De profeten ter sprake in synagoge en kerk
G.A. Trouwborst De profeten ter sprake in synagoge en kerk een commentaar bij het s ynagogaal lee sroost er en het protestantse gemeenschappelijk l eesrooster SIFRON
Ontwerp omslag: G.A. Trouwborst, Nieuwleusen Illustratie: Afbeelding van de profeet Elia ISBN 9789082836929 NUR 703 © 2021 Sifron, Nieuwleusen (www.sifron.nl) Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere mani er, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Inhoud Bij de afbeelding van Elia 7 Woord vooraf 9 Inleiding 13 De profetenlezing in de synagoge 23 op sabbat De profetenlezing in de synagoge 83 op feest - en gedenkdagen : bijzondere sabbatten 83 ontzagwekkende dagen 91 de drie pelgrims feesten 97 de overige dagen en feesten 111 Een eerste balans 121 De profetenlezing in de kerk: 135 het Gemeenschappelijk Leesrooster A-jaar 135 B-jaar 203 C-jaar 263 Een tweede balans 324 Conclusies en aanbevelingen 341 Geraadpleegde literatuur 353 Tekstregister 357 Eindnoten 368
Bij de afbeelding van Elia De afbeelding op de cover betreft de profeet Elia en is afkomstig uit een eeuwenoude joodse ‘Tsene -Rene’, ook wel ‘Vrouwenbijbel’ genaamd. Dergelijke bijbels, die bestonden uit de wekelijks te lezen gedeelten uit Tora en Profeten, be vatten regelmatig ook illustraties. Op deze (anonieme) illustratie treffen we de profeet Elia aan, liggend afgebeeld te midden van een dor en droog landschap. De afbeelding hoort bij de lezing uit 1 Koningen 18:46 -19:21. Na de episode op de Karmel, waar he t volk van Israël zich na een periode van geloofsafval onder leiding van Elia tot God had bekeerd, was konin gin Izebel halsstarrig gebleven en dreigde zij Elia te doden. Toen was er iets geknakt in Elia. Hij had zich in de woestijn teruggetrokken en wen ste er te sterven. Een engel wekte hem echter, en wees hem op hemels voedsel dat naast hem stond. Elia’s rol was namelijk nog niet ten einde. God wilde dat zijn profeet verder zou gaan met te spreken namens Hem. In die zin bevat deze prent iets symbolisch: ook voor de synagoge en de kerk geldt dat de profetenwoorden mogen blijven klinken. Gods woorden en beloften in en over het verleden, heden en de toekomst verdienen het ter sprake te blijven komen. Deze studie wil hieraan een bijdrag e leveren, in de hoop dat de aandacht voor het synagogaal en kerkelijk leesrooster een hernieuwde bewustwording en waardering van de profetische geschriften zal dienen. De apostel Petrus zegt: En wij achten het profetische woord (daarom) des te vaster, en gij doet wèl, er ach t op te geven als op een lamp, die schijnt in een duistere plaats, totdat de dag aanbreekt en de morgenster opgaat in uw harten . (2 Petrus 1:19) De hand van de engel wenkt ook ons o m de profetenwoorden te laten blijven klinken.
