opdracht voor het Loofhuttenfeest. Zeven dagen lang moest men feest - vieren en niemand mocht worden uitgesloten van deze feesten, die samenvielen met een oogst. ‘U en uw…’ Niemand uitge- zonderd. Ook de groepen die in het tekstgedeelte worden ge- noemd – allemaal groepen die geen eigen oogst konden bin- nenhalen – moesten bij het feest worden betrokken. De genoemde teksten uit Deuteronomium leren ons hoe be- langrijk God het vindt dat Hij met een dankbaar en vreugde- Dansen in de regen 1-192 2e druk.indd 20 31-10-17 16:12
21 vol hart wordt gediend. Dus niet alleen als ons hoofd ernaar staat, maar altijd. Van harte! In Deuteronomium 28:47-48 wordt zelfs op niet mis te ver- stane wijze verteld wat de ernstige gevolgen waren wanneer men God niet diende met de bijbehorende ‘blijdschap en har- telijke vreugde, vanwege de overvloed van alles’. God wil geen halfhartige blijdschap – zo’n blijdschap waarbij je alleen blij dóét, maar niet blij bént. Hij wil oprechte, har - telijke vreugde. Die vreugde is Hij ook waard. Sterker nog: als Schepper van al het leven en ultieme Vreugdegever heeft Hij ook het recht om met vreugde gediend te willen worden. In Nehemia 8 vinden we ook een opvallend voorbeeld van de opdracht om feest te vieren. Op de eerste dag van de zevende maand was heel het volk bijeengekomen en werd op hun eigen verzoek de wet aan hen voorgelezen. Toen de Israëlieten na het horen van de wet in huilen uitbarstten, kregen ze echter de opdracht niet te rouwen, ook niet vanwege hun zonde- besef . De eerste dag van de zevende maand was namelijk Rosj Hasjana, het Joodse Nieuwjaar. Dan hoorde het feest te zijn. ‘Stop met huilen, ga lekker eten en drinken, en vier feest,’ zei Nehemia tegen het volk, ‘want de vreugde van de heere is je kracht’ (vers 10-11). Of, zoals andere vertalingen luiden: ‘De vreugde in de heer is je toevlucht.’ Geen rouw, maar feest op de heilige dag van de Heer! Enkele andere voorbeelden van teksten in de gebiedende vorm in zowel het Oude als het Nieuwe Testament zijn: ‘Wees blij van hart, u die de heer zoekt.’ (1 Kronieken 16:10b, NBV) Dansen in de regen 1-192 2e druk.indd 21 31-10-17 16:12
22 ‘Laat de hemel zich verblijden en de aarde zich verheugen, laat de zee bulderen met al wat ze bevat. Laat het veld van vreugde opspringen met al wat erin is; dan zullen al de bomen van het woud vrolijk zingen voor het aangezicht van de heere, want Hij komt, want Hij komt om de aarde te oordelen. Hij zal de wereld oordelen in gerechtigheid en de volken met Zijn waarheid.’ (Psalm 96:11-13) ‘Rechtvaardigen, verblijd u in de heere; loof Hem ter gedachtenis aan Zijn heiligheid.’ (Psalm 97:12) ‘Juich voor de heere, heel de aarde; dien de heere met blijdschap, kom voor Zijn aangezicht met vrolijk gezang.’ (Psalm 100:1-2) ‘Verblijd u altijd in de Heere; ik zeg het opnieuw: Verblijd u.’ (Filippenzen 4:4) ‘Verblijd u altijd.’ (1 Thessalonicenzen 5:16) Een tekst die ook niet mag ontbreken, is Psalm 37:4: ‘Schep vreugde in de heere, dan zal Hij u geven wat uw hart ver- langt.’ Ik licht hem er even uit omdat hij snel verkeerd begre- pen kan worden. Wanneer we de woorden oppervlakkig le- zen, is het of de psalmdichter ons belooft dat God ons alles zal geven ‘wat ons hartje begeert’, wanneer we Hem tot Vreugde- Dansen in de regen 1-192 2e druk.indd 22 31-10-17 16:12
23 bron maken. En wat hebben we veel verlangens! Kleine en grote. Een van mijn grootste verlangens is bijvoorbeeld ge- zondheid. Soms herinner ik me niet eens meer hoe het voelt om niet moe te zijn, geen pijn te hebben. Toch heb ik (nog) niet de genezing ontvangen waar mijn hart en lichaam naar verlangen. Voldoe ik dan niet aan de voorwaarde? Schep ik geen vreugde in God? Of is deze tekst anders bedoeld? Zelf ben ik na lang worstelen met deze tekst tot de conclusie ge- komen dat mijn hart door vreugde te scheppen in God eigen- lijk nog maar één hoofdverlangen kent: Hem met vreugde dienen, doen waar Hij mij voor geschapen heeft. ‘Heer, volvoer Uw plan met mij. En wanneer dat plan (vooralsnog) geen genezing betreft, dan hebt U daar onge- twijfeld een zeer goede reden voor.’ Tot slot: het Griekse woord voor ‘blijdschap’ is chara; het is afgeleid van charis, wat ‘genade’ betekent. Wat een prachtige symboliek zit hierin besloten: blijdschap die voortkomt uit genade. Die genade maakt dat vreugdevol-zijn niet alleen een opdracht is, maar ook een geschenk. Want wanneer wij ervoor kiezen om te gehoorzamen aan de opdracht ons in God te verheugen, hoeven we die vreugde niet uit onze tenen te per- sen, maar ontvangen we haar van de Vreugdegever Zelf. Jezus beloofde ons Zijn vreugde, een volkomen vreugde, wan- neer we in Zijn liefde blijven en ons aan de geboden van Zijn en onze Vader houden. 2 In de psalmen staat dat God ons met blijdschap omgordt. 3 Prediker zegt dat God blijdschap geeft aan de mens die Hem behaagt. 4 Paulus belooft dat God ons zal bekrachtigen met al de kracht die we nodig hebben om met blijdschap in alles te volharden. 5 Ook schrijft hij dat de God van de hoop ons zal vervullen met Dansen in de regen 1-192 2e druk.indd 23 31-10-17 16:12
24 alle blijdschap en vrede in het geloven, waardoor we zullen overvloeien van hoop, door de kracht van de Geest. 6 En de vrucht van die Geest is onder meer… blijdschap. 7 Vreugde, vreugde, louter vreugde, is bij U van eeuwigheid, Schepper, die ’t heelal verheugde, Bron van eeuw’ge vreugde zijt. Zangbundel Joh. de Heer, 287 Dansen in de regen 1-192 2e druk.indd 24 31-10-17 16:12