Woord vooraf Dit boek vormt de neerslag van het vrij in te vullen deel van de Permanente Educatie waar door mij als predikant, verbonden aan de Protestantse Kerk in Nederland , gebruik van gemaakt is. De aanlei ding voor deze studie is er een van dubbele aard. Allereerst is daar de nu bijna twintigjarige praktijk van het wekelijks voorgaan in de eredienst. Veelal is en wordt daarbij gebruik gemaakt van het Gemeenschappelijk l eesrooster , zoals dat te vinden is in het Dienstboek – een proeve 1 dat in ge bruik is bij de Protestantse Kerk in Nederland. Het lezen en leven van uit een rooster is kostbaar. Het voorkomt structureel een eigen (op den duur vaak eenzijdige) keus van de voorganger in kwestie, en zorgt ervoor dat de breedte van de Schrift beter aan bod kan blijven komen. Bovendien biedt een rooster een stuk discipline. Door te le zen wat er op het rooster staat went men zich een houding aan om de Schrift trouw stukje bij beetje te lezen, en ook die gedeelten tot zich te nemen die anders onderbelicht wa ren gebleven. Een leesrooster biedt een bedding waardoor het water van de Schrift kan stromen als , om met de dichter H. Marsman te spreken, ‘brede rivieren die traag door oneindig laagland gaan’, waarbij er veel water vo orbij komt. Tegelijk is het zeker ni et uitgesloten dat dit gestaag stromende water ook wel eens een onverwachte en heilzame stroomversnelling en waterval kan vormen, en er van alles gaat bruisen. Mede om d eze reden en hebben de makers van het Gemeenschappelijk l eesrooster een lange periode b eoogd, waarvoor dit rooster geldt : het beslaat de jaren 1998 -2037. In dit rooster hebben ook profetische s chriftgedeelten een vaste plaats. Omdat deze profetische gedeelten vanouds echter inhoudelijk gekoppeld zijn aan de evangeliegedeelten ( die de rode dr aad in dit leesrooster vormen ), komen de profeten veel al in meer ‘versnipperd e vorm ’ ter sprake. Er is meestal geen sprake van een doorgaande lezing uit een profeet, waardoor hij ook eens rustig ‘uit kan spreken’, maar de hoorder moet het hebben van korte en eenmalige gedeelten en citaten uit het betoog van de betreffende profeet. Regelmat ig kan het ook
voorkomen dat de profeten in het geheel niet gelezen worden. Bijvoorbeeld, omdat het aantal lezingen anders te groot (en daarmee voor de hoorder onbevatteli jk) zou worden. Het is immers ook mogelijk om uit de Tora te lezen, uit de Geschriften (bij v. de Psalmen), uit de Evangeli ën en uit de Brieven , om maar eens een paar alternatieve mogelijkheden te noemen. Gaandeweg rees bij mij daarom de vraag hoe de P rofe ten op het Gemeenschappelijk leesrooster eigenlijk ter sprake komen . Ik had er, ondanks de bijna twintig jaar predikantschap, eigenlijk weinig zicht op. Welke thematiek komt er met nam e naar voren en welke wellicht minder? De P rofeten biede n immers een bre ed oeuvre. Niet all een stammen zij uit divers e tij dsperioden en hebbe n zij een soms onderling zeer verschillende missie, ook kunnen zij zeer gevarieerd e registers open trekken . Oordeel, genade, belofte, toekomst, Israël, de volkeren, het zijn maar een paar voorbeelden van allerlei thema’s die aan de orde kunnen zijn. Voorts is m ijn interesse voor de profeten nog verder verdiept door de ‘onopgeefbare verbondenheid’, waarmee de Protestantse Kerk zich met Israël verbonden weet. Want wie ‘profeten’ zegt, zegt e igenlijk: ‘Israëls profeten’. Evenals bij nagenoeg alle Schriften het geval is, lezen wij bij de profeten mee met Israël. In de Heilige Schrift heeft de kerk een sterke binding met Israël. De Protestantse Kerkorde 2 drukt in het eerste artikel die verbonden heid met Israël als volgt uit : De Protestantse Kerk in Nederland is, overeenkomstig haar belijden, gestalte van de ene heilige apostolische en katholieke of algemene christelijke Kerk die zich, delend in de aan Israël geschonken verwachting, uitstrekt naa r de komst van het Koninkrijk van God .3
En even verderop wordt gesteld: De kerk is geroepen gestalte te geven aan haar onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël .4 Dit zoeken naar ‘gestalte geven aan de onopgeefbare verbo ndenheid’ wordt concreet gemaakt in het directe vervolg: Als Christus -belijdende geloofsgemeenschap zoekt zij (de kerk, red.) het gesprek met Israël inzake het verstaan van de Heilige Schrift, in het bijzonder betreffende de komst van het Koninkrijk van God . De kerk zoek t dus in haar uitleg van de Bijbel contact met Israël. In de ordinanties wordt deze gedachte verder uitgewerkt. Het gaat er ons hier echter om dat de kerk voor haar schriftuitleg oog dient te hebben voo r Israëls omgang met de Schrift . Deze opdracht die de kerk z ichzelf stelt vormt een belangrijke pijler onder deze studie. Wanneer wij in beeld trachten te krijgen hoe de kerk de profeten ter sprake laat komen in haar leesrooster, is het daarbij dus van belang er op te letten hoe de synagoge dat doet. Daarom zal er ook een rondgang gemaakt worden door het synagogale jaar, en bestudeerd worden hoe de profeten daar tot klinken worden gebracht. Daarbij willen wij beide benaderingen van de profeten, in de synagoge en i n de kerk, in verbinding met elkaar brengen, door ons af te vragen hoe zij zich tot elkaar verhoude n. En v alt de wijze waarop de kerk de profeten ter sprake brengt te bevragen of verrijken vanuit de wijze waarop de synagoge met de profeten omgaat? Wat valt hier over te zeggen? Daarnaast hebben we ook gekeke n hoe, wat het Gemeenschappelijk Leesrooster aangaat, de verdeling van de profetische stof is gedurende de leescyclus van drie jaar. Hoe is die opgebouwd, en is die verdeling evenwichtig van aard? En
passant is daarbij ook tegen het licht gehouden hoe de a lgehele bijbelse stof in het rooster voorkomt. Bij het bestuderen van de stof is bij iedere sabbat of zondag een kort commentaar geschreven, waarin ingegaan wordt op de teksten en hun onder linge verbanden. Wellicht dat dit beknopte commentaar tevens een g ids kan vormen voor predikers en pastores bij hun wekelijkse taak in het voorgaan in diensten. Het was een boeiend e en bovenal vreugdevolle bezigheid om op deze manier met de Bijbel en het (synagogaal en kerkelijk) lezen ervan bezig te zijn. Van harte ho pen wij dat deze studie mag bijdragen tot - wat de Kerkorde in Artikel 1 -7 noemde - ‘het verstaan van de Heilige Schrift ’. Tevens spreken wij de hoop uit dat door deze studie ook de door het kerkelijk leesrooster geboden profetenlezingen aan betekenis mo gen winnen, in hun relatie tot het evangelie van Jezus Christus. Ds. G.A. Trouwborst Nieuwleusen, maart 2021
Geraad pleegde literatuur Het in deze studie besproken Gemeenschappelijk L eesrooster is afkomstig uit: Dienstboek, een proeve. Schrift, Maaltijd, Ge bed. Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer. 1998. Van de Babylonische Talmoed zijn de volgende tractaten gebrui kt: Goldwurm, Rabbi Hersh (ed.), Talmud Bavli, Tractate Rosh Hashanah. The Schottenstein Daf Yomi Edition. Mesorah Publications Ltd., New York. 2003. Schorr, Rabbi Yisroel Simcha (ed.), Talm ud Bavli, Tractate Megillah. . The Schottenstein Daf Yomi Edition . Mesorah Publications Ltd., New York. 1991. Hieronder volgt een opsomming van de overige gebruikte literatuur: Boon, R., De joodse wortels van de christelijke eredienst . Mededelingen v.d. Leeuwstichting, nr. 40, 1970. Zie ook: http://www.vierdanhetleven.nl/30300%20Boon.html Cohen Stuart, G.H., Joodse feesten en vasten. Een reis over de zee van de Talmoed naar de wereld van het Nieuwe Testament . Uitgeverij Ten Have, Baarn. 2003. Eisemann, Rabbi Moshe, The Book of Ezekiel / a new Translation with a Commentary anthologized from talmudic, midrashic and rabbinic Sources . Mesorah Publications Ltd., New York. 1988.
Fishbane, Michael, The JPS Bible Commentary – Haftarot . The Jewish Publication So ciety, Philadelphia. 2002. Generale Synode van de Protestantse Kerk in Nederland, Kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland. Inclusief ordinanties, overgangsbepalingen en generale regelingen . Bijgewerkt tot juli 2019 (met afwijkende nummering t.o.v. versies voor mei 2018). Kok Boekence ntrum Uitgevers, Utrecht. 2019. Heschel, Abraham Joshua, De Profeten . Skandalon, Vught. 2013. Kooten, Geurt Henk van, Het Oecumenisch Leesrooster (1977 - 2010). Geschiedenis, filosofie en impact . Instituut voor Liturgiew etenschap, Rijksuniversiteit Groningen & Liturgisch Instituut, Universiteit van Tilburg; Groningen/Tilburg. 2007. Levine, Amy -Jill en Brettler, Marc Zvi, The Jewish annotated New Testament. New Revised Standard Version Bible Translation . Oxford University Press. 2011. Munk, Rabbi Elie, The Call of the Tora – an Anthology of Interpretation and Commentary on the Five Books of Moses. Vayikra. Mesorah Publications Ltd., New York. 1992. Plaut, W. Gunther en Stern, Chaim, The Haftarah Commentary UAHC Press, Ne w York. 1996. Scherman, Rabbi Nosson (ed.), Joshua/Judges – The early Prophets with a Commentary anthologized from the rabbinic Writings . Mesorah Publications Ltd., New York. 2000. Scherman, Rabbi Nosson (ed.), Isaiah – The later Prophets with a Comment ary anthologized from t he rabbinic Writing s. Mesorah Publications Ltd., New York. 2013.
Scherman, Rabbi Nosson (ed.), Jeremiah – The later Prophets with a Commentary anthologized from the rabbinic Writings . Mesorah Publications Ltd., New York. 2014. Trou wborst , G.A. , Salomo, koning in het licht van de Tora – Intertekstualiteit in 1 Koningen 1 -11 . Sifron, Nieuwleusen. 2014. Trouwborst , G.A. , Leviticus, een bijbels dagboek . Sifron, Nieuwleusen. 2017. Vries Mzn., S.Ph. de, Joodse riten en symbolen . De Arbe iderspers, Amsterdam. 1988. M.A. Vrijlandt, Liturgiek. Meinema, Den Haag. 1989. Wiesel, Elie, Mijn liefde voor de profeten. Portretten en verhalen uit Bijbel en midrasj . Kok, Utrecht. 2006. Voor de weergave van de meeste bijbeltekst en is gebruik gemaa kt van de vertaling van het Nederlands Bijbel Genootschap uit 1951.
Tekstregister In dit register is de nummering van het Nederlands Bijbel Genootschap gevolgd. De letters in de derde kolom duiden aan op welk leesrooster het betreffende tekstgedeelte betrekking heef t: S duidt het synagogale leesrooster aan; de aanduidingen A, B, en C hebb en betrekking op de betreff ende delen van het protestantse Gemeenschappelijk Leesrooster . Wanneer in het Gemeenschappelijk Leesrooster lezingen op bepaalde zon - of feestdagen i n zowel het A -, B - als C -jaar aan elkaar gelijk zijn, is hieronder enkel de verwijzing naar het A - jaar opgenomen, aangezien daar dan ook de inhoudelijke bespreking plaatsvindt. Genesis 1:1 -2:3 102 S 1:1 -2:3 165 A 1:1-6:8 25 S 2:15 -3:9 157 A 6:9-11: 32 26 S 8:6 -16 167 A 9:8 -17 219 B 11:1 -9 235 B 12:1 -8 320 C 12:1 -17:27 27 S 18:1 -22:24 28 S 18:20 -33 306 C 21:1 -34 92 S 22:1 -18 165 A 22:1 -24 93 S 23:1 -25:18 29 S 25:19 -28:9 30 S 28:10 -22 289 C 28:10 -32:2 31 S 32:3 -36:43 32 -34 S 32:22 -31 318 C 37:1 -40:23 35 S 41:1 -44:17 36 S 44:18 -47:27 37 S 45:3 -11,15 276 C 47:28 -50:26 38 S Exodus 1:1 -5:24 39 -40 S 3:1 -6 236 B 3:1 -15 322 C 6:1 -7 282 C 6:1 -9:35 41 S 10:1 -13:16 42 S 12:1 -20 87 S
12:1, 15 -20 162 A 12:1, 21 -28 164 A 12:21 -51 103 S 13:17 -17:16 43 S 13:17 -15:26 106 S 14:9 -14 166 A 14:15 -15:1a 165 A 17:1 -7 159 A 17:8 -16 117 S 18:1 -20:26 44 S 19:1 -11 234 B 19:1 -20:26 108 S 20:1 -17 221 B 21:1 -24:18 45 S 22:21 -27 153 A 24:12 -18 158 A 25:1 -27:19 46 S 27:20 -30:10 47 S 30:11 -16 84 S 30:11 -16 260 B 30:11 -34:35 48 S 32:7 -14 190 A 32:7 -14 313 C 32:11 -14 114 S 33:12 -34:26 100 ,105 S 34:1 -10 114 S 34:4 -9 175 A 34:27 -35 281 C 35:1 -38:20 49 S 38:21 -40:38 50 S Leviticus 1:1 -6:7 51 S 6:8 -8:36 52 S 9:1 -11:47 53 S 12:1 -13:59 54 S 14:1 -15:33 55 S 16:1 -34 95 S 16:1 -18:30 56 S 18:1 -30 96 S 19:1 -2, 9 -18 259 B 19:1 -20:27 57 -58 S 21:1 -24:23 59 S 22:26 -23:24 98 -99 S 22:26 -23:44 104 S 25:1 -26:2 60 S 26:3 -27:34 61 S Numeri 1:1 -4:20 62 S 4:21 -7:89 63 S 6:22 -27 144 A 8:1-12:16 64 S 11:24 -29 253 B 13:1 -15:41 65 S 16: 1-18:32 66 S 19:1 -22 86 S 19: 1-22:1 67 S 22:2 -25:9 68 S 25:10 -29:40 69 S 27:12 -23 291 C 28:9 -15 89 S 29:7 -11 95 S 30:1 -32:42 70 S 33:1 -36:13 71 S Deuteronomium 1:1 -3:22 72 S 3:23 -7:11 73 S 4:1 -2, 9 -20 250 B 4:30 -40 113 ,118 S
4:32 -40 231 B 5:6 -21 28 0 C 6:1 -9 196 A 6:1 -9 292 C 6:20 -25 170 A 7:12 -11:25 74 S 10:12 -21 245 B 11:8 -21 119 S 11:18 -28 155 A 11:26 -16:17 75 S 13:1 -5 252 B 14:22 -16:17 101 S 15:1 -11 255 B 15:19 -16:17 107 ,109 S 16:18 -21:9 76 S 18:15 -20 212 B 21:10 -25:19 77 S 24:17 -22 311 C 25:17 -19 85 S 26:1 -29:9 78 S 26:5 -11 217 B 29:10 -30:20 79 S 30:9 -14 304 C 30:15 -20 152 A 30:15 -20 312 C 31 :1-30 80 S 32:1 -52 81 S 33:1 -34:12 102 S Jozua 1:1 -18 102 S 2:1 -24 65 S 3:5 -7 103 S 4:19 -5:1,10 -12 222 B 5:2 -6:1,27 103 S Richteren 4:4 -5:31 43 S 11:1 -33 67 S 12:1 -6 237 B 13:2 -25 63 S 1 Samuël 1:1 -20 305 C 1:1 -2:10 92 S 3:1 -10(18) 211 B 11:14 -12:22 66 S 12:19b -24 296 C 15:1 -34 85 S 16:1 -13 160 A 20:18 -42 90 S 2 Samuël 6:1 -7:17 53 S 7:4 -16 207 B 22:1 -51 81 ,106 S 1 Koningen 1:1 -31 29 S 2:1 -12 38 S 3:5 -12 183 A 3:15 -4:1 36 S 5:12 -6:13 46 S 7:13 -26 49 S 7:40 -50 49 ,116 S 7:51 -8:21 50 S 8:2 -21 99 S 8:22 -30, 41 -43 278 C 8:54 -66 101 S
17:17 -24 299 C 18:1 -39 48 S 18:46 -19:21 69 S 19:9 -18 220 B 19:19 -21 302 C 2 Koningen 2:1 -15 294,295 C 4:1 -37 28 S 4:18 -37 213 B 4:8 -18(37) 246 B 4:42 -44 248 B 4:42 -5:19 54 S 5:1 -15b 214 B 7:3 -20 55 S 12:1 -16 84 S 17:(5 -7)24, 29 -34 317 C 23:1 -9, 21 -25 104 S 2 Kronieken 36:14 -23 283 C Nehemia 9:6 -15 169 A 9:15 -20 184 A Job 19:23 -27a 258 B 30:15 -26 239 B 38:1 239 B Spreuken 8:22 -31 298 C 9:1 -18 197 A Prediker 2:1 -11 307 C Hooglied 4:16 -5:8 300 C Jesaja 1:1 -27 72 S 1:18 -26 321 C 2:1 -5 136 A 3:25 -4:6 240 B 5:1 -7 193 A 6:1 -8 274 C 6:1 -7:6 44 S 7:10 -17 139 A 8:23 -9:7 140 A 9:5 -6 44 S 10:32 -12:6 107 ,119 S 11:1 -10 137 A 12:1 -6 177 A 25:1 -9 194 A 25:6 -9 227 B 26:1 -13 228 B 27:6 -28:13 39 S 29:18 -24 256 B 29:22 -23 39 S 30:15 -21 310 C 35:1 -10 138 A 35:1 -10 247 B
40:1 -11 205 B 40:1 -11 270 C 40:1 -26 73 S 40 :12 -25 182 A 40:27 -41:16 27 S 41:17 -20 171 A 42:1 -7(9) 147 A 42:5 -43:10 25 S 43:9 -12 151 A 43:18 -25 214 B 43:21 -44:23 51 S 45:1 -7 195 A 45:15 -19 232 B 45:20 -25 251 B 48:17 -21 198 A 49:1 -7 149 A 49:13 -18 154 A 49:14 -51:3 74 S 50:4 -7 162 A 50:4 -7 224 B 50:4 -7 285 C 51:1 -6 187 A 51:9 -11 288 C 51:12 -52:12 76 S 52:1 -6 242 B 52:7 -10 141 A 52:12 -53:12 162 A 52:12 -53:12 224 B 52:12 -53:12 285 C 54:1 -10 77 S 54:1 -55:5 26 S 54:4 -14 165 A 54:11 -55:5 75 S 55:1 -11 165 A 55:1 -11 209 B 55:6 -13 181 A 55:6 -56: 8 80 .114 S 56:1 -7 186 A 57:14 -58:14 95 S 57:14 -19(21) 176 A 58:1 -10 218 B 58:7 -10 284 C 59:9 -19 257 B 60:1 -6 146 A 60:1 -22 78 S 61:1 -9 272 C 61:10 -62:3 143 A 61:10 -63:9 79 S 62:1 -5 148 A 63:7 -14 244 B 64:1 -9 204 B 65:1 -9 301 C 65:17 -25 206 B 65: 17 -25 308 C 66:1 -24 89 S 66:10 -14 303 C Jeremia 1:1 -2:3 40 ,70 S 1:4 -10 273 C 2:4 -28 71 S 3:4 71 S 7:1 -15 277 C 7:21 -8:3 52 S 7:23 -28 188 A 8:13 -9:24 113 S 8:19 -9:1 118 S 9:23 -24 52 S 14:7 -10, 19 -22 319 C 16:19 -17:14 61 S 17:5 -10 275 C 20:7 -13 178 A 23:1 -6 243 B 23:23 -29 309 C 29:1, 4 -14 179 A
31:1 -19 93 S 31:7 -14 145 A 31:7 -14 269 C 31:15 -17 142 A 31:31 -34 223 B 32:6 -27 60 S 32:36 -41 290 C 33:25 -26 45 S 34:8 -22 45 S 46:13 -28 42 S Ezechiël 1:1 -28 108 S 1:3 -5a, 26 -28a 233 B 2:1 -7 241 B 3:1 108 S 11:17 -20 174 A 17:22 -24 238 B 18:1 -4, 25 -32 192 A 20:2 -20 58 S 22:1 -19 56 S 28:25 -29:21 41 S 33:7 -11 189 A 34:1 -10 230 B 34:11 -17 199 A 36:16 -38 86 S 36:24 -28 165 A 36:37 -37:14 105 S 37:1 -14 161 A 37:15 -28 37 S 38:18 -39:16 100 S 39:21 -29 173 A 43:10 -27 47 S 44:15 -31 59 S 45:16 -46:18 87 S Daniël 7:9 -10, 13 -14 172 A 12:1 -4 200 A Hosea 2:1 -19 62 S 2:15 -22 216 B 6:1 -6 164 A 11:7 -12:12 32 -33 S 12:13 -14:10 31 S 14:2 -10 94 S Joël 2:12 -19 156 A 2:15 -27 94 S 2:21 -27 293 C 2:28 -32 297 C Amos 2:6 -3:8 35 S 5:6 -15 279 C 6:1 -10 315 C 8:4 -7 314 C 9:7 -15 57 S Obadja 1-21 34 S Jona 1-4 (geheel) 96 S 2:1 -11 185 A
3:10 -4:11 191 A Micha 4:1 -5 229 B 5:1 -4a(6) 267 C 5:6 -6:8 68 S 7:18 -20 96 S Habakuk 3:1 -19 109 S 3:1 -3, 16 -19 316 C Sefanja 1:14 -2:3 261 B 2:3 150 A 3:9 -13 150 A 3:12 -20 165 A 3:14 -20 266 C Zacharia 2:10 -4:7 64 ,115 S 8:4 -8, 20 -23 249 B 9:9 -12 180 A 14:1 -21 98 S 14:4 -9 264 C Maleachi 1:1 -2:7 30 S 2:10 -16 254 B 3:1 -4 265 C 3:4 -4:6 88 S 4:1 -6 323 C Ma tteüs 1:18 -25 139 A 2:1 -12 146 A 2:13 -15 145 A 2:13 -18 142 A 2:19 -23 145 A 3:1 -12 137 A 3:13 -17 147 A 4:1 -11 157 A 4:12 -22 149 A 5:1 -12 150 A 5:13 -16 151 A 5:17 -26 152 A 5:33 -48 153 A 6:1 -6, 16 -21 156 A 6:1 -6, 16 -21 218 B 6:1 -6, 16 -21 279 C 6:24 -34 154 A 7:15 -29 155 A 9:9 -13 176 A 9:35 -10:15 177 A 10:16 -33 178 A 10:34 -42 179 A 11:2 -11 138 A 11:25 -30 180 A 13:1 -9, 18 -23 181 A 13:24 -30, 36 -43 182 A 13:44 -52 182 A 14:13 -21 184 A 14:22 -33 185 A 15:11 -32 283 C 15:21 -28 186 A 16:21 -27 187 A 17:1 -9 158 A 17:14 -20 188 A 18:1, 15 -20 189 A 18:21 -35 190 A
20:1 -16 191 A 21:1 -11 162 A 21:23 -32 192 A 21:33 -43 193 A 22:1 -14 194 A 22:15 -22 195 A 22:34 -46 196 A 24:14 -35 200 A 24:32 -44 136 A 25:1 -13 197 A 25:14 -30 198 A 25:31 -46 199 A 26:1 -27:66 162 A 26:30 -46a 163 A 28:1 -10 165 A 28:16 -20 175 A Marcus 1:1 -11(13) 209 B 1:12 -15 219 B 1:14 -20 211 B 1:21 -28 212 B 1:29 -39 213 B 1:40 -45 214 B 2:1 -12 215 B 2:13 -22 216 B 2:23 -3:6 217 B 3:20 -35 237 B 4:26 -34 238 B 4:35 -41 239 B 5:22 -43 240 B 6:1 -6 241 B 6:6b -13 242 B 6:30 -44 243 B 6:45 -52 244 B 7:1 -23 245 B 7:24 -30 246 B 7:31 -37 247 B 8:1 -21 248 B 8:22 -26 249 B 8:27 -9:1 250 B 9:2 -10 220 B 9:14 -29 251 B 9:30 -37 252 B 9:38 -50 253 B 10:1 -16 254 B 10:17 -31 255 B 10:32 -45 245 B 10:46 -52 257 B 11:1 -11 224 B 12:18 -27 258 B 12:28 -34 259 B 12:38 -13:2 260 B 13:14 -27 261 B 13:24 -37 204 B 14:1 -15:47 224 B 16:1 -8 226 B 16:19,20 295 C Lucas 1:26 -38 207 B 2:1 -20 140 A 2:21 144 A 2:33 -40 143 A 2:41 -52 269 C 3:1 -6 265 C 3:7 -18 266 C 3:15 -16, 21 -22 270 C 4:1 -13 280 C 4:14 -21 272 C 4:21 -30 273 C 5:1 -11 274 C
6:17 -26 275 C 6:27 -38 276 C 6:39 -49 277 C 7:1 -10 278 C 7:11 -17 299 C 7:36 -8:3 300 C 8:26 -39 301 C 9:28 -36 281 C 9:51 -62 302 C 10:1 -20 303 C 10:(21)25 -37 304 C 10:38 -42 305 C 11: 1-13 306 C 12:13 -21 307 C 12:32 -40 308 C 12:49 -56 309 C 13:1 -9 282 C 13:22 -30 310 C 14:1, 7 -14 311 C 14:25 -33 312 C 15:1 -10 313 C 16:1 -17 314 C 16:19 -31 315 C 17:1 -10 316 C 17:11 -19 317 C 18:1 -8 318 C 18:9 -14 319 C 19:1 -10 320 C 19:41 -48 321 C 20: 27 -38 322 C 21:5 -19 323 C 21:25 -31 264 C 22:1 -23:56 285 C 24:1 -10(11) 287 C 24:13 -35 289 C 24:35 -48 290 C 24:49 -53 172 A 24:49 -53 233 B 24:49 -53 294 C Johannes 1:1 -14 141 A 1:19 -28 205 B 1:29 148 A 2:1 -11 148 A 2:13 -22(25) 221 B 3:1 -16 236 B 3:1 -16 298 C 3:22 -30 206 B 4:5 -26, 42 158 A 6:1 -15 222 B 9:1 -13, 26 -39 160 A 10:1 -10 169 A 10:11 -16 230 B 10:22 -30 291 C 11:1 -4, 17 -44 161 A 12:20 -33 223 B 13:1 -15 163 A 13:31 -35 292 C 14:1 -14 170 A 14:8 -17 235 B 14:15 -21 296 C 14:15 -31 163 A 14:23 -29 174 A 14:23 -29 293 C 15:1 -8 231 B 15:9 -17 232 B 16:16 -24 171 A 17:1 -13 173 A 17:14 -26 234 B 18:1 -19:42 164 A 19:(28)29 -40 285 C 20:1 -18 166 A 20:1 -18 227 B 20:1 -18 288 C
20:9 -19 284 C 20:19 -23 297 C 20:19 -23, 31 167 A 20:(19)24 -31 228 B 21:15 -24 229 B Handelingen 1:1 -11 295 C 2:1 -11 297 C 2:1 -24 174 A 2:1 -24 236 B 4:8 -12 144 A Romeinen 1:1 -7 139 A 5:1 -11 282 C 5:12 -21 157 A 6:3 -11 165 A 6:3 -11 226 B 7:14 -25 221 B 8:8 -11 161 A 10:8 -13 280 C 13:8 -14 136 A 15:4 -13 137 A 16:25 -27 207 B 1 Korinthe 1:1 -9 204 B 10:1 -13 159 A 13:1 -13 281 C 2 Korinthe 5:14 -21 283 C 5:20 -6:10 156 A 5:20 -6:10 218 B 5:20 -6:10 279 C Galaten 3:23 -4:7 143 A Efeziërs 2:4 -10 222 B 3:1 -12 146 A 4:1 -13 172 A 4:1 -13 233 B 5:8 -14 160 A Filippenzen 1:3 -11 265 C 2:5 -11 162 A 2:5 -11 224 B 2:5 -11 285 C 3:7 -14 158 A 3:7 -14 284 C 4:4 -9 266 C Kolossenzen 3:1 -4 166 A 3:1 -4 227 B 1 Thessalonicenzen 3:9 -13 264 C 5:1 -11 200 A 5:12 -24 206 B
Titus 2:11 -14 140 A Hebreeën 1:1 -12 141 A 5:1 -10 223 B 9:11 -15 164 A 9:24 -28 294 C Jakobus 5:7 -10 138 A 1 Petrus 1:17 -23 168 A 2:1 -10 170 A 2:19 -25 169 A 3:8 -18 171 A 3:18 -22 219 B 4:12 -19 173 A 2 Petrus 1:16 -21 220 B 3:8 -18 205 B 1 Johannes 1:1 -7 229 B 3:1 -8 230 B 3:18 -24 231 B 4:7 -21 232 B 5:1 -6 228 B 5:9 -15 234 B Openbaring 1:1 -8 261 B 1:21b -20 289 C 3:7b -12 323 C 5:6 -14 290 C 7:9 -17 291 C 19:1 -9 292 C 21:1 -17 142 A 21:10 -12, 22 -27 293 C 22:12 -21 296 C
Eindnoten 1 Dienstboek, een proeve – Schrift Maaltijd Gebed , p.1199 -1208. 2 Kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland. 2019. 3 Kerkorde, p.11 (Art.I -1) 4 Idem, p.12 (Art.I -7